Obóz Narodowo-Radykalny
Z Wikipedii
Obóz Narodowo-Radykalny (ONR) – narodowo-radykalne, nacjonalistyczne ugrupowanie polityczne, założone w 1934 przez młodych działaczy Obozu Wielkiej Polski, rozwiązane po 3 miesiącach działalności przez sanacyjne władze państwowe, działające potem nielegalnie. W 1935 rozpadło się na RNR "Falangę" i ONR "ABC". Podczas okupacji "Falanga" utworzyła konspiracyjną Konfederację Narodu, zaś "ABC" – Związek Jaszczurczy.
Historia
- 18 marca 1934 – masowe aresztowania działaczy Ruchu Młodych SN.
- marzec 1934 – usunięcie zwolenników opcji narodowo-radykalnej: Jana Mosdorfa, Henryka Rossmana z Sekcji Młodych SN.
- 14 kwietnia – podpisanie deklaracji Obozu Narodowo-Radykalnego w gmachu Politechniki Warszawskiej.
- 3 maja – z okazji święta 3 Maja ulicami Warszawy przemaszerował 2500-ny pochód członków ONR.
- 12 maja – zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych zalecające rozwiązywanie kół i oddziałów ONR-u.
- 14 maja – tygodnik "Sztafeta" przekształcony zostaje w dziennik o nakładzie 8 tys. egzemplarzy.
- 29 maja – bojówka ONR ostrzelała lokal Komitetu Dzielnicowego PPS na Woli w Warszawie, raniąc 7 osób. W odpowiedzi na to środowiska socjalistyczne, głównie młodzieżowe, podjęły akcję odwetową, rozbijając lokale ONR w dzielnicach robotniczych. W akcjach uczestniczyła także młodzież komunistyczna. Na gruncie "walki z faszyzmem" doszło w Warszawie do pierwszych lokalnych porozumień między PPS a KPP i OM TUR a KZMP.
- 10 czerwca – oficjalna delegalizacja Obozu Narodowo-Radykalnego.
- 13 czerwca – zamkniecie drukarni "Sztafety" i aresztowanie jednego z czołowych działaczy ONR.
- 15 czerwca – zamordowanie ministra spraw wewnętrznych Pierackiego przez ukraińskich nacjonalistów, co stało się pretekstem do rozprawy z ONR. Władze sanacyjne aresztowały m.in. Bolesława Piaseckiego.
- 30 czerwca – ukazał się pierwszy numer nielegalnie wydanej Nowej Sztafety.
- 6 lipca – osadzenie czołowych działaczy ONR w obozie koncentracyjnym w Berezie Kartuskiej.
- 25 listopada – ukazał się pierwszy numer pisma Podaj Dalej – Chrześcijański Informator ogłoszeniowy.
Członkami ONR byli m.in. Jan Mosdorf (wcześniej prezes Młodzieży Wszechpolskiej, zamordowany w Oświęcimiu), Henryk Rossman (więziony w Berezie Kartuskiej), Bolesław Piasecki (przywódca ONR-Falanga, po wojnie Stowarzyszenia Pax), Paweł Musioł (historyk piśmiennictwa śląskiego, twórca programu regionalizmu śląskiego, pisarz i dziennikarz, w czasie okupacji działacz konspiracyjny rozstrzelany przez Niemców w czasie wojny), Stanisław Piasecki (redaktor naczelny Prosto z Mostu rozstrzelany w Palmirach w 1941), Wojciech Wasiutyński, Tadeusz Todtleben, Jerzy Kurcjusz, Jan Korolec, Tadeusz Gluziński.
Stopnie wtajemniczenia stosowane zarówno przez przedwojenny ONR:
- Poziom S – Sekcja (najniższy)
- Poziom C – Stefan Czarniecki
- Poziom Z – Zakon Narodowy
- Poziom A – Komitet Polityczny (najwyższy)
- Większość działaczy ONR w czasie okupacji przystępuje i tworzy oddziały Narodowych Sił Zbrojnych
Literatura
- Sosnowski Miłosz, Krew i Honor. Działalność bojówkarska ONR w Warszawie w latach 1934-1939, Warszawa 2000;
- Chodakiewicz Marek Jan, Ciemnogród o lewicy i prawicy, wyd. Ronin, Warszawa 1996
- Wojciech Jerzy Muszyński, Narodowe Siły Zbrojne: propaganda i zaplecze polityczne, Warszawa 2000;
- Grott Bogumił Religia, kościół etyka w ideach i koncepcjach prawicy polskiej, Kraków 1993;
- Grott Bogumił, Nacjonalizm Chrześcijański, wyd. "Ostoja", Kraków 1998;
- Korolec Jan, Ustrój polityczny narodu, wyd. II, Biblioteka społeczno-polityczna ABC, Warszawa 1938;
- Likwidujemy Żydów [memoriał członków kierownictwa ONR "ABC"], Biblioteka społeczno-polityczna ABC, Warszawa 1938;
- Rolicki Henryk [Tadeusz Gluziński], Zmierzch Izraela, Warszawa 1936;
- Gluziński Tadeusz, Odrodzenie idealizmu politycznego, Warszawa 1935;
- Sas-Wisłocki Juliusz, Wizja Wielkiej Polski (fragmenty ustrojowe), Warszawa 1934;
- Majchrowski Jacek, Szkice z historii polskiej prawicy politycznej lat drugiej Rzeczypospolitej
- "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace z nauk politycznych", zeszyt 27, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
- Majchrowski Jacek, Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, cz. III, Nacjonalizm: myśl "potomstwa obozowego", Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1993
- Bóbr Tylingo Stanisław, Ugrupowania prawicowe Dwudziestolecia w świetle badań krajowych, "Teki historyczne", t. XIX, Polskie tow. Hist. W Wielkiej Brytanii, Londyn1988-1989
- Rudnicki Szymon, Obóz Narodowo Radykalny, Geneza i działalność, Czytelnik, Warszawa 1985;
- Friszke Andrzej, O kształt niepodległej, Więź, Warszawa 1999.
