Petyhorcy
Z Wikipedii
Petyhorcy – średniozbrojna jazda litewska używana w XVI - XVIII wieku, odpowiednicy kozaków (później pancernych) w Koronie. Formacja wspierająca husarię, często używana do oskrzydlania, przełamanego przez husarię frontu przeciwnika.
Do wyposażenia ochronnego petyhorca należały: kolczuga, misiurka i karwasze, niekiedy kałkan. Uzbrojenie zaczepne stanowiły: 3-4 metrowa rohatyna, szabla, dwa pistolety i rusznica. Często także łuk refleksyjny typu wschodniego. W XVII wieku petyhorcy otrzymali kirysy ochronne.
Petyhorcami nazywano pierwotnie jazdę typowo lekką, pochodzenia kaukaskiego. Tworzyli ją początkowo prawdopodobnie górale kaukascy osiadli na Litwie (tzw. Piatigorcy), później także Tatarzy litewscy i miejscowa szlachta. Nie używali oni uzbrojenia ochronnego poza misiurką i karwaszami. Dysponowali natomiast kopią, według jednych źródeł identyczną z husarską, według innych - nieco lżejszą. Tego typu chorągwie petyhorskie istniały na pewno w czasach Stefana Batorego. Jedna z nich, pod dowództwem rotmistrza Temrukia Szymkowica brała udział w wojnie z Gdańskiem i wyprawach na Moskwę. Sam Temruk figuruje jako rotmistrz obrony potocznej już w spisach z czasów Zygmunta Augusta, nie wiadomo jednak bliżej, jaką chorągwią wtedy dowodził. W czasach późniejszych tradycyjne chorągwie petyhorskie nadal istniały, jednak mianem petyhorskich zaczęto określać także chorągwie pancerne. Z czasem zatarła się różnica między jednymi i drugimi.
Po reformach wojskowych 1776 chorągwie petyhorskie przekształcono w Petyhorską Brygadę Kawalerii Narodowej.
Zobacz więcej w osobnym artykule: 2 Brygada Kawalerii Narodowej Wielkiego Księstwa Litewskiego.[edytuj] Bibliografia
- M. Plewczyński: Żołnierz jazdy obrony potocznej za panowania Zygmunta Augusta, Warszawa 1985, ISBN 83-01-05997-4
- M. Gawęda: Połonka - Basia 1660, Warszawa 2005, ISBN 83-11-10211-2
- Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Marcin Kruszynski "Circassian Princes in Poland: The Five Princes", historia "pułku piatigorskiego"
autorament * chorągwie kopijnicze, strzelcze, tatarskie, wołoskie * hajducy * husaria * Kawaleria Narodowa * konfederacja barska 1768-72, targowicka 1792-93 * konfederacja żołnierska * korpus posiłkowy H.A. Lubomirskiego * Kozacy rejestrowi * Kozacy zaporoscy * Lisowczycy * oberszter * piechota dymowa, łanowa, wybraniecka * pospolite ruszenie * rejestr kozacki * Semeni * OdB w 1626 * OdB w 1633 * OdB w 1683 * OdB w 1792 * wojsko komputowe, kwarciane, ordynackie, zaciężne * Wojsko Kurlandii i Semigalii
Armia koronna * hetman wielki koronny * hetman polny koronny * Komisja Wojskowa Koronna * Korpus Inżynierów Koronnych Dywizje w XVII w.: J.S. Lubomirskiego * S.R. Potockiego Dywizje w XVIII w.: 1 * 2 * 3 * 4 * Kijowsko-Bracławska * Małopolska * Nadnarwiańska * Wielkopolska * Wołyńsko-Podolska Brygady Kawalerii Nar.: 1 * 2 * 3 * 4 * 5 * 6 * 7 * 8
Armia litewska * hetman wielki litewski * hetman polny litewski * Komisja Wojskowa Wlk. Ks. Lit. * Korpus Inżynierów Wlk. Ks. Lit. * Petyhorcy Dywizje w XVIII w.: 1 * 2 Brygady Kawalerii Nar.: 1 (Husarska, Kowieńska) * 2 (Petyhorska, Pińska) * 3
Insurekcja kościuszkowska: Najwyższy Naczelnik * insurekcja warszawska, wileńska, wielkopolska Dywizje: Najwyższego Naczelnika * J. Zajączka * S. Mokronowskiego * K. Sierakowskiego * Nadnarwiańska * A. Ponińskiego * J. H. Dąbrowskiego * Główna Litewska * F. Sapiehy * R. Giedroycia
