Wojsko zaciężne
Z Wikipedii
Wojsko zaciężne – oddziały wojskowe pozostające od końca XV wieku na żołdzie Rzeczypospolitej. Formowane w drodze zaciągu przez rotmistrzów królewskich, którzy dokonywali zaciągu żołnierzy na podstawie wydanych przez monarchę tzw. listów przypowiednich.
Stan osobowy polskich wojsk zaciężnych zależał od wysokości podatków, uchwalonych na ten cel przez sejm walny, toteż powoływano je jedynie na wypadek wojny lub rzeczywistego zagrożenia granic państwa. W 1562 utworzono wojsko kwarciane – pierwszą stałą formację wojsk zaciężnych, utrzymywanych przez skarb Rzeczypospoitej. Dowództwo nad wojskami zaciężnymi spoczywało w rękach hetmanów.
Od połowy XVII wieku ustalano stałą liczbę wojska zaciężnego tzw. komput, likwidując przy tym wojska kwarciane, a kwartę przeznaczając na utrzymanie artylerii.
Powstało wówczas także tzw. wojsko powiatowe, zaciągane przez sejmiki ziemskie, pełniące funkcję obrony terytorialnej. W 1633 wprowadzono podział wojsk zaciężnych na wojska autoramentu cudzoziemskiego i wojska autoramentu narodowego. Jak dotąd rekrutowały się one spośród mieszkańców Rzeczypospolitej, wprowadzono jedynie odmienne zasady ich organizacji (m.in. cudzoziemskie komendy).
[edytuj] Zobacz też
autorament * chorągwie kopijnicze, strzelcze, tatarskie, wołoskie * hajducy * husaria * Kawaleria Narodowa * konfederacja barska 1768-72, targowicka 1792-93 * konfederacja żołnierska * korpus posiłkowy H.A. Lubomirskiego * Kozacy rejestrowi * Kozacy zaporoscy * Lisowczycy * oberszter * piechota dymowa, łanowa, wybraniecka * pospolite ruszenie * rejestr kozacki * Semeni * OdB w 1626 * OdB w 1633 * OdB w 1683 * OdB w 1792 * wojsko komputowe, kwarciane, ordynackie, zaciężne * Wojsko Kurlandii i Semigalii
Armia koronna * hetman wielki koronny * hetman polny koronny * Komisja Wojskowa Koronna * Korpus Inżynierów Koronnych Dywizje w XVII w.: J.S. Lubomirskiego * S.R. Potockiego Dywizje w XVIII w.: 1 * 2 * 3 * 4 * Kijowsko-Bracławska * Małopolska * Nadnarwiańska * Wielkopolska * Wołyńsko-Podolska Brygady Kawalerii Nar.: 1 * 2 * 3 * 4 * 5 * 6 * 7 * 8
Armia litewska * hetman wielki litewski * hetman polny litewski * Komisja Wojskowa Wlk. Ks. Lit. * Korpus Inżynierów Wlk. Ks. Lit. * Petyhorcy Dywizje w XVIII w.: 1 * 2 Brygady Kawalerii Nar.: 1 (Husarska, Kowieńska) * 2 (Petyhorska, Pińska) * 3
Insurekcja kościuszkowska: Najwyższy Naczelnik * insurekcja warszawska, wileńska, wielkopolska Dywizje: Najwyższego Naczelnika * J. Zajączka * S. Mokronowskiego * K. Sierakowskiego * Nadnarwiańska * A. Ponińskiego * J. H. Dąbrowskiego * Główna Litewska * F. Sapiehy * R. Giedroycia