Polskie Towarzystwo Tatrzańskie
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (historyczne)
Pomysł założenia Towarzystwa Tatrzańskiego był rozważany wśród miłośników Tatr już w 1871. Założono je początkowo jako Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie 3 sierpnia 1873. Po ustanowieniu statutu Towarzystwo zostało zarejestrowane 19 marca 1874 z siedzibą w Nowym Targu. W maju 1874 zmieniło nazwę na Towarzystwo Tatrzańskie i przeniosło swoją siedzibę do Krakowa.
Założycielami Towarzystwa byli m.in. dr Tytus Chałubiński, ks. Józef Stolarczyk, Eugeniusz Janota, Ludwik Eichborn, Walery Eljasz-Radzikowski i inni. Pierwszym prezesem został hr. Mieczysław Rey. Już w pierwszej dekadzie istnienia Towarzystwa powstały jego pierwsze oddziały terenowe w Stanisławowie (1877), Kołomyi i Lwowie. Potem szybko powstawały kolejne oddziały (w Nowym Sączu, Szczawnicy i Żywcu). Jednak dopiero po I wojnie światowej, wraz ze zmianą nazwy w 1920 r. na Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (PTT), Towarzystwo objęło swoim zasięgiem całe terytorium Polski. Zakopiański Oddział Towarzystwa miał siedzibę w Dworcu Tatrzańskim. W latach 1886-1920 organem Towarzystwa był „Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego”, wydawany nieco częściej niż raz do roku.
W statucie Towarzystwa zapisano następujące cele jego działania.
- Badanie Karpat, a w szczególności Tatr i Pienin oraz rozpowszechnianie zebranych o nich wiadomości.
- Zachęcanie do ich zwiedzania, ułatwienie przystępu do nich i pobytu turystom (a w szczególności swoim członkom) oraz badaczom i artystom udającym się do Karpat, Tatr i Pienin w celach naukowych i artystycznych.
- Ochrona zwierząt halskich: kozicy i świstaka.
- Wspieranie przemysłu górskiego wszelkiego rodzaju.
Realizacja tych punktów odbywała się poprzez badania naukowe gór polskich – badania jaskiń tatrzańskich, budowę obserwatoriów meteorologicznych, tworzenie opisów etnograficznych Czarnohory, Łemkowszczyzny i Beskidu Śląskiego, wydawanie map i przewodników, budowanie schronisk i znakowanie szlaków turystycznych. Z inicjatywy Towarzystwa Tatrzańskiego przedłużono powstałą w 1884 roku linię Kraków – Chabówka do Zakopanego. Towarzystwo Tatrzańskie kładło podwaliny pod powstanie Tatrzańskiego Parku Narodowego i TOPR-u. Do roku 1939 Polskie Towarzystwo Tatrzańskie miało już 54 schroniska, 81 stacji turystycznych, 10 niezagospodarowanych schronów, o łącznej liczbie prawie 5 tysięcy miejsc noclegowych. Z inicjatywy Towarzystwa i na jego koszt postawiono w Zakopanem pierwsze latarnie, położono chodniki, zbudowano pocztę i telegraf. W 1882 zbudowano Dworzec Tatrzański (nazywany także Dworem Tatrzańskim), który szybko stał się ośrodkiem kultury. W Zakopanem działały powstałe w ramach struktur Towarzystwa Tatrzańskiego sekcje:
- Turystyczna (od 1903) (pierwszym prezesem był Janusz Chmielowski), potem przekształconej w Klub Wysokogórski, a następnie w Polski Związek Alpinizmu,
- Zakopiański Oddział Narciarzy (od 1907, założony z inicjatywy Mariusza Zaruskiego, przekształcony w 1911 w Sekcję Narciarstwa)
- Przyrodnicza (od 1910)
- Ludoznawcza (od 1911)
- Ochrony Tatr (od 1912)
- Przyjaciół Zakopanego (od 1914)
Po I wojnie działały tylko sekcje Turystyczna i Narciarska.
W okresie II wojny światowej Towarzystwo zawiesiło swoją działalność (do 1945).
W dniach 16 i 17 grudnia 1950 roku na wspólnym zjeździe zjednoczeniowym Polskie Towarzystwo Tatrzańskie połączyło się z Polskim Towarzystwem Krajoznawczym. Powstałe w ten sposób Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze jest prawnym i ideowym następcą obu towarzystw.
[edytuj] Członkowie honorowi
Rok 1874
- John Ball (1818-1889)
- Martino Baretti (1841-1905)
- Egyerd Berzeviczy (1835-1906)
- Henry Richard Budden (1816-1895)
- Vincenzo Cesati (1806-1883)
- Louis Joseph Ernest Cézanne (1830-1876)
- Eduard Desor (1811-1882)
- Józef Dietl (1804-1878)
- Anton Döller (1831-1912)
- I. B. Gall (?)
- Agenor Gołuchowski (1812-1875)
- Seweryn Goszczyński (1801-1876)
- Józef Ignacy Kraszewski (1812-1887)
- Abel Lemercier (?-1893)
- William Longmann (1813-1877)
- Józef Majer (1808-1899)
- Julius Payer (1842-1915)
- Theodor Petersen (1836-1918)
- Quintino Sella (1827-1884)
- Orazio Spanna (?-1892)
- August Wittig (?-1917/18)
- Herman Zähringer (?-1880)
- Florian Ziemiałkowski (1817-1900)
- Mikołaj Zyblikiewicz (1874-1981)
Rok 1875
- Vincenzo Arnese (po 1919)
- Jan Chlumecky (1834-1924)
- Włodzimierz Dzieduszycki (1834-1924)
- Alfred Józef Potocki (1825-1889)
Rok 1876
- Leon Sapieha (1803-1878)
Rok 1877
- Tytus Chałubiński (1820-1889)
- Anna z Działyńskich Potocka (1846-1926)
Rok 1878
- Kazimierz Kantak (1824-1886)
Rok 1880
- Henryk Siemiradzki (1843-1902)
[edytuj] Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (współczesne)
Od 1981 podejmowano próby reaktywowania organizacji o nazwie Towarzystwo Tatrzańskie, które zakończyły się powodzeniem dopiero w 1989. Siedzibą jest Kraków, a jego pierwszym prezesem został Maciej Mischke.
[edytuj] Bibliografia
- W. Krygowski, 1988, Dzieje Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Warszawa; Kraków, ISBN 83-7005-200-2
- ZG PTTK "Członkowie Honorowi TT PTT PTK PTTK" , Radom ISBN 83-60126-10-0
