Przemiany w Chinach na przełomie XX i XXI wieku
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
| To jest artykuł z cyklu Historia Chin |
| Neolit w Chinach |
| Legendarne początki |
| Dynastia Xia |
| Dynastia Shang |
| Dynastia Zhou |
| Okres Wiosen i Jesieni • konfucjanizm • taoizm |
| Okres Walczących Królestw Chu • Han • Qi • Qin • Wei • Yan • Zhao |
| Cesarstwo Chińskie i Cesarze |
| Dynastia Qin • Pierwszy Cesarz Dynastii Qin |
| Dynastia Han • Dynastia Xin |
| Okres Trzech Królestw Shu Han • Cao Wei • Sun Wu |
| Dynastia Jin • Szesnaście Królestw |
| Dynastie Południowe i Północne |
| Dynastia Sui |
| Dynastia Tang • Pięć Dynastii i Dziesięć Królestw |
| Dynastia Song • Państwo Liao • Państwo Jin • Państwo Xixia |
| Dynastia Yuan |
| Dynastia Ming |
| Dynastia Qing • I wojna opiumowa • Powstanie tajpingów • II wojna opiumowa • Powstanie Bokserów • Ostatni Cesarz |
| Chiny w XX wieku |
 Republika Chińska• Powstanie Republiki Chińskiej • Kuomintang • Tajwan |
 Chińska Republika Ludowa• Wielki Skok • Rozłam radziecko-chiński • Rewolucja kulturalna |
| Przemiany w Chinach na przełomie XX i XXI wieku |
| Historia szczegółowa |
| Sztuka chińska • Pismo chińskie |
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
Przemiany w Chinach - proces przekształcania chińskiej scentralizowanej gospodarki w gospodarkę bardziej wolnorynkową - jeden z najbardziej istotnych procesów społecznych i gospodarczych końca XX wieku i początku XXI wieku zapoczątkowany w 1979 roku przez Deng Xiaopinga.
Spis treści |
[edytuj] Rzeki Chin mają stanowić o ich przyszłości.
Brane są pod uwagę trzy rzeki: Jangcy (Yangtsekiang) najdłuższa rzeka Chin, Huang He (Żółta Rzeka) na północy, Xi Jiang (Si-ciang, odcinek ujściowy nazywa się Rzeką Perłową) na południu. Wszystkie trzy wpadają do Pacyfiku. W ich dolnym biegu żyje większość ludności, tam też znajdują się główne obszary rolnicze i centra przemysłowe.
Ważną rolę w transporcie odgrywa żegluga śródlądowa głównie w dorzeczu Jangcy i Xi Jiang.
W błyskawicznym tempie otwiera się Państwo Środka na gospodarkę rynkową. W 2002 roku Chiny przystąpiły do Światowej Organizacji Handlu WTO. W ten sposób wprowadzono wolność gospodarczą, jednak bez wolności politycznych. Władze Chin tłumaczą, że jest to po prostu inny, od zachodniego, model rozwoju gospodarczego, ponad 70% własności w przedsiębiorstwach to własność państwowa.
Pod koniec 1978 zapoczątkowano nową strategię rozwoju gospodarczego, przyznając priorytet rolnictwu, przed przemysłem ciężkim i lekkim. Likwidacja kołchozów i przydzielenie ziemi gospodarstwom rodzinnym ożywiło ekonomicznie wieś i umożliwia stopniowe przechodzenie do nowoczesnej gospodarki towarowej. Reforma objęła również przedsiębiorstwa - uzyskały pewną samodzielność gospodarczą. W Chinach funkcjonują przedsiębiorstwa zagraniczne, jak również przedsiębiorstwa mieszane. Utworzono uprzywilejowane regiony dla realizacji inwestycji zagranicznych. Struktura własnościowa chińskiego przemysłu jest dość skomplikowana. Do państwa należy prawie cały przemysł ciężki. W przemyśle lekkim istnieją różne formy własności spółdzielczej, a także rozwijająca się drobna własność prywatna.
Nowoczesny przemysł rozwija się w specjalnych strefach ekonomicznych. W latach 80. Chiny przekształciły się z eksportera surowców włókienniczych w eksportera wyrobów włókienniczych. Duże znaczenie ma przemysł spożywczy, skoncentrowany głównie we wschodnich Chinach. Duże tradycje w Chinach ma rękodzieło, zwłaszcza artystyczne.
Rzeki Chin zawsze były nośnikiem zmian, przeszłości i przyszłości. Wobec niedostatku sieci drogowej i kolejowej, wielkie rzeki były i są arteriami rozwojowymi, często jedynymi drogami transportu i komunikacji, tak jak to miało miejsce przed setkami lat. Wielkie miasta nad rzekami zawsze przyciągały miliony ludzi, są ośrodkami życia na prowincji.
[edytuj] Centra modernizacji na Wschodnim Wybrzeżu
Chin tradycyjne bramy na świat, miasta portowe na Wschodnim Wybrzeżu: Szanghaj, Kanton - mają stać się metropoliami postępu - tu rozpoczęły się reformy gospodarcze. Jednak nowe bogactwo nie jest rozdzielone równomiernie pomiędzy miastem a wsią, pomiędzy przedsiębiorcami a rolnikami, pomiędzy Wschodem Chin, a prowincjami Zachodnimi. Miliony robotników domagają się bogactwa dla wszystkich, a nie tylko dla wybranych. Niezadowolenie się wzmaga. Dobrobyt ma być wprowadzony wielkimi rzekami do Państwa Środka, ze wschodu na zachód, na zaniedbaną prowincję. Takie są priorytetowe zamierzenia rządu.
[edytuj] Niebezpieczna jazda na Wielkim Smoku, czyli poskramianie Changjiang
Największą inwestycją jest budowa olbrzymiej zapory na rzece Jangtsekiang. Zapora o wysokości 200 m i długości 2 km ma przegrodzić największą rzekę Chin, zaopatrując w nadmiarze rozwijającą się gospodarkę w energię elektryczną. W związku z tym powstanie zalew o głębokości do 200 metrów i długości kilkuset km, zalaniu i wyburzeniu podlega około 150 miast, a ponad 2 miliony mieszkańców musi opuścić swe siedziby. Chińczycy mówią, że w Długiej Rzece drzemie Wielki Smok, gdy go się zbudzi może się rozgniewać, co przyniesie katastrofalne skutki. Zachodni eksperci obawiają się katastrofy ekologicznej o niezmierzonych rozmiarach, spowodowanej osadzaniem się wszelkich ścieków w zalewie przed zaporą, w ten sposób powstałaby największa kloaka świata.
[edytuj] Nowy port śródlądowy Chongqing
czyli Czungcing, miasto w środkowych Chinach, położone nad rzeką Jangcy. Założone ok. 1000 p.n.e. W ciągu ostatnich lat liczba mieszkańców zespołu miejskiego uległa podwojeniu do 30 mln na skutek napływu biedoty wiejskiej, tworzącej armię robotników i tragarzy sezonowych. Tu poziom rzeki podniesie się o 30 metrów i w ten sposób będzie możliwe bezpośrednie połączenie 10 tys. tonowymi kontenerowcami z Pacyfikiem, tworząc bazę dla rozwoju zacofanych prowincji Wschodnich.
[edytuj] Polityka społeczna
jest prowadzona centralnie przez państwo. Obejmuje ona system emerytur, rent, zasiłków i ubezpieczeń społ., oświatę oraz opiekę zdrowotną. Państwo zapewnia emerytury zatrudnionym w przedsiębiorstwach państw. i urzędach; stanowi to tylko niewielki odsetek ogółu zatrudnionych. Bezrobotni nie otrzymują zasiłków; do ich utrzymania są zobowiązani ich pracujący krewni; istnieje też prawny obowiązek opieki i utrzymania swoich starych rodziców. Funkcjonuje system rent inwalidzkich i zasiłków chorobowych oraz macierzyńskich. Opieka zdrowotna jest bezpłatna, a ubezpieczenie obejmuje także członków rodziny.
[edytuj] Oświata
Od 1980 roku jest realizowana reforma strukturalna i programów nauczania w szkolnictwie wszystkich szczebli. Obowiązkiem szkolnym są objęte dzieci w wieku 7-17 lat; nauka jest bezpłatna, szkoły są świeckie i wyłącznie państwowe. Podstawę systemu oświatowego stanowi 5-rna, w której naukę rozpoczyna się w wieku 7 lat. Dalsze kształcenie odbywa się w 2-stopniowych szkołach średnich; większość szkół średnich to szkoły typu ogólnokształcącego. Nauczanie jest łączone z pracą produkcyjną.
[edytuj] Państwo Środka
Chińczycy, pomimo że podzieleni na liczne grupy regionalne różniące się dialektami, obyczajami, trybem życia, kuchnią, stworzyli jedną z największych i najbardziej płodnych cywilizacji świata, istniejącą bez przerwy od 5 tysięcy lat - cywilizację chińską. Większość Chińczyków mieszka na wsi, żyjąc z uprawy roli; poza swoim krajem zajmują się przede wszystkim handlem. Mimo ogromnych wstrząsów jakie przyniósł Chinom XX wiek (wprowadzenie najpierw republiki, a potem komunizmu), na życie społeczne największy wpływ wywiera tradycja konfucjańska, kładąca nacisk na harmonię, umiar i bezkonfliktowość w życiu jednostki i społeczeństwa. Wszechogarniające poczucie wzajemnych zależności i zobowiązań, współodpowiedzialności i troski kształtowane przez konfucjanizm w Chińczykach nadaje szczególne miejsce tradycji, rodzinie, przodkom i wspólnocie.
Chiny to jednak nie tylko konfucjanizm. Mawia się, że Chińczyk w sprawach publicznych jest konfucjanistą, w życiu prywatnym taoistą, a umiera po buddyjsku. Tao zakłada potrzebę harmonizowania w sobie dwóch sił: yin i yang, daje przy tym szereg wskazówek higienicznych (np. gimnastyka), rytualnych (ofiary) i psychicznych (m.in. wróżby) pozwalających ten błogosławiony stan osiągać. Oszczędność, z jaką oba te systemy wypowiadają się o sprawach nie z tego świata sprawia z kolei, że pojawia się miejsce dla buddyzmu, znajdującego odpowiedzi na to, co po śmierci, i proponującego rytuał przejścia w inny świat.
