Wybory w Polsce

Z Wikipedii

Prawo
Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski
Konstytucja Polskie prawo
Władza wykonawcza
Prezydent Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów Donald Tusk Rada Ministrów
Władza ustawodawcza
Sejm Senat Zgromadzenie Narodowe
Władza sądownicza
Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu Naczelny Sąd Administracyjny
Samorząd terytorialny
Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa
Kluby parlamentarne
PO PiS Lewica PSL
Wybory
Wybory w Polsce (od 1989): prezydenckie: 1990 1995 2000 2005 parlamentarne: 1989 1991 1993 1997 2001 2005 2007 samorządowe: 1990 1994 1998 2002 2006 europejskie: 2004 referenda: 1996 1997 2003

Wybory w Polsce obecnie przeprowadza się dla wyboru Prezydenta RP (wybory prezydenckie), posłów na Sejm i senatorów (wybory parlamentarne), posłów do Parlamentu Europejskiego (wybory europejskie), a także radnych sejmików województw, rad powiatów i gmin oraz prezydentów lub burmistrzów miast i wójtów (wybory samorządowe).

Za organizację i przebieg wyborów odpowiada w Polsce Państwowa Komisja Wyborcza wraz z jej organem wykonawczym – Krajowym Biurem Wyborczym.

Spis treści

1 Historia wyborów w Polsce
2 I Rzeczpospolita
3 II Rzeczpospolita
- 3.1 Wybory parlamentarne w II RP
4 Polska Rzeczpospolita Ludowa
- 4.1 Wybory parlamentarne w PRL-u
5 III Rzeczpospolita
6 Zobacz też
7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia wyborów w Polsce

[edytuj] I Rzeczpospolita

Wybory w Polsce mają długą tradycję, od czasów pierwszego Sejmu walnego w 1493 r., który był przedstawicielstwem szlachty wybranej na sejmikach ziemskich; Sejm zwoływany był co 2 lata na okres 6 tygodni, sejmiki zaś wybierały po 2 posłów (związanych instrukcjami).

W czasach I Rzeczypospolitej najdonioślejsze znaczenie miał wybór monarchy, dokonywany w wyniku wolnej elekcji, zorganizowanej po raz w 1573 r. Pierwszym królem wybranym w drodze wolnej elekcji był Henryk Walezy, ostatnim – wybranym w 1764 r. – Stanisław August Poniatowski. Instytucja elekcji viritim przetrwała aż do upadku państwa po III rozbiorze w 1795 r., będąc - obok liberum veto - w znacznej mierze przyczyną zagłady Rzeczypospolitej. Konstytucja 3 Maja przewidywała ustanowienie dziedzicznej monarchii, tron oddając dynastii Wettinów.

[edytuj] II Rzeczpospolita

Pierwsze na ziemiach polskich demokratyczne wybory do Sejmu Ustawodawczego (powszechne, tajne, równe i bezpośrednie), z proporcjonalnym podziałem mandatów (wybory pięcioprzymiotnikowe) odbyły się 19 stycznia 1919, niedługo po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918; dekret Naczelnika Państwa o ordynacji wyborczej czynne i bierne prawo wyborcze przyznawał także kobietom — prawa wyborcze przysługiwały wszystkim obywatelom, liczącym 21 lat w dniu rozpisania wyborów, bez różnicy płci.

Konstytucja marcowa utrzymała powszechność praw wyborczych, ograniczając jedynie cenzus wieku w wyborach do Senatu: 30 lat dla czynnego, i 40 lat dla biernego prawa wyborczego. Wybory parlamentarne do Sejmu i Senatu przeprowadzono w 1922, 1928 i w 1930 (tzw. wybory brzeskie).

Konstytucja kwietniowa, wprowadzająca system prezydencki, zmieniła system wyborów na nieproporcjonalne i nie całkiem wolne – 1/3 senatorów mianował Prezydent RP. W tym systemie przeprowadzono wybory 1935 i 1938 r., co do których uczciwości istnieją współcześnie wątpliwości.

[edytuj] Wybory parlamentarne w II RP

[edytuj] Polska Rzeczpospolita Ludowa

W okresie powojennym pierwsze wybory zorganizowano w 1947 r. w celu wyłonienia członków Sejmu Ustawodawczego. Ich wyniki sfałszowano, oddając władzę w ręce komunistów. W PRL-u ordynacja wyborcza "bez skreśleń" stwarzała jedynie pozory demokracji, preferując wyłącznie kandydatów PZPR. Wybory odbywały się regularnie, regularnie również były fałszowane.

[edytuj] Wybory parlamentarne w PRL-u

[edytuj] III Rzeczpospolita

Następne (częściowo) wolne wybory odbyły się 4 czerwca 1989 r. Zgodnie z ustaleniami Okrągłego Stołu w wolnych wyborach wybrano wszystkich senatorów oraz 35% posłów (tzw. Sejm kontraktowy), pozostałe miejsca zagwarantowane były dla PZPR i partii satelickich. Wybory te uznaje się często za początek III Rzeczypospolitej, w której odbywają się całkowicie wolne wybory pięcioprzymiotnikowe.

[edytuj] Wybory parlamentarne w III RP

[edytuj] Wybory prezydenckie w III RP

[edytuj] Wybory samorządowe w III RP

[edytuj] Zobacz też

ordynacja wyborcza

p • d • e

Wybory w Polsce od 1989 roku

Wybory	1989	1990	1991	1992	1993	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
prezydenckie		X					X					X					X					X
parlamentarne	X		X		X				X				X				X		X				X
samorządowe		X				X				X				X				X				X
europejskie																X					X
referenda								X	X						X

[edytuj] Linki zewnętrzne

Kategoria: Wybory w Polsce

We provide Linux to the World