Wybory parlamentarne w Polsce w 1991 roku
Z Wikipedii
 Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski |
| Prawo |
|---|
| Konstytucja Polskie prawo |
| Władza wykonawcza |
| Prezydent Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów Donald Tusk Rada Ministrów |
| Władza ustawodawcza |
| Sejm Senat Zgromadzenie Narodowe |
| Władza sądownicza |
| Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu Naczelny Sąd Administracyjny |
| Samorząd terytorialny |
| Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa |
| Kluby parlamentarne |
| PO PiS Lewica PSL |
| Wybory |
| Wybory w Polsce (od 1989):
prezydenckie: |
Wybory parlamentarne w Polsce w 1991 r. odbyły się 27 października 1991 roku. Były to pierwsze w Polsce po II wojnie światowej całkowicie wolne wybory parlamentarne.
Kadencja Sejmu rozpoczęła się wraz z pierwszym posiedzeniem 25 listopada 1991 i trwała do 30 maja 1993. 31 maja 1993 weszło w życie zarządzenie Prezydenta RP Lecha Wałęsy rozwiązujące Sejm. Od 31 maja 1993 do 14 października 1993 nie funkcjonowały obie izby polskiego parlamentu. Na mocy przepisów konstytucyjnych urzędy sprawowali do 14 października 1993 Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu oraz wicemarszałkowie.
Spis treści |
[edytuj] Wybory do Sejmu I kadencji
W wyborach do Sejmu obowiązywała ustawa z dnia 28 czerwca 1991 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 59, poz. 252), która weszła w życie z dniem ogłoszenia (3 lipca).
Stanowiła ona, iż: "Wybory posłów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej są powszechne, bezpośrednie, równe i wolne oraz przeprowadzane w głosowaniu tajnym".
[edytuj] Listy kandydatów
W 37 okręgach wyborczych wybierano 391 posłów, zaś 69 mandatów było obsadzanych z list ogólnopolskich.
Okręg wyborczy obejmował od 7 do 17 mandatów; stanowił on - w zależności od liczby mieszkańców - obszar województwa (18 okręgów), obszar 2 bądź 3 województw (14 okręgów) bądź część obszaru województwa (w województwie warszawskim: m. st. Warszawa oraz pozostała część województwa; w województwie katowickim - okręgi: Sosnowiec, Katowice i Gliwice). Dla zarejestrowania okręgowej listy kandydatów na posłów było wymagane zebranie 5 tys. podpisów wyborców zamieszkałych w danym okręgu. Zarejestrowanie list w 5 okręgach (bądź łączne zebranie podpisów 50 tys. podpisów) upoważniało do dalszgo rejestrowania list bez zbierania podpisów. Z wymogu tego były wyłączone komitety wyborcze mniejszości narodowych (wystarczała rejestracja list w 2 okręgach bądź 20 tys. podpisów; z zapisu tego skorzystały: Mniejszość Niemiecka, Białoruski Komitet Wyborczy oraz Wyborczy Blok Mniejszości (grupujący obywateli RP pochodzenia litewskiego, ukraińskiego oraz słowackiego).
Pozostałe 69 (460-391) mandatów obsadzano z list ogólnopolskich; warunkiem uprawniającym do zgłoszenia takiej listy było zarejestrowanie list okręgowych w co najmniej 5 okręgach; z warunku tego były zwolnione komitety wyborcze mniejszości narodowych.
[edytuj] Podział mandatów
Wyborca zakreślał (stawiał krzyżyk) przy nazwisku preferowanego kandydata. Oddany głos był zaliczany najprzód jako głos na okręgową listę kandydatów; w przypadku, gdy lista uzyskała mandat(y), posłami zostawali kandydaci, na których oddano największą liczbę głosów.
Mandaty w okręgach przyznawano wg ordynacji proporcjonalnej, spośród 6980 kandydatów zarejestrowanych na 934 listach. Głosy w okręgach przeliczano na mandaty metodą Hare-Niemeyera, nie było przy tym wymagane przekroczenie żadnego progu wyborczego.
Mandaty z list ogólnopolskich (zarejestrowano ich 16) przydzielano proporcjonalnie zmodyfikowaną metodą Sainte-Laguë; mogły je uzyskać komitety, które uzyskały co najmniej 5% głosów w skali kraju lub zdobyły mandaty w co najmniej 5 okręgach.
[edytuj] Listy zblokowane
W Ordynacji wyborczej z 1991 r. wprowadzono osobliwą instytucję (z)blokowania list. Mianowicie, po zarejestrowaniu okręgowych list kandydatów, lecz nie później niż 38 dnia przed dniem wyborów, pełnomocnicy zainteresowanych komitetów wyborczych mogli złożyć wspólne oświadczenie wobec okręgowej komisji wyborczej w sprawie sumowania głosów oddanych w okręgu wyborczym na ich listy jako podstawy łącznego uczestniczenia tych list w podziale mandatów (blokowanie list kandydatów).
Per analogiam dotyczyło to również list ogólnopolskich.
Bloki wyborcze w okręgach wyborczych tworzone były przez:
- Porozumienie Obywatelskie Centrum i NSZZ "Solidarność",
- Mniejszość Niemiecką i Białoruski Komitet Wyborczy,
- Ruch Powszechnej Własności i Unię Polityki Realnej,
- Stronnictwo Demokratyczne i Ruch Chrześcijańsko-Społeczny,
- KPN, Polski Związek Zachodni, Blok Ludowo-Chrześcijański, Polskę Partię Ekologiczną-Zieloni (w Krakowie dodatkowo - "Sojusz Kobiet przeciw Trudnościom Życia"); tym tłumaczy się uzyskanie aż 5 mandatów przez te marginalne ugrupowania,
[edytuj] Wyniki głosowania i wyniki wyborów
Frekwencja w wyborach do Sejmu wyniosła 43,20%; głosów nieważnych było 5,63%.
Uprawnionych do głosowania było 24.769.257 osób Spośród 111 zarejestrowanych komitetów wyborczych mandaty uzyskało 29 (z tym, że 11 komitetów uzyskało po 1 mandacie).
Poniższa tabela zawiera wyniki głosowania w skali kraju (ujęto te jedynie komitety wyborcze, które uzyskały mandaty; dodana nazwa miasta oznacza, iż dany komitet zarejestrował tylko jedną listę w odnośnym okręgu wyborczym).
| Komitet Wyborczy | Głosy | % głosów | Mandaty | % mandatów | |
|---|---|---|---|---|---|
| Unia Demokratyczna | 1 382 051 | 12,32% | 62 | 13,5% | |
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 1 344 820 | 11,99% | 60 | 13,0% | |
| Wyborcza Akcja Katolicka | 980 304 | 8,74% | 49 | 10,7% | |
| Porozumienie Obywatelskie Centrum | 977 344 | 8,71% | 44 | 9,6% | |
| Polskie Stronnictwo Ludowe - Sojusz Programowy | 972 952 | 8,67% | 48 | 10,4% | |
| Konfederacja Polski Niepodległej | 841 738 | 7,50% | 46 | 10,0% | |
| Kongres Liberalno-Demokratyczny | 839 978 | 7,49% | 37 | 8,0% | |
| "Porozumienie Ludowe" | 613 626 | 5,47% | 28 | 6,1% | |
| NSZZ "Solidarność" | 566 553 | 5,05% | 27 | 5,9% | |
| Polska Partia Przyjaciół Piwa | 367 106 | 3,27% | 16 | 3,5% | |
| Chrześcijańska Demokracja | 265 179 | 2,36% | 5 | 1,1% | |
| Unia Polityki Realnej | 253 024 | 2,26% | 3 | 0,7% | |
| "Solidarność Pracy" | 230 975 | 2,06% | 4 | 0,9% | |
| Stronnictwo Demokratyczne | 159 017 | 1,42% | 1 | 0,2% | |
| Mniejszość Niemiecka | 132 059 | 1,18% | 7 | 1,5% | |
| Partia Chrześcijańskich Demokratów | 125 314 | 1,12% | 4 | 0,9% | |
| Partia "X" | 52 735 | 0,47% | 3 | 0,7% | |
| Ruch Demokratyczno-Społeczny | 51 656 | 0,46% | 1 | 0,2% | |
| Ludowe Porozumienie Wyborcze "Piast" (Tarnów) | 42 031 | 0,37% | 1 | 0,2% | |
| Ruch Autonomii Śląska | 40 061 | 0,36% | 2 | 0,4% | |
| Krakowska Koalicja Solidarni z Prezydentem (Kraków) | 27 586 | 0,25% | 1 | 0,2% | |
| Związek Podhalan (Nowy Sącz) | 26 744 | 0,24% | 1 | 0,2% | |
| Polski Związek Zachodni | 26 053 | 0,23% | 4 | 0,9% | |
| "Wielkopolsce i Polsce" (Poznań) | 23 188 | 0,21% | 1 | 0,2% | |
| "Jedność Ludowa" (Bydgoszcz) | 18 902 | 0,17% | 1 | 0,2% | |
| Komitet Wyborczy Prawosławnych (Białystok) | 13 788 | 0,12% | 1 | 0,2% | |
| "Solidarność-80" (Szczecin) | 12 769 | 0,11% | 1 | 0,2% | |
| Unia Wielkopolan okręgu woj. leszczyńskiego (Zielona Góra) | 9 019 | 0,08% | 1 | 0,2% | |
| Sojusz Kobiet przeciw Trudnościom Życia (Kraków) | 1 922 | 0,02% | 1 | 0,2% | |
| Pozostałe komitety | 820 108 | 7,30% | 0 | 0% | |
| Suma oddanych głosów | 11 218 602 | 100.00% | 460 | 100.00% |
[edytuj] Wybory do Senatu II kadencji
Wybory do Senatu odbyły się według systemu większościowego (większości względnej). W województwach wybierano 2-3 senatorów; mandaty uzskiwali kandydaci, którzy otrzymali największą liczbę głosów. Lista wybranych senatorów.
Frekwencja w wyborach do Senatu wyniosła 43,20%; głosów nieważnych było 3,47%.
Komitety, których kandydaci dostali się do Senatu:
| Komitet Wyborczy | Mandaty | |
|---|---|---|
| Unia Demokratyczna | 21 | |
| NSZZ "Solidarność" | 11 | |
| Wyborcza Akcja Katolicka | 9 | |
| Porozumienie Obywatelskie Centrum | 9 | |
| Polskie Stronnictwo Ludowe - Sojusz Programowy | 7 | |
| Kongres Liberalno-Demokratyczny | 6 | |
| Porozumienie Ludowe | 5 | |
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 4 | |
| Konfederacja Polski Niepodległej | 4 | |
| Partia Chrześcijańskich Demokratów | 3 | |
| Pozostałe komitety | 21 |
