Język niderlandzki

Z Wikipedii

Nederlands
Obszar	Holandia, Belgia, Surinam, Indonezja, Aruba, Antyle Holenderskie i inne
Liczba mówiących	23 miliony
Klasyfikacja genetyczna	Języki indoeuropejskie Języki germańskie Języki zachodniogermańskie **Język niderlandzki
Pismo	łacińskie
Status oficjalny
Język urzędowy	Holandia, Belgia (flamandzki), Surinam, Antyle Holenderskie, Aruba, jeden z urzędowych w Unii Europejskiej
Regulowany przez	Unia Języka Niderlandzkiego
Kody języka
ISO 639-1	nl
ISO 639-2	dut/nld
ISO/FDIS 639-3	nld
SIL	DUT
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Niderlandzka wersja językowa Wikipedii W Wikisłowniku: Słownik języka niderlandzkiego

Dialekty języków zachodniogermańskich w kontynentalnej Europie

Zobacz podręcznik na Wikibooks:
Niderlandzki

Język niderlandzki, język holenderski - język indoeuropejski z grupy języków germańskich zaliczany do języków dolnoniemieckich. Językiem niderlandzkim posługuje się ok. 27 milionów ludzi. Dla 23 milionów jest językiem ojczystym (pierwszym) i/lub językiem kultury i literatury, a dla kolejnych 4 milionów drugim językiem. Większość użytkowników tego języka mieszka na zachodzie Europy. Niderlandzki jest oficjalnym językiem urzędowym w Holandii i Belgii (Flandria), a poza Europą w Surinamie, na Antylach Holenderskich i Arubie. Niderlandzki jest blisko spokrewniony z językiem niemieckim i wykazuje podobieństwo do angielskiego. Języki o mniejszym zasięgu, które są blisko spokrewnione z niderlandzkim to afrikaans (język kreolski do 1925 uważany za lokalną odmianę niderlandzkiego) i fryzyjski (w mniejszym stopniu, gdyż nie należy do języków dolnofrankijskich).

[edytuj] Klasyfikacja

[edytuj] Klasyfikacja genetyczna

Językiem niderlandzkim mówią ok. 23 miliony ludzi, czyli więcej niż wszystkimi językami północnogermańskimi łącznie (szwedzki - 10 mln użytkowników, norweski - 5 mln, duński - 5 mln, islandzki - 310 tysięcy).

Tak jak angielski i niemiecki, niderlandzki zalicza się do grupy języków zachodniogermańskich. Obecna forma i specyfika języka wynika z jego dolnofrankijskiego podłoża. Najsilniejsze piętno na późniejszym języku niderlandzkim odcisnęli Frankowie, germańskie plemię żyjące w delcie Renu, Mozy i Skaldy, w mniejszym stopniu inne spokrewnione z nimi plemiona - Fryzowie i Saksoni, żyjący na wschód od rzeki Ĳssel. Dlatego dziś stopień pokrewieństwa niderlandzkiego i niemieckiego jest relatywnie wysoki.

Razem z wysoko- i dolnoniemieckim (które nie bazują na dolnofrankijskim), niderlandzki należy do gałęzi zachodniogermańskich języków kontynentalnych. Niderlandzki oraz dolnoniemiecki posiadają niektóre cechy gałęzi języków ingweońskich (anglo-fryzyjskich). Nie jest jednak ich typowym przedstawicielem, gdyż cechy wczesnego anglo-fryzyjskiego nie występują w języku standardowym, a głównie w wariancie zachodnioflamandzkim.

[edytuj] Klasyfikacja strukturalna (typologia)

kryterium fonologiczno-fonetyczne: język średnio bogaty w fonemy (jak większość języków europejskich); o akcencie dynamicznym (ekspiratorycznym), ruchomym pod względem fonetycznym, stałym pod względem morfologicznym
kryterium morfologiczne: język silnie izolujący; posiadający mało rozbudowaną fleksję; niewiele form alternacyjnych
kryterium syntaktyczne: język pozycyjny; o dominującym szyku SVO w zdaniu głównym, w zdaniu podrzędnym może występować inny szyk niż w zdaniu głównym; obowiązuje szyk V2 - odmienna forma czasownika pojawia się w zdaniu zawsze na drugim miejscu

[edytuj] Klasyfikacja funkcjonalna

Niderlandzki to język żywy, etniczny ponadnarodowy.

[edytuj] Występowanie

Językiem niderlandzkim posługują się głównie mieszkańcy Holandii, Belgii (Wspólnota flamandzka Belgii) i Surinamu, a także na Arubie (część Królestwa Niderlandów), północno-wschodniej Francji oraz Niemiec (przede wszystkim zachodnie pogranicze). Od roku 1980 (za Unią Języka Niderlandzkiego) mówi się o trzech odmianach niderlandzkiego: północnoniderlandzkiej (Noord-Nederlands), belgijskiej (Belgisch-Nederlands) i surinamskiej (Surinaams-Nederlands). Wiele starych dokumentów i aktów prawnych w Republice Południowej Afryki i Indonezji (wcześniej kolonia Holenderskie Indie Wschodnie) zostało sporządzonych w języku niderlandzkim, toteż ponad 10.000 studentów potrafi czytać w tym języku. W 2005 niderlandzkiego nauczało 500 wykładowców na ponad 220 uniwersytetach w 40 krajach.

[edytuj] Wariantywność

Językiem urzędowym m.in. w Belgii i Holandii jest niderlandzki język standardowy (Nederlandse standaardtaal), używany przede wszystkim w dużych miastach takich jak Amsterdam, Rotterdam, Haga czy Bruksela. Standaryzacją języka niderlandzkiego zajmuje się Unia Języka Niderlandzkiego, która jest wspólna dla Belgii i Holandii. Istnieje wiele wariantów i dialektów, posiadających wcześniej status odrębnego języka: brabancki (Brabants), flamandzki (Vlaams), holenderski (Hollands), limburgijski (Limburgs) etc. Za jeden z wariantów niderlandzkiego wielu językoznawców uznaje także afrikaans.

[edytuj] Historia

Język niderlandzki wyodrębnił się z dialektów dolnofrankońskich języka dolnoniemieckiego około 700 roku. Zaczął kształtować się w średniowieczu. Jego najstarsze pisemne zabytki pochodzą z IX wieku. Pierwszy tekst pisany w języku niderlandzkim pochodzi z 1100 roku.

[edytuj] Nazwa

W użyciu jest kilka korespondujących ze sobą nazw, zarówno w języku polskim, jak i w innych językach. Aktualnie w polskiej terminologii występuje tendencja do określania tego jezyka mianem niderlandzki, jednak powszechnie stosowana jest również nazwa język holenderski (nazwę tę zaleca np. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, część publikacji PWN).

[edytuj] Afrikaans a niderlandzki

Na bazie dialektów języka niderlandzkiego wyodrębnił się język afrikaans, będący jednym z języków urzędowych w Republice Południowej Afryki, używanym przez większość europejskich osadników (zobacz Burowie).