Aktyn

Z Wikipedii

Ra - Ac - Th La Ac   Układ okresowy
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.*	Aktyn, Ac, 89
Własności metaliczne	aktynowiec
Grupa, okres, blok	-, 7, f
Gęstość, twardość	10070 kg/m3, bd
Kolor	srebrzystobiały
Własności atomowe
Masa atomowa	227 u
Promień atomowy (obl.)	195 (bd) pm
Promień kowalencyjny	bd
Promień van der Waalsa	111 pm (Ac3+)
Konfiguracja elektronowa	[Rn]6d17s²
e- na poziom energetyczny	2, 8, 18, 32, 18, 9, 2
Stopień utlenienia	3
Własności kwasowe tlenków	zasadowe
Struktura krystaliczna	regularna ściennie centrowana a = 531,1 pm
Własności fizyczne
Stan skupienia	stały
Temperatura topnienia	1323 K (1050 °C)
Temperatura wrzenia	3473 K (3200°C)
Objętość molowa	22,55×10-6 m³/mol
Ciepło parowania	304,6 kJ/mol
Ciepło topnienia	62 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	bd
Prędkość dźwięku	bd
Pozostałe dane
Elektroujemność	1,1 (Pauling) 1,00 (Allred)
Ciepło właściwe	bd
Przewodność właściwa	bd
Przewodność cieplna	12 W/(m*K)
I Potencjał jonizacyjny	499 kJ/mol
II Potencjał jonizacyjny	1170 kJ/mol
III Potencjał jonizacyjny	1900 kJ/mol
IV Potencjał jonizacyjny	4700 kJ/mol
Przekrój czynny na pochł. neutronów termicznych	510 b/atom
Najbardziej stabilne izotopy*
izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 225Ac {syn.} 10 dni α 5,935 221Fr 226Ac {syn.} 29,37 godz w.e. 0,640 226Ra α 5,536 222Fr β- 1,117 226Th 227Ac ślady 21,773 lat α (1,2%) 5,042 223Fr β- (89%) 0,045 227Th γ 0,037 nd 228Ac {syn.} 6,13 godz β- 2,142 228Th
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, użyte są jednostki SI i warunki normalne.
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu, w.e.=wychwyt elektronu

Aktyn (Ac, łac. actinium) - nietrwały pierwiastek chemiczny, aktynowiec.

Spis treści 1 Odkrycie 2 Izotopy 3 Otrzymywanie 4 Właściwości chemiczne

[edytuj] Odkrycie

Nazwa pochodzi od greckiego słowa aktinos oznaczającego promień. Francuski chemik André Louis Debierne wykrył aktyn w 1899 na podstawie stwierdzenia promieniowania (stąd nazwa) jonizującego i widzialnego (niebieskawego) oraz wydzielania energii termicznej w przesączach otrzymanych od Pierre'a i Marii Curie. W tym samym czasie, co Debierne, wykrył ten pierwiastek chemik niemiecki Friedrich Otto Giesel, który proponował nieuznaną nazwę emanium (łac. emanare – szerzyć się, rozpływać się, emanować).

Od nazwy pierwiastka aktyn pochodzi nazwa zbiorcza "aktynowce". Według IUPAC aktyn jest zaliczany do aktynowców, jednak wielu chemików zalicza go do skandowców.

Zobacz też: Klasyfikacja lantanowców i aktynowców

[edytuj] Izotopy

Znane izotopy aktynu mają liczby masowe od 221 do 230.

[edytuj] Otrzymywanie

Ze środowiska naturalnego pozyskuje się go z rud uranowych. Sztucznie, przez aktywację radu ²²⁶ neutronami. Po 41,2 minutach następuje rozpad β:

Aktyn oddziela się następnie od radu rozpuszczalnikami organicznymi.

[edytuj] Właściwości chemiczne

Aktyn jest bardzo aktywny chemicznie i ma wysoką radiotoksyczność. Na powietrzu łatwo się utlenia. Rozpuszcza się w kwasie solnym i azotowym. Związki aktynu są izoelektronowe z analogicznymi związkami lantanu - sole lantanu używa się jako nośniki aktynu. Najpopularniejsze związki:

• Ac₂O₃
• Ac₂S₃
• Ac(OH)₃
• AcF₃ - źródło neutronów aktywowane cząstkami alfa, 1 Ci tego związku emituje 1,21*10⁶ neutronów/s
• Ac₂(C₂O₄)₃
• Ac₂(PO₄)₃
• Ac₂(SiF₆)₃