Ruten

Z Wikipedii

Tc - Ru - Rh   Fe Ru Os       Układ okresowy
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.*	Ruten, Ru, 44
Własności metaliczne	metal przejściowy
Grupa, okres, blok	8 (VIIIB), 5, d
Gęstość, twardość	12370 kg/m3, 6,5
Wygląd
Promień kowalencyjny	126 pm
Promień van der Waalsa	bd
Konfiguracja elektronowa	[Kr]4d75s1
e- na poziom energetyczny	2, 8, 18, 15, 1
Stopień utlenienia	2, 3, 4, 6, 8
Własności kwasowe tlenków	średnio kwasowe
Struktura krystaliczna	heksagonalna
Własności fizyczne
Stan skupienia	stały
Temperatura topnienia	2607 K (2334 °C)
Temperatura wrzenia	4423 K (4150°C)
Objętość molowa	8,17×10-6 m³/mol
Ciepło parowania	595 kJ/mol
Ciepło topnienia	24 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	1,4 Pa (2523 K)
Prędkość dźwięku	5970 m/s (293,15 K)
Pozostałe dane
Elektroujemność	2,20 (Pauling) 1,42 (Allred)
Ciepło właściwe	238 J/(kg*K)
Przewodność właściwa	13,7×106 S/m
Przewodność cieplna	117 W/(m*K)
I Potencjał jonizacyjny	710,2 kJ/mol
II Potencjał jonizacyjny	1620 kJ/mol
III Potencjał jonizacyjny	2747 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy*
izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 96Ru 5,52% stabilny izotop z 52 neutronami 98Ru 1,88% stabilny izotop z 54 neutronami 99Ru 12,7% stabilny izotop z 55 neutronami 100Ru 12,6% stabilny izotop z 56 neutronami 101Ru 17,0% stabilny izotop z 57 neutronami 102Ru 31,6% stabilny izotop z 58 neutronami 104Ru 18,7% stabilny izotop z 60 neutronami 106Ru {syn.} 373,59 dni β- 0,039 106Rh
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, użyte są jednostki SI i warunki normalne.
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu

Ruten (Ru, łac. ruthenium) - pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od łacińskiego określenia półmitycznej, starożytnej Rusi.

Pierwiastek ten nie posiada własnych minerałów, występuje zwykle w rudzie platyny. Oficjalnie został odkryty przez profesora kazańskiego uniwersytetu, Karla Klausa w 1844 r. W zapiskach Jędrzeja Śniadeckiego z roku 1807 znajduje się informacja, że wyizolował on prawdopodobnie pierwiastek 44, który został przez niego nazwany Verticum. Sam Jędrzej Śniadecki nigdy jednak tego oficjalnie nie opublikował i zaprzeczał przyznawaniu mu prawa do tego odkrycia. Metal ten występuje głównie w stanie wolnym razem z innymi platynowcami, najczęściej w rudach siarczkowych żelaza, chromu i niklu. Zawartość w skorupie ziemskiej - 5*10^-7 % wag. Tworzy głównie związki kompleksowe, ale znane są też proste związki tego pierwiastka.

Otrzymywanie: Ruten, razem z innymi platynowcami, jest produktem ubocznym oczyszczania głównego składnika rudy (żelazo, nikiel itd.). Mieszaninę stopów (Os, Ir, Rh, Ru) rozdziela się działając kwasami (różnice w rozpuszczalności w kwasach), wykorzystując różnice w podatności na utlenianie i rozpuszczalności soli kompleksowych.

Wykorzystanie: Jego stopy wykazują wielką twardość i wytrzymałość. Stopy rutenu z platyną lub palladem używane są w jubilerstwie i dentystyce. Stop rutenu z molibdenem jest nadprzewodnikiem (temperatura krytyczna około 10K). Ze stopów tego pierwiastka produkowane są końcówki wiecznych piór. Wiele związków metaloorganicznych rutenu jest stosowana jako katalizator reakcji organicznych, m.in w metatezie olefin (patrz: Katalizator Grubbsa).