Cyna

Z Wikipedii

In - Sn - Sb   Ge Sn Pb       Układ okresowy
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.*	Cyna, Sn, 50
Własności metaliczne	metal grup głównych
Grupa, okres, blok	14 (IVA), 5, p
Gęstość, twardość	7310 kg/m3, 1,5
Wygląd
Kolor	srebrzystobiały
Własności atomowe
Masa atomowa	118,710 u
Promień atomowy (obl.)	145 (145) pm
Promień kowalencyjny	141 pm
Promień van der Waalsa	217 pm
Konfiguracja elektronowa	[Kr]4d105s²5p²
e- na poziom energetyczny	2, 8, 18, 18, 4
Stopień utlenienia	4, 2
Własności kwasowe tlenków	amfoteryczne
Struktura krystaliczna	tetragonalna
Własności fizyczne
Stan skupienia	stały
Temperatura topnienia	505,08 K (231,93 °C)
Temperatura wrzenia	2875 K (2602°C)
Objętość molowa	16,29×10-6 m³/mol
Ciepło parowania	295,8 kJ/mol
Ciepło topnienia	7,029 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	5,78×10-21 Pa (505 K)
Prędkość dźwięku	2500 m/s (293,15 K)
Pozostałe dane
Elektroujemność	1,96 (Pauling) 1,72 (Allred)
Ciepło właściwe	228 J/(kg*K)
Przewodność właściwa	9,17×106 S/m
Przewodność cieplna	66,6 W/(m*K)
I Potencjał jonizacyjny	708,6 kJ/mol
II Potencjał jonizacyjny	1411,8 kJ/mol
III Potencjał jonizacyjny	2943,0 kJ/mol
IV Potencjał jonizacyjny	3930,3 kJ/mol
V Potencjał jonizacyjny	7456 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy*
izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV r.p. 112Sn 0,97% stabilny izotop z 62 neutronami 114Sn 0,65% stabilny izotop z 64 neutronami 115Sn 0,34% stabilny izotop z 65 neutronami 116Sn 14,54% stabilny izotop z 66 neutronami 117Sn 7,68% stabilny izotop z 67 neutronami 118Sn 24,23% stabilny izotop z 68 neutronami 119Sn 8,59% stabilny izotop z 69 neutronami 120Sn 32,59% stabilny izotop z 70 neutronami 121mSn {syn.} 55 lat β- 0,394 121Sb i.t. 0,006 121Sn 122Sn 4,63%% stabilny izotop z 72 neutronami 124Sn 5,79% stabilny izotop z 74 neutronami 126Sn {syn.} 1×105 lat β- 0,380 126Sb
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, użyte są jednostki SI i warunki normalne.
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu, i.t.=przejście izomeryczne
Gdański kieliszek wykonany z cyny

Cyna (Sn, łac. stannum) – pierwiastek chemiczny, metal z bloku p w układzie okresowym.

Cyna tworzy odmiany alotropowe. W warunkach normalnych występuje w odmianie β (beta) zwanej cyną białą, trwałej powyżej 13,2°C. Odmiana ta na ma sieć krystaliczną układzie tetragonalnym, o gęstości 7,3 g/cm³. W temperaturach niższych przechodzi w odmianę regularną α (alfa) o gęstości 5,85 g/cm³. Zmiana gęstości jest równoznaczna ze zmianą objętości, co powoduje, że cyna rozpada się, tworząc szary proszek zwany cyną szarą. Zjawisko to nazywane jest zarazą cynową. Czysta cyna biała jest ciągliwa i kowalna, odporna na korozję.

Ze względu na dostępność, niską temperaturę topnienia, łatwość odlewania, dobre własności mechaniczne a także niską cenę cyny, przedmioty cynowe były niegdyś bardzo popularne od wczesnego średniowiecza, największy rozkwit przedmiotów z cyny nastąpił pomiędzy XIV i XVI w.

Cynę używa się do pokrywania innych metali cienką warstwą antykorozyjną. Proces cynowania stosowany jest do zabezpieczania stalowych naczyń stosowanych w przemyśle spożywczym np. puszek do konserw oraz konwi na mleko.

Stop cyny i ołowiu ma niską temperaturę topnienia (np. przy 60% cyny jest to temperatura ok. 180°C) i stosowany jest w przemyśle i elektrotechnice jako lutowie do łączenia innych metali poprzez lutowanie. Używany był także do wyrobu czcionek drukarskich.

Stop cyny i miedzi to brąz.

[edytuj] Zobacz też

• lutowanie
• stop lutowniczy
• stopy cyny