Skand

Z Wikipedii

Ca - Sc - Ti   Sc Y       Układ okresowy
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.*	Skand, Sc, 21
Własności metaliczne	metal przejściowy
Grupa, okres, blok	3 (IIIB), 4, d
Gęstość, twardość	2985 kg/m3, bd
Wygląd
Kolor	srebrzystobiały
Własności atomowe
Masa atomowa	44,955910 u
Promień atomowy (obl.)	160 (184) pm
Promień kowalencyjny	144 pm
Promień van der Waalsa	bd
Konfiguracja elektronowa	[Ar]3d14s²
e- na poziom energetyczny	2, 8, 9, 2
Stopień utlenienia	3
Własności kwasowe tlenków	słabo zasadowe
Struktura krystaliczna	heksagonalna
Własności fizyczne
Stan skupienia	stały
Temperatura topnienia	1814 K (1541 °C)
Temperatura wrzenia	3103 K (2830°C)
Objętość molowa	15,00×10-6 m³/mol
Ciepło parowania	314,2 kJ/mol
Ciepło topnienia	14,1 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	22,1 Pa (1812 K)
Prędkość dźwięku	bd
Pozostałe dane
Elektroujemność	1,36 (Pauling) 1,20 (Allred)
Ciepło właściwe	568 J/(kg*K)
Przewodność właściwa	1,77×106 S/m
Przewodność cieplna	15,8 W/(m*K)
I Potencjał jonizacyjny	633,1 kJ/mol
II Potencjał jonizacyjny	1235,0 kJ/mol
III Potencjał jonizacyjny	1235,0 kJ/mol
IV Potencjał jonizacyjny	7090,6 kJ/mol
V Potencjał jonizacyjny	8843 kJ/mol
VI Potencjał jonizacyjny	10679 kJ/mol
VII Potencjał jonizacyjny	13310 kJ/mol
VIII Potencjał jonizacyjny	15250 kJ/mol
IX Potencjał jonizacyjny	17370 kJ/mol
X Potencjał jonizacyjny	21726 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy*
izotop wyst. o.p.r s.r. e.r. MeV p.r. 45Sc 100% stabilny izotop z 24 neutronami 46Sc {syn.} 83,79 dni β- 2,367 46Ti 47Sc {syn.} 3,42 dni β-   47Ti 48Sc {syn.} 43,7 godz β-   48Ti
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, użyte są jednostki SI i warunki normalne.
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu

Skand (Sc, łac. scandium) - pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym.

Posiada 15 izotopów z zakresu mas 40-51. Trwały jest tylko izotop 45, który stanowi 100% naturalnego składu izotopowego tego pierwiastka.

Występuje w skorupie ziemskiej w ilości ok. 16 ppm w postaci minerału tortweitytu.

Został odkryty w roku 1879 przez Larsa Fredrika Nilsona, w Uppsali, w Szwecji. Wcześniej (1871) jego istnienie przewidział Dymitr Mendelejew na podstawie luki jaka istniała w jego układzie okresowym.

Jak dotąd otrzymano stosunkowo niewiele związków tego pierwiastka. W naturze występuje tlenek skandu(III), główny składnik tortweitytu. Oprócz tego znane są proste sole i wodorki tego związku.

Znaczenie biologiczne: Brak. Jest podejrzewany o rakotwórczość, ale nie ma na ten temat dokładnych danych.

Skand jest srebrzystoszarym, miękkim metalem. Na powietrzu łatwo pokrywa się żółtawą warstwą tlenku, Sc₂O₃. Reaguje z gorącą wodą. Z kwasami tworzy sole. Bardzo długo stanowił tylko ciekawostkę i nie był wykorzystywany praktycznie. Ostatnio jednak zaczęto stosować go jako dodatek do stopów, z których produkuje się anteny telefonów komórkowych, gdyż posiada on unikalne własności elektromagnetyczne pozwalające zmniejszać rozmiary tych anten.