Adygeja
Z Wikipedii
|
|||||
 Położenie w Federacji Rosyjskiej |
|||||
|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | Federacja Rosyjska | ||||
| Status polityczny | republika | ||||
| Stolica | Majkop | ||||
| Prezydent | Asłanczerij Tchakuszynow | ||||
| Premier | Władimir Samożenkow | ||||
| Język urzędowy | rosyjski, adygejski | ||||
| Powierzchnia | 7 798,4 km² | ||||
| Liczba ludności (2008) | 442 735 | ||||
| Gęstość zaludnienia | 56,7 osób/km² | ||||
 |
|||||
| Strefa czasowa | 2 rosyjska strefa czasowa (czas moskiewski) UTC +3:00 | ||||
Adygeja (czasem określana także jako Adygea) – autonomiczna republika wchodząca w skład Federacji Rosyjskiej, leżąca na południu jej europejskiej części.
Spis treści |
[edytuj] Geografia
Republika Adygei leży na równinie u północnych stóp gór Kaukazu, w pobliżu Morza Czarnego, jednak nie mając do niego dostępu. Republika jest enklawą otoczoną terytorium Kraju Krasnodarskiego.
Lasy pokrywają niemal 40% powierzchni republiki.
Najwyższym punktem jest góra Czugusz (3,238 m).
Inne duże miasta: Adygejsk.
Podstawę gospodarki republiki stanowi rolnictwo, jakkolwiek przemysł również odgrywa istotną rolę. Uprawa zbóż, słonecznika, buraków cukrowych; hodowla. Rozwinięty przemysł żywnościowy, drzewny i celulozowo-papierniczy.
Ocenia się, iż republika ma stosunkowo duże złoża ropy naftowej i gazu ziemnego.
[edytuj] Demografia
- Struktura etniczna
- Populacja: 447 109 (2002)
- ludność miejska: 234 900 (52,5 %)
- ludność wiejska: 212 209 (47,5 %)
- Mężczyźni: 208 019 (46,5 %)
- Kobiety: 239 090 (53,5 %)
- Ilość kobiet na 1000 mężczyzn: 1 149
- Średnia wieku: 37 lat
- ludność miejska: 36,6 lat
- ludność wiejska: 37,4 lat
- Mężczyźni: 34 lat
- Kobiety: 39,6 lat
- Liczba gospodarstw: 151 597
- miejskie: 82 949
- wiejskie: 68 648
[edytuj] Historia
Adygejczycy to naród, którego kolebką są obszary północno-zachodniego Kaukazu. Jakkolwiek jako odrębna grupa narodowościowa wyraźnie wyodrębnili się około X wieku, to wzmianki o nich obecne są także w dużo wcześniejszych źródłach. Nigdy nie byli politycznie zjednoczeni, co powodowało, że poddawali się na przestrzeni swej historii najazdom ze strony takich grup jak Hunowie, Awarowie, Pieczyngowie, Chazarowie czy Mongołowie. Pod koniec XVIII i na początku XIX wieku carska Rosja prowadzi wzmożone działania na Kaukazie. Na ich fali ziemie zamieszkane przez Adygejczyków zostają w 1864 roku ostatecznie przyłączone do państwa rosyjskiego. W pięć lat po rewolucji październikowej, 24 sierpnia 1922, powstał Adygejski (Czerkieski) Obwód Autonomiczny. 3 lipca 1991 roku Adygeja stała się Adygejską ASRR w składzie Rosyjskiej FSRR, będąc enklawą w obrębie Kraju Krasnodarskiego. Pod koniec 1991 roku sformułowany został pierwszy w historii Adygei parlament. Po rozpadzie ZSRR Adygeja stała się autonomiczną republiką w składzie Federacji Rosyjskiej. W styczniu 1992 prezydentem republiki został Asłan Dżarimow. 10 marca 1995 roku Zgromadzenie Ustawodawcze Adygei przyjęło konstytucję republiki. 13 stycznia 2002 urząd prezydenta Adygei objął Chazret Sowmien.
W 2005 roku w republice nasilały się obawy o utratę państwowości, związane z planami przyłączenia Adygei do Kraju Krasnodarskiego. W obronę dotychczasowego statusu republiki jako samodzielnego podmiotu Federacji Rosyjskiej zaangażowali się członkowie zarówno miejscowych, jak i zagranicznych organizacji skupiających Adygejczyków. W 2005 roku narastały spory polityczne między prezydentem Sowmienem a parlamentem republiki (Chase). Kręgi parlamentarne krytykowały Sowmiena zwłaszcza za reformę władzy wykonawczej, która zmniejszyła liczbę ministerstw i urzędników różnych szczebli. Prezydent Sowmien miał być zaś niezadowolony z dużej niezależności parlamentu, w którym ówcześnie nie cieszył się już zbyt wielkim poparciem. W połowie kwietnia 2005 parlamentowi zabrakło jedynie kilku głosów, by odsunąć Sowmiena od władzy. 18 maja 2005 roku prezydent rozwiązał parlament. Deputaci do parlamentu Adygei zwrócili się z prośbą o interwencję do władz federalnych, zwracając uwagę na skrajnie destabilizujący wpływ dekretu Sowmiena na sytuację polityczną w republice. 24 maja po rozmowach, w których uczestniczyli członkowie administracji federalnej, Sowmien uchylił swój dekret.
W grudniu 2005 w Majkopie miał miejsce VI Zjazd Związku Słowian Adygei, na którym postanowiono zwrócić się do prezydenta Władimira Putina z prośbą o stworzenie jednego podmiotu federacji, składającego się z Republiki Adygeja i Kraju Krasnodarskiego, w celu "zabezpieczenia równości praw przedstawicieli narodowości tytularnej i pozostałych mieszkańców tej republiki", stworzenia bazy dla wzrostu ekonomicznego i osłabienia korupcji i klanowości. Aktywiści organizacji rozpoczęli zbiórkę podpisów mieszkańców Adygei popierających apel.
Na zjeździe przywołane zostały dane, mówiące o tym, iż władze republiki prowadzą politykę odsuwania przedstawicieli narodowości innych niż tytularna od kierowniczych stanowisk w sferze władzy i biznesu, albowiem na kierowniczych stanowiskach władzy państwowej pracowało 76 Adygejczyków i tylko 57 przedstawicieli innych narodowości, choć Adygejczycy stanowią zaledwie jedną czwartą ludności republiki. Przy tym w okresie 1998-2004 liczebność Słowian w republice zmniejszyła się o 27 tysięcy.
Wielu adygejskich działaczy społecznych i innych znaczących postaci wystąpiło z krytyką rezolucji Związku Słowian Adygei, uznając ją za część kampanii przedwyborczej. Przewodniczący republikańskiego ruchu społecznego "Czerkieski Kongres" Murat Bierziegow wystąpił nawet z wnioskiem o niedopuszczenie Związku do wyborów do parlamentu Republiki Adygei, które zaplanowano na 12 marca 2006 r.
12 marca 2006 odbyły się wybory do parlamentu republiki (Chase). Siedmioprocentowy próg wyborczy przekroczyły cztery partie. Zwyciężyła Jedna Rosja, która uzyskała 33,74% głosów i 31 z 54 miejsc w parlamencie. Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej uzyskała 14,88%, Rosyjska Zjednoczona Partia Przemysłowa – 12,92%, Agrarna Partia Rosji – 11,25%.
29 marca 2006 na stanowisko przewodniczącego parlamentu został wybrany lider miejscowej struktury partyjnej Jednej Rosji Rusłan Chadżebiekow. Chazret Sowmien był początkowo przeciwny jego kandydaturze. Prezydent Sowmien przed wyborami parlamentarnymi odmówił umieszczenia swojego nazwiska na liście wyborczej Jednej Rosji, jako że partia ta planuje przedstawić w parlamencie projekt ustawy o referendum, bez przeprowadzenia którego nie można rozpocząć procedury połączenia Adygei i Kraju Krasnodarskiego. Status republiki stał się głównym powodem konfliktu między prezydentem Sowmienem a władzą federalną, dążącą do połączenia obu podmiotów. Prezydent Sowmien wyrażał obawy, iż połączenie regionu z Krajem krasnodarskim doprowadzi do obniżenia rangi Adygei i utracenia przez nią należnej jej autonomii.
4 kwietnia 2006 na posiedzeniu parlamentu Chazret Sowmien skarżył się na niezrozumienie ze strony Moskwy i ogłosił, iż zamierza podać się do dymisji. Wkrótce jednak administracja prezydenta zdementowała zapowiedź dymisji, wskazując na niewłaściwe zrozumienie słów prezydenta przez deputowanych i dziennikarzy. 6 kwietnia 2006 w Majkopie odbyła się kilkutysięczna demonstracja, której uczestnicy wykrzykiwali hasła poparcia dla Sowmiena i żądali pozostawienia go na stanowisku głowy republiki. 11 kwietnia 2006 na Kremlu odbyło się spotkanie, w którym uczestniczyli prezydent Sowmien, Dmitrij Kozakow i głowa kremlowskiej administracji Siergiej Sobianin. Po spotkaniu Sowmien ostatecznie podał się do dymisji, za co miał uzyskać gwarancję, iż zagadnienie zjednoczeniowe Adygei i Kraju Krasnodarskiego nie będzie odtąd forsowane. Po dymisji w Adygei pojawiły się różne przypuszczenia co do jej powodu. Oprócz niezgody między władzą federalną a republikańską co do przyszłego statusu republiki, mogło nim być zaostrzenie się sytuacji wewnętrznej, związane z aktywizacją kręgów nieprzychylnych idei połączenia Adygei i Kraju Krasnodarskiego, które nie wykluczały nawet podjęcia działań zbrojnych w razie nieuszanowania dotychczasowego statusu republiki. Według niektórych źródeł dymisja mogła być także konsekwencją konfliktu Sowmiena z przedstawicielem prezydenta Federacji Rosyjskiej w Południowym Okręgu Federalnym, Dmitrijem Kozakiem. Konflikt ten miał być podobno związany z fałszowaniem danych dotyczących rozwoju ekonomicznego republiki, jakie przedkładane były administracji centralnej. Sam Sowmien oświadczył, że powodem jego sporów z przedstawicielem prezydenta są wysuwane przez Kozaka żądania rozpoczęcia procesów zjednoczeniowych Adygei i Kraju Krasnodarskiego oraz podporządkowanie mu kierownictwa siłowych struktur republiki.
Pomimo napiętej sytuacji 17 kwietnia 2006 roku prezydent Władimir Putin odmówił jednak przyjęcia dymisji Sowmiena, proponując mu pozostanie na stanowisko do końca kadencji, która upływała 13 stycznia 2007 roku. Wkrótce Dmitrij Kozak rozpoczął konsultacje w poszukiwaniu odpowiedniego kandydata na następcę aktualnego prezydenta.
6 grudnia 2006 roku Władimir Putin przedłożył do rozpatrzenia parlamentowi Adygei kandydaturę Asłanczerija Tchakuszynowa, dotychczasowego rektora Majkopskiego Uniwersytetu Technologicznego. Jako swojego kandydata na nowego prezydenta Adygei zarekomendowała go Jedna Rosja. 13 grudnia 2006 roku Tchakuszynow został w tajnym głosowaniu zaakceptowany przez Chase, zdobywając 50 głosów na 53 uczestniczących w głosowaniu deputowanych. 13 stycznia 2007 roku odbyła się ceremonia inauguracji prezydentury Tchakuszynowa. W obecności przedstawicieli wielu regionów Federacji, a także Asłana Dżarimowa, pierwszego prezydenta Adygei, Tchakuszynow złożył przysięgę w języku rosyjskim oraz adygejskim oraz otrzymał od Dmitrija Kozaka potwierdzenie objęcia przez niego urzędu wraz z pieczęcią prezydencką.
17 stycznia 2007 roku parlament zaakceptował zaproponowany przez Tchakuszynowa skład Gabinetu Ministrów, w którym znaleźli się przedstawiciele różnych reprezentowanych w Chase frakcji. Stanowisko premiera objął Władimir Samożenkow. Ministrem finansów został Dowletbij Dolew, zajmujący już to stanowisko w latach 1995-2002. Ministrem rozwoju gospodarczego i handlu został przedstawiciel partii komunistycznej Asłan Matyżew, a ministrem rolnictwa Jurij Pietrow z Agrarnej Partii Rosji. Praktycznie wszystkie kandydatury zaakceptowane zostały jednogłośnie.
[edytuj] Podział administracyjny
Adygeja podzielona jest na 7 rejonów oraz 2 miasta wydzielone.
Rejony:'
- Rejon giagiński (Гиагинский)
- Rejon koszekablski (Кошехабльский)
- Rejon krasnogwardejski (Красногвардейский)
- Rejon majkopski (Майкопский)
- Rejon szowgenowski (Шовгеновский)
- Rejon taktamukajski (Тахтамукайский)
- Rejon teutszekski (Теучежский)
Miasta pod jurysdykcją republiki:
- Majkop
- Adygejsk
[edytuj] Prezydenci Adygei
[edytuj] Tablice rejestracyjne
Tablice pojazdów zarejestrowanych w Adygei mają oznaczenie 01 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.
