Obwód moskiewski

Z Wikipedii

Obwód moskiewski
Московская область

Flaga obwodu moskiewskiego Herb obwodu moskiewskiego
Położenie w Federacji Rosyjskiej
siedziba władz	Moskwa; w przyszłości też Krasnogorsk
Powierzchnia	45.799 km² (bez Moskwy)
Liczba ludności 1 stycznia 2006)	6.628.100 (bez Moskwy)
Strefa czasowa	2 rosyjska strefa czasowa, czas moskiewski, UTC+3

Obwód moskiewski (ros. Московская область, potocznie Подмосковье – czyt. Podmoskowje) – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej, położona w zachodniej części kraju, dokoła stolicy państwa – Moskwy, która jednak w skład obwodu nie wchodzi i stanowi odrębny podmiot Federacji.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Położenie i powierzchnia 1.1.1 Przynależność administracyjna 1.2 Rzeźba terenu 1.3 Geologia 1.4 Klimat 1.4.1 Temperatura 1.4.2 Opady 1.5 Hydrografia 1.5.1 Rzeki 1.5.2 Jeziora 1.6 Gleby 1.7 Roślinność 1.8 Świat zwierzęcy 1.9 Ekologia i ochrona przyrody 2 Ludność 2.1 Wyznania 2.2 Narodowości 3 Miasta i osiedla typu miejskiego 4 Władza i administracja 5 Podział administracyjny 5.1 Rejony municypalne 5.2 Okręgi miejskie 6 Gospodarka 6.1 Przemysł 6.2 Rolnictwo 6.3 Transport 6.3.1 Transport kolejowy 6.3.2 Transport drogowy 6.3.3 Pozostałe rodzaje transportu 6.4 Bogactwa naturalne 7 Historia 7.1 Historia ziemi moskiewskiej 7.2 Przynależność administracyjna 8 Symbole regionu 9 Tablice rejestracyjne 10 Przypisy 11 Zobacz też: 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

[edytuj] Położenie i powierzchnia

Obwód moskiewski zajmuje obszar 45.800 km². Region leży we wschodniej Europie, w centralnej części Niziny Wschodnioeuropejskiej w międzyrzeczu Oki i Wołgi. Rozciąga się między 54° i 57° szerokości geograficznej północnej, 35° i 40° długości geograficznej wschodniej.

Granice:

• na północnym zachodzie i północy- z obwodem twerskim
• na północy – z obwodem jarosławskim
• na północnym wschodzie i wschodzie – z obwodem włodzimierskim
• na południowym wschodzie – z obwodem riazańskim
• na południu – z obwodem tulskim
• na południowym zachodzie – z obwodem kałuskim
• na zachodzie – z obwodem smoleńskim
• W centrum obwodu znajduje się miasto Moskwa, nie wchodzące w skład obwodu i stanowiące odrębny podmiot Federacji Rosyjskiej.

[edytuj] Przynależność administracyjna

Pod względem administracyjnym obwód moskiewski wchodzi w skład utworzonego w 2000 r. Centralnego Okręgu Federalnego.

[edytuj] Rzeźba terenu

Powierzchnia obwodu ma w przeważające mierze charakter równinny, jedynie w części zachodniej teren jest bardziej pagórkowaty, a wysokości dochodzą do 160 m. n.p.m.

Z południowego-zachodu na północny-wschód obwodu przebiega linia, będąca niegdyś granicą ostatniego zlodowacenia. Na północ od niej występują liczne formy terenu powstałe w wyniku działalności lodowca (m.in. morenowe grzędy); na południu, gdzie także kiedyś sięgał lodowiec, jednak było to w znacznie odleglejszej przeszłości, ślady po zlodowaceniach zostały w dużej mierze zlikwidowane przez erozję.

Prawie cały zachód i północ regionu zajmuje Wyżyna Moskiewska, będąca częścią Wyżyny Smoleńsko-Moskiewskiej, w rzeźbie której wyraźnie wycięte są szerokie doliny rzeczne. Najwyżej, bo do ok. 300 m. n.p.m. teren wznosi się w okolicy Dmitrowa (tzw. grzęda klińsko-dmitrowska), zaś najwyższy punkt obwodu – 310 m n.p.m. znajduje się nieopodal wsi Szapkino, w rejonie mozajskim. Północne stoki Wyżyny Moskiewskiej są znacznie bardziej strome, niż stoki południowe. Na wyżynie znajdują się liczne, zwykle niezbyt wielkie jeziora pochodzenia lodowcowego.

Bardziej na południe rozciąga się płaska i silnie zabagniona Nizina Górnowołżańska, której wysokość nie przekracza 150 m.

Na południu regionu znajduje się pagórkowaty teren niziny Moskworzecko-Ockiej, której najwyższy punkt ma wysokość 255 m. Tutaj także doliny rzeczne są ostro wycięte, zwłaszcza na południu.

Na południowych skrajach obwodu, za Oką rozciągają się dość wysokie (powyżej 200 m; maksymalnie 238 m) tereny będące północnymi rubieżami Wyżyny Środkoworosyjskiej.

Duże tereny na wschodzie obwodu zajmuje też Nizina Mieszczorska, która jest dość silnie zabagniona, zwłaszcza w części wschodniej. Tereny te leżą na wysokości ok. 120-150 m n.p.m., zaś najwyższy punkt tejże wyżyny ma wysokość 172 m. n.p.m. Na nizinie tej sieć dolin rzecznych jest słabiej odznaczona; występują tutaj także dość liczne jeziora, niemal wszystkie pochodzenia lodowcowego. Właśnie na Nizinie Mieszczorskiej położony jest najniższy punkt obwodu (97 m n.p.m.).

[edytuj] Geologia

Na terenie obwodu moskiewskiego prawie nie istnieją utworzy trzeciorzędowe, są natomiast szeroko rozprzestrzenione osady z wcześniejszych okresów geologicznych.

W okresie kredowym na części dzisiejszego obwodu istniało morze, o czym świadczy obecność fosforytów i różnorakich piasków. Pokłady kredowe istnieją na północy obwodu. W okresie jurajskim morze to powiększyło swe rozmiary; jego pozostałością są m.in. czarne gliny. Pozostałości okresu karbońskiego widoczne są zwłaszcza na zachodzie i południu regionu; są nimi m.in. wapienie i margle.

[edytuj] Klimat

[edytuj] Temperatura

W obwodzie moskiewskim panuje klimat umiarkowany kontynentalny, charakteryzujący się ciepłym latem i dość chłodną zimą. Kontynentalne cechy lokalnego klimatu narastają w miarę posuwania się na południowy-wschód.

Okres ze średnią dobową temperaturą poniżej 0°C trwa ok. 120-135 dni; zaczyna się on w połowie listopada i trwa zwykle do końca marca. Średnia temperatura w obwodzie waha się (zależnie od rejonu) od 2,7 do 3,8°C. Najchłodniejszym miesiącem jest styczeń – średnia temperatura w tym okresie wynosi od —10°C (na zachodzie regionu) do —11°C (na wschodzie). Corocznie w regionie notuje się różnej długości okres silnych mrozów, gdy temperatura spada poniżej −20°C (nocami nawet do —45°C). Chłody te przynosi arktyczny wyż, zaś okresy o tak niskiej temperaturze trwają różną ilość dni, w skrajnych przypadkach nawet 40. Najniższa zanotowana temperaturę w regionie zmierzono w Naro-Formińsku i było to −54°C. Charakterystyczne dla lokalnego klimatu w zimie są częste ocieplenia, przynoszone przez atlantyckie (rzadziej śródziemnomorskie) niże; temperatury zbliżają się wtedy do 0°C, a w ciągu dnia niekiedy je przekraczają. Okresy te trwają zwykle ok. 4 dni, występują zwykle w grudniu i lutym i zdarzają się (średnio) 15 razy w ciągu zimy.

Śnieg zwykle zaczyna padać w listopadzie, choć zdarzają się lata, iż następuje to dopiero w grudniu, lub przeciwnie – w końcu września. Stała pokrywa śnieżna pojawia się zazwyczaj w końcu listopada, a jej średnia grubość to 25-45 cm; topnieje ona na stałe dopiero w połowie kwietnia, choć czasem zdarza się to już w końcu marca.

Zimą gleba zamarza na głębokość 65-75 cm.

Najcieplejszym miesiącem w regionie jest lipiec; średnia temperatura powietrza w tym okresie wynosi od 17°C na zachodzie do 18,5°C na południowym wschodzie obwodu. Najwyższa zmierzona temperatura to 39°C, zanotowana w Zarajsku.

[edytuj] Opady

Średnioroczna wielkość opadów w regionie wynosi 450-650 mm. Najwięcej pada na północnym zachodzie obwodu, zaś najmniej na południowym wschodzie. Większość opadów przypada na ciepłą połowę roku; maksimum przypada na lipiec. W miesiącach letnich spada (średnio) 75 mm deszczu, choć dość regularnie co 25-30 lat zdarzają się silne susze, w czasie których średniomiesięczny opad wynosi poniżej 5 mm.

[edytuj] Hydrografia

Na terenie obwodu znajduje się wiele rzek i – zwykle niewielkich – jezior; w sumie obszary wód stanowią 0,4% powierzchni regionu. Duża część wód jest uwięziona w postaci bagien.

[edytuj] Rzeki

Przez obwód moskiewski przepływa duża liczba cieków wodnych. Samych tylko rzek o długości powyżej 10 km znajduje się tutaj ponad 400. Lokalne rzeki i strumienie należą do zlewisk 4 głównych rzek regionu: Moskwy, Oki, Wołgi i Klaźmy. Ostatecznie wszystkie one znajdują swe ujście w największej rzece Europy – Wołdze, która na krótkim odcinku przepływa przez obszar obwodu (stanowi granicę z obwodem twerskim). Rzeki regionu są typowymi rzekami równinnymi – są szerokie i posiadają dobrze rozbudowane doliny; charakteryzuje je spokojny, niezbyt szybki nurt (zwykle nie szybszy niż 0,5 m/s.). Swoje maksima osiągają wiosną – z topniejących śniegów pochodzi nawet do 60% całej przepływającej nimi wody; najwyższe poziomy wód osiąga Oka – nawet do 15 m. W okresie letnim poziom wody w rzekach jest niski i wzrasta jedynie w okresie silnych opadów.

Rzeki obwodu są przez ok. 5 miesięcy w roku skute lodem – zamarzają zwykle w połowie listopada, a rozmarzają w połowie kwietnia. Grubość pokrywy lodowej dochodzi do 80 cm.

W rzekach tych żyje ok. 30 gatunków ryb, a jako że zdecydowana większość rzek jest nieuregulowana – w porastających ich brzegi zaroślach gnieżdżą się liczne gatunki ptaków i ssaków ziemnowodnych.

Tylko 3 rzeki regionu: Wołga, Oka i Moskwa nadają się do żeglugi.

W wielu miejscach rzeki obwodu przecinają zapory, które spiętrzając wodę tworzą sztuczne jeziora.

Główne rzeki regionu:

• Dubna
• Jachroma
• Klaźma
• Łama
• Łopasnia
• Moskwa
• Nara
• Oka
• Protwa
• Siestra
• Szora
• Wołga

W północnej część obwodu znajduje się ważny szlak wodny – kanał im. Moskwy, łączący rzekę Moskwę z Wołgą.

[edytuj] Jeziora

Na terenie obwodu moskiewskiego znajduje się ok. 350 jezior. Wiele z nich jest pochodzenia lodowcowego. Zwykle są to zbiorniki niezbyt głębokie – 5-10 m. Najgłębszym jest jezioro Głubokoje ("głębokie"), którego dno w najniższym punkcie znajduje się 32 m poniżej tafli wody. Największymi jeziorami są Sienież (powierzchnia do 15,4 km²) i Swiatoje (do 12,6 km²).

[edytuj] Gleby

Na terenie obwodu moskiewskiego przeważają mało urodzajne gleby darniowo-bielicowe. Na wyżyna występują iły, a w dolinach częste są gleby bagienne i aluwialne. Na południe od Oki spotyka się czasem urodzajne czarnoziemy, stanowią one jednak tylko niewielki procent ogółu powierzchni regionu. Dużą część powierzchni pokrywają też leśne szaroziemy.

[edytuj] Roślinność

Obwód moskiewski leży na terenach gdzie strefa lasów przechodzi w strefę lasostepów. Lasy zajmują ok. 40% powierzchni regionu. Na północy i zachodzie obwodu dominującą formacją roślinną są lasy południowej tajgi, złożone głównie ze świerków. Na nizinie mieszczorskiej dominującym gatunkiem jest sosna, a na obszarach podmokłych przeważają olchy. Środkowe i częściowo wschodnie rejony obwodu porastają lasy mieszane, złożone ze świerków, sosen, brzóz i osik, a także m.in. leszczyn. Bardziej na południe rosną lasy lisciaste, w których przeważają dęby, lipy, klony i wiązy.

W dolinie Oki rosną bory sosnowe, które wskazują na bliskość strefy lasostepu, tj. obszaru, gdzie w zależności od warunków glebowych i hydrologicznych obszary stepowe przeplatają się z lasami. Lasostep jest (a raczej był) formacją dominującą na południowych krańcach obwodu. Obecnie niegdysiejsze obszary stepowe części tych terenów z racji wysokiej jakości gleb w całości zostały przekształcone w grunty orne tak, że nie zachowały się nawet ich fragmenty. Na dawnych leśnych częściach lasostepu (częściowo zachowanych) rosną m.in. dęby i lipy.

Od XVIII wieku lasy porastające niegdyś bujnie teren dzisiejszego obwodu były intensywnie wyrębywane, co poza zmniejszeniem leśnego areału spowodowało też zmianę składu gatunkowego drzew: w wielu rejonach w miejscu dawniej dominujących gatunków iglastych (zwłaszcza świerku), po ich wycięciu wyrosły brzozy i osiki. Obecnie wyręb przemysłowy lasów w regionie nie jest prowadzony, a nawet wręcz przeciwnie – w celu poprawy warunków hydrologicznych prowadzone jest planowe zalesianie.

Na wschodzie regionu znajdują się liczne bagna, na których rośnie typowa dla tej formacji roślinność.

[edytuj] Świat zwierzęcy

Świat zwierzęcy obwodu moskiewskiego jest dość bogaty. Ze ssaków występują głównie gatunki typowe dla strefy lasów, jak np. nornica ruda, mysz leśna, wiewiórka pospolita, zając bielak, lis, łoś, dzik, sarna, jeleń szlachetny; żyje tutaj też niewielka populacja wilka. Nad przegami rzek żyją ssaki ziemnowodne – np. bobry, piżmaki i wychuchole.

W regionie spotkać można wiele gatunków ptaków – dzięcioły, drozdy, jarząbki, gile, derkacze, czajki, bociany białe, czaple siwe, mewy, perkozy, liczne gatunki dzikich kaczek (np. krzyżówki), kazarki, a także licznie występujące, typowe ptaki Europy Środkowo-Wschodniej: wróble, sroki i wrony. Większość gatunków ptaków przylatuje tutaj tylko na okres lęgowy i odlatuje na zimę.

W zbiornikach wodnych żyją liczne ryby, m.in. jazgarze, leszcze, karasie, karpie, okonie, płocie, sandacze i szczupaki.

Żyje tutaj także wiele gatunków owadów; samych tylko pszczołowate reprezentowane są przez ponad 300 gatunków.

[edytuj] Ekologia i ochrona przyrody

W obwodzie znajduje się pewna liczba obszarów chronionych, m.in. park narodowy Łosinyj Ostrow i rezerwat biosfery Prioksko-Tierrasnyj, gdzie chronione są m.in. żubry. W rezerwacie tym znajdują się także jedne z najbardziej wysuniętych na północ stanowisk roślinności stepowej.

Mimo to ekologiczna sytuacja w obwodzie moskiewskim jest trudna – zanieczyszczone są zarówno rejony przylegające do Moskwy, jak i przemysłowe rejony na wschodzie i południowym wschodzie regionu. Największe zagrożenie stwarza zanieczyszczenie wód ściekami przemysłowymi i pochodzącymi z wielkich gospodarstw hodowlanych. W regionie istnieje także duże zanieczyszczenie powietrza, za które odpowiadają głównie elektrociepłownie. Na terenie obwodu znajdują się liczne składowiska odpadów, w tym jedno składowisko zużytego paliwa jądrowego.

[edytuj] Ludność

Zdjęcia miast obwodu
cerkiew w Bałaszysze
Bronnicy
teatr w Czechowie
dom kultury w Diedowsku
jeden z domów w Dołgoprudnym
monastyr w Dzierżyńskim
cerkiew we Frianowie
Kołomna
Krasnogorsk
Możajsk
Mytiszczy
Nogińsk
Odincowo – stacja kolejowa
pałac w Archangielskim
pałac w Wiaziomach
jeden z domów w Pawłowskim Posadzie
cerkiew w Podolsku
cerkiew w Puszkinie
monastyr w Sergijewym Posadzie
stacja kolejowa w Sierpuchowie
Szachowskaja - główny plac osady
Sołniecznogorsk
Troick

Obwód moskiewski zamieszkuje 6.628.100 osób (2006 r.), co w zestawieniu z powierzchnią regionu daje średnią gęstość zaludnienia na poziomie 144,1 os./km². tj. najwyższą spośród rosyjskich regionów. W rzeczywistości gęstość ta jest mocno zróżnicowana regionalnie i w przyległych do Moskwy rejonach jest znacznie wyższa niż na oddalonych od miasta terenach, gdzie spada do ok. 20 os./km². Rzadko zaludniona jest także wschodnia część niziny mieszczorskiej – poniżej 20 os./km².

Około 90% ludności stanowią Rosjanie; nieco ponad 2% stanowią Ukraińcy, zaś na pozostałą część populacji składają się przedstawiciele ponad 100 narodów.

[edytuj] Wyznania

Zdecydowana większość ludności wyznaje prawosławie. Po okresie ateizacji w czasach ZSRR pozostała duża liczba niewierzących. Z licznych, acz niewielkich mniejszości wyznaniowych żyją tutaj m.in. katolicy, protestanci, muzułmanie (1%) i żydzi.

[edytuj] Narodowości

Na terenie obwodu żyją przedstawiciele praktycznie wszystkich grup etnicznych zamieszkujących Rosję. Najliczniej reprezentowani są Rosjanie, stanowiący ok. 90% populacji.

Narodowości liczące powyżej tysiąca osób:

Naród liczebność Rosjanie 6.022.763 Ukraińcy 147.808 Tatarzy 52.851 Białorusini 42.212 Ormianie 39.660 Mordwini 21.856 Azerowie 14.651 Czuwasze 12.530 Mołdawianie 10.418 Żydzi 9.899 Gruzini 9.888 Niemcy 4.607 Uzbecy 4.183 Baszkirzy 3.565 Tadżycy 3.404 Koreańczycy 3.232 Maryjczycy 2.554 Kazachowie 2.493 Osetyjczycy 2.389 Lezgini 2.130 Czeczeni 1.941 Grecy 1.850 Udmurci 1.847 Bułgarzy 1.511 Cyganie 1.511 Awarowie 1.242 Litwini 1.172 osoby o nieustalonej narodowości lub bez poczucia przynależności narodowej 172.090

[edytuj] Miasta i osiedla typu miejskiego

Na terenie obwodu moskiewskiego znajduje się 80 miast oraz 69 osiedli typu miejskiego

Miasta i osiedla typu miejskiego:
(stan na 1 stycznia 2006 r.)^[1]

Nazwa nazwa rosyjska liczba miesz- kańców Andriejewka1) Андреевка 9.261 Aprielewka Апрелевка 18.341 Aszukino1) Ашукино 6.485 Bałaszycha Балашиха 182.772 Biełoomut1) Белоомут 6.732 Biełooziorskij1) Белоозёрский 17.932 Bogorodskoje1) Богородское 9.562 Bolszyje Dwory1) Большие Дворы 4.894 Bolszyje Wiaziomy1) Большие Вязёмы 11.857 Bronnicy Бронницы 18.409 Bykowo1) Быково 9.005 Chimki Химки 180.075 Chorłowo1) Хорлово 8.004 Chotkowo Хотьково 20.453 Czechow Чехов 73.117 Czerkizowo1) Черкизово 3.450 Czernogołowka Черноголовка 20.423 Czerusti1) Черусти 3.030 Diedieniewo1) Деденево 6.442 Diedowsk Дедовск 27.656 Dmitrow Дмитров 61.390 Dołgoprudnyj Долгопрудный 78.415 Domodiedowo Домодедово 82.696 Driezna Дрезна 11.452 Dzierżyński Дзержинский 43.475 Dubna Дубна 61.699 Elektrogorsk Электрогорск 20.486 Elektrostal Электросталь 146.189 Elektrougli Электроугли 20.454 Frianowo1) Фряново 10.948 Friazino Фрязино 52.293 Golicyno Голицыно 16.539 Gorki Leninskije1) Горки Ленинские 1.623 Iksza1) Икша 3.676 Ilinski1) Ильинский 8.270 Imieni Worowskogo1) имени Воровского 5.293 Imieni Ciurupy1) имени Цюрупы 4.218 Istra Истра 32.647 Iwantejewka Ивантеевка 54.274 Jachroma Яхрома 13.070 Jegoriewsk Егорьевск 67.014 Jubilejnyj Юбилейный 31.647 Kaszyra Кашира 39.787 Kijewskij1) Киевский 8.448 Klimowsk Климовск 55.346 Klin Клин 82.419 Kokoszkino1) Кокошкино 9.807 Kołomna Коломна 148.020 Korolow Королёв 172.781 Kotielniki Котельники 18.699 Kraskowo1) Красково 19.148 Krasnoarmejsk Красноармейск 25.781 Krasnogorsk Красногорск 98.822 Krasnozawodsk Краснозаводск 13.586 Krasnoznamiensk Краснознаменск 29.774 Kratowo1) Кратово 6.764 Kubinka Кубинка 26.197 Kurowskoje Куровское 19.097 Lesnoj1) Лесной 8.753 Lesnoj Gorodok1) Лесной Городок 5.550 Likino-Dulowo Ликино-Дулёво 31.080 Lubierce Люберцы 158.725 Lwowskij1) Львовский 11.337 Łobnia Лобня 66.342 Łosino-Pietrowskij Лосино- -Петровский 22.197 Łotoszyno1) Лотошино 5.397 Łuchowicy Луховицы 32.133 Łytkarino Лыткарино 51.309 Malino1) Малино 4.292 Małachowka1) Малаховка 18.423 Michniewo1) Михнево 10.798 Miendielejewo1) Менделеево 7.707 Miszeronskij1) Мишеронский 3.734 Mołodiożnyj1) Молодёжный 2.876 Monino1) Монино 19.194 Moskowskij Московский 15.356 Możajsk Можайск 31.266 Mytiszczy Мытищи 161.811 Nachabino1) Нахабино 29.460 Naro-Fominsk Наро-Фоминск 70.677 Niekrasowskij1) Некрасовский 10.066 Noginsk Ногинск 116.277 Nowoiwanowskoje1) Новоивановское 6.892 Obolensk1) Оболенск 5.215 Obuchowo1) Обухово 10.675 Odincowo Одинцово 131.762 Oktiabrskij1) Октябрьский 10.130 Oriechowo-Zujewo Орехово-Зуево 122.117 Oziory Озёры 26.023 Ożerielje Ожерелье 10.796 Pawłowskij Posad Павловский Посад 61.293 Pierieswiet Пересвет 14.654 Pieski1) Пески 3.674 Pirogowskij1) Пироговский 6.346 Podolsk Подольск 179.525 Powarowo1) Поварово 7.707 Prawdinskij1) Правдинский 10.317 Proletarskij1) Пролетарский 3.868 Protwino Протвино 37.001 Puszczyno Пущино 20.048 Puszkino Пушкино 96.938 Ramienskoje Раменское 81.812 Reszetnikowo1) Решетниково 3.142 Riazanowskij1) Рязановский 2.020 Rieutow Реутов 80.036 Rodniki1) Родники 3.834 Roszal Рошаль 21.983 Ruza Руза 13.246 Rżawki1) Ржавки 4.160 Sielatino1) Селятино 13.454 Sieriebrianyje Prudy1) Серебряные Пруды 8.939 Siergijew Posad Сергиев Посад 112.700 Sierpuchow Серпухов 125.010 Siewiernyj1) Северный 3.755 Skoropuskowskij1) Скоропусковский 5.453 Sniegiri1) Снегири 3.128 Sofrino1) Софрино 15.212 Sołniecznogorsk Солнечногорск 57.506 Staraja Kupawna Старая Купавна 21.269 Stołbowaja1) Столбовая 5.315 Stupino Ступино 67.499 Swierdłowskij1) Свердловский 5.539 Syczewo1) Сычево 3.183 Szachowskaja1) Шаховская 10.491 Szatura Шатура 31.523 Szczerbinka Щербинка 29.207 Szczołkowo Щёлково 112.860 Tałdom Талдом 12.953 Tomilino1) Томилино 28.670 Troick Троицк 35.088 Tuczkowo1) Тучково 18.151 Udielnaja1) Удельная 13.283 Uwarowka1) Уваровка 3.121 Wierbiłki1) Вербилки 6.528 Wierieja Верея 4.820 Widnoje Видное 53.101 Wołokołamsk Волоколамск 24.548 Woschod1) Восход 1.935 Woskriesiensk Воскресенск 90.888 Wysokowsk Высоковск 10.701 Zagorianskij1) Загорянский 7.919 Zaprudnia1) Запрудня 12.233 Zarajsk Зарайск 24.433 Zarieczje1) Заречье 4.947 Zielenogradskij1) Зеленоградский 1.989 Zwienigorod Звенигород 13.422 Żeleznodorożnyj Железнодорожный 116.456 Żylowo1) Жилево 2.347 Żukowski Жуковский 101.271

1) osiedle typu miejskiego

[edytuj] Władza i administracja

Obwód moskiewski, podobnie jak inne podmioty Federacji Rosyjskiej posiada dość szeroki zakres autonomii w sprawach lokalnych.

Władzę prawodawczą w regionie sprawuje lokalny parlament - Moskiewska Duma Obwodowa, złożona z 50 deputowanych, wybieranych na 5 lat.^[2].

Władzę wykonawczą sprawuje gubernator, powoływany na 4-letnią kadencję. Stoi on na czele lokalnego rządu, złożonego z 18 ministerstw.^[3]. Obecnie funkcję gubernatora sprawuje gen. Borys Gromow.

Niemal wszystkie organy lokalnej władzy (w tym wszystkie naczelne) rezydują poza regionem - w Moskwie, która nie wchodzi w skład obwodu; jedynym miastem w obwodzie, gdzie - zgodnie ze 'Statutem regionu mają działać siedziby niektórych urzędów regionu jest Krasnogorsk. W 2007 r. w mieście tym oddano do użytku budynek, który ma stać się siedzibą dla części lub całości (szczegółów jeszcze nie określono) najwyższych lokalnych urzędów.

[edytuj] Podział administracyjny

Po reformie z 2006 r. obwód dzieli się na 36 rejonów. Największe miasta nie wchodzą w skład tego podziału i stanowią okręgi miejskie, których jest także 36, przy czym jedynie 33 z nich stanowią duże miasta, pozostałe 3 mają status odrębnych jednostek administracyjnych, gdyż z przyczyn strategicznych są miastami zamkniętymi.

Rejony municypalne dzielą się na mniejsze jednostki administracyjne - osiedla (ros. поселения - czyt. posielienija) wiejskie i miejskie. Osiedla miejskie obejmują miasto (niekiedy też niewielkie podmiejskie wioski), zaś osiedla wiejskie składają się z jednej lub kilku wsi. W ramach 36 rejonów istnieje w sumie 316 osiedli, w tym 114 osiedli miejskich i 192 wiejskie.

Podział na jednostki municypalne: Rejony municypalne są podzielone na osiedla(miejskie i wiejskie), okręgi miejskie takiego podziału nie mają

Wołokołamsk

pomnik tzw. Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w Zwienigorodzie

monastyr św. Sawy w Zwienigorodzie

monastyr w Dmitrowie

cerkiew w Diedowsku

Czechow - hala hokejowa

Griebniewo

jedna z ulic Kołomny

Konobiejewo - cerkiew

ulica w centrum Siergiejewego Posadu

cetrum Wołokołamska

supermarket w Zwienigorodzie

drewniany dom w Kołomnie

[edytuj] Rejony municypalne

Nazwa rejonu nazwa rosyjska liczba miesz- kańców (w tys.) powierz- chnia (w km²) Czechowski Чеховский район 109,6 866 Dmitrowski Дмитровский район 150,1 2.186 Istriński Истринский район 113,0 1.280 Jegorjewski Егорьевский район 102,8 1.721 Kaszyrski Каширский район 70,9 649 Kliński Клинский район 128,2 2.001 Kołomieński Коломенский район 41,6 1.091 Krasnogorski Красногорский район 149,6 219 Leniński Ленинский район 141,4 456 Lubieriecki Люберецкий район 242,8 132 Łotoszyński Лотошинский район 18,4 975 Łuchowicki Луховицкий район 62,6 1.341 Możajski Можайский район 69,6 2.599 Mytiszczyński Мытищинский район 186,1 427 Naro-Fomiński Наро-Фоминский район 171,3 1.916 Nogiński Ногинский район 193,6 893 Odincowski Одинцовский район 286,1 1.290 Oriechowo-Zujewski Орехово-Зуевский район 122,1 1.780 Oziorski Озёрский район 38,4 538,4 Pawłowo-Posadski Павлово-Посадский район 85,8 550 Podolski Подольский район 77,5 1.066 Puszkiński Пушкинский район 164,0 610 Ramieński Раменский район 219,2 1.414 Ruzski Рузский район 60,7 1.559 Siergijewo-Posadski Сергиево-Посадский район 240,2 1.997 Sieriebriano-Prudski Серебряно-Прудский район 24,6 876 Sierpuchowski Серпуховский район 34,0 1.013 Sołnieczno- gorski Солнечно- горский район 124,2 1.135 Stupiński Ступинский район 121,8 1.696 Tałdomski Талдомский район 48,0 1.427 Szachowski Шаховской район 23,5 1.211 Szaturski Шатурский район 72,1 2.721 Szczołkowski Щёлковский район 190,2 691 Wołokałamski Волоколамский район 56,9 1.671 Woskriesieński Воскресенский район 152,8 811 Zarajski Зарайский район 43,2 968

[edytuj] Okręgi miejskie

Następujące miasta obwodu stanowią wydzielone okręgi miejskie:

1. Bałaszycha
2. Bronnicy
3. Chimki
4. Czernogołowka
5. Dołgoprudnyj
6. Domodiedowo
7. Dzierżyński
8. Dubna
9. Elektrogorsk
10. Elektrostal
11. Friazino
12. Iwantiejewka
13. Jubilejnyj
14. Klimowsk
15. Kołomna
16. Korolow
17. Kotielniki
18. Krasnoarmiejsk
19. Krasnoznamiensk (miasto zamknięte)
20. Łobnia
21. Łosino-Pietrowskij
22. Łytkarino
23. Mołodiożnyj (miasto zamknięte)
24. Oriechowo-Zujewo
25. Podolsk
26. Protwino
27. Puszczyno
28. Rieutow
29. Roszal
30. Sierpuchow
31. Szczerbinka
32. Troick
33. Woschod (miasto zamknięte)
34. Zwienigorod
35. Żeleznodorożnyj
36. Żukowski

[edytuj] Gospodarka

Produkt krajowy brutto obwodu moskiewskiego w 2005 r. wyniósł 704,4 mld rubli, co daje statystycznie 106,3 tys. rub. na mieszkańca.

[edytuj] Przemysł

Pod względem wielkości produkcji przemysłowej obwód moskiewski zajmuje drugie miejsce (po Moskwie) wśród podmiotów Federacji Rosyjskiej. Miejscowy przemysł jest ściśle związany z przemysłem samej Moskwy; jest on w dużej mierze wysoce wyspecjalizowany i opiera się na dobrze rozwiniętej bazie naukowo-technicznej oraz wykwalifikowanych kadrach. Z powodu braku surowców naturalnych niezbędnych do produkcji większości wytwarzanych w regionie wyrobów, produkcja prowadzona jest z znacznej mierze z surowców przywożonych z innych części kraju.

Główną gałęzią przemysłu, dostarczającą 35% całej wartości produkcji przemysłowej regionu jest przemysł lekki. Jego rozwój w rejonie Moskwy rozpoczął się już w XVIII wieku i dlatego ta gałąź produkcji uważana jest w obwodzie za najstarszą. Wśród przemysłu lekkiego najważniejszym jest przemysł bawełniany (istniejący m.in. w Jegoriewsku, Nogińsku i Oriechowie-Zujewie), wełniany (np. w Pawłowskim Posadzie i Puszkinie), jedwabniczy (np. w Naro-Formińsku) i in.

W regionie istnieją także rozwinięte przemysł maszynowy i obróbka metali. Wiele z produkowanych tutaj urządzeń wymaga wysoce wyspecjalizowanej kadry oraz zaplecza technicznego, którego uzyskanie jest możliwe dzięki bliskości Moskwy. Produkuje się tutaj m.in. elementy techniczne niebędne w elektroenergetyce, także jądrowej oraz przy produkcji paliwa jądrowego, urządzenia i przyrządy wykorzystywane w kosmonautyce i technice rakietowej (w Chimkach, Korolowie i Rieutowie). Ponadto na terenie obwodu powstają m.in. lokomotywy (w Kołomnie) i wagony metra (w Mytiszczach), autobusy (np. w Łukinie-Dulowie i Jachromie), maszyny rolnicze (w licznych ośrodkach), dźwigi i windy (w Lubercach, Dmitrowie i Bałaszysze), stal wysokiej jakosci (w Elektrostalu), kable (w Podolsku), przyrządy optyczne (w Krasnogorsku), urządzenia i maszyny dla przemysłu lekkiego (m.in. w Kołomnie, Klimowsku i Podolsku) itd. Na terenie obwodu znajdują się także liczne przedsiębiorstwa produkujące dla przemysłu zbrojeniowego; głównym ośrodkiem produkcyjnym, a zwłaszcza naukowo-technicznym tej branży jest Rosyjskie Centrum Pokazów Uzbrojenia, Techniki i Technologii Wojskowej w Krasnoarmiejsku.

Także istniejąćy w obwodzie przemysł chemiczny opiera się głównie na przywożonych surowcach. Wytwarza się tutaj m.in. kwasy (Szczołkowo), nawozy sztuczne (Woskriesieńsk), włókna sztuczne (Sierpuchow i Klin), masy plastyczne i wyroby z nich (m.in. w Oriechowie Zujewie), laki i farby (Siergiejew Posad), farmaceutyki itd.

Przemysł materiałów bydowlanych jaka jedyna z ważnuch braży przemysłu w regionie opiera się głównie na lokalnych surowcach, jednak ta gałąź przemysłu przeżywa obecnie kryzys. Działają zakłady cementowe w Woskriesieńsku, ceramiczne (fajans i porcelana) w Likinie-Dulowie i Wierbiłkach oraz wiele cegielni.

Ponadto w obwodzie działają firmy z branży drzewno-leśnej (np. w Brannicach) oraz wydobywczej (pozyskiwanie i wstępna obróbka fosforytów,torfu, glin, piasków, granitu itp.). W większości miast i w niektórych dużych wsiach działają mniejsze i większe przedsiębiorstwa z branży spożywczej.

Dla elektroenergetyki najważniejszymi obiektami są: kaszyrski zespół elektrowni (o mocy 2100 MW), Elektrociepłownia Dzierżyńska (1300 MW), szaturski zespół elektrowni (1100 MW), hydroelektrownia zagorska (1200MW) i in.

Na terenie obwodu powstają liczne zagraniczne inwestycje. Jedną z ważniejszych jest fabryka urządzeń AGD w pobliżu osady Dorochowo, budowany przez południowokoreańską firmę LG^[4]). Wśród kiludziesięciu firm, które inwestują w regionie jest też włoskie przedsiębiorstwo spożywczo-cukiernicze Ferrero, którego zakład ma mieć powierzchnię 150 ha oraz skandynawska rirma z branży meblarskiej - Skanska^[5].

Na terenie obwodu istnieje też przemysł artystyczny, którego wpływ na gospodarkę jest niewielki, lecz który jest pewnego rodzaju wizytówką regionu. Zaliczyć tutaj można małe zakłady produkujące m.in tradycyjną ceramikę i zabawki oraz regionalne pamiątki.

[edytuj] Rolnictwo

Grunty wykorzystywane rolniczo stanowią ok. 40% powierzchni obwodu moskiewskiego, przy czym widać tutaj wyraźne zróżnicowanie regionalne: na północy ten odsetek jest mniejszy i wschodzie, zaś na południu ponad 50% ziem jest uprawiana.

Lokalne rolnictwo posiada wyraźnie podmiejski charakter, co wyraża się w strukturze upraw.

Wartość produkcji zwierzęcej jest większa od wartości produkcji roślinnej. Hodowla ma kierunek mleczno-mięsny. Prócz bydła znaczenie gospodarcze odgrywają świnie i drób.

Z racji dużego pogłowia zwierząt gospodarczych ok. 3/5 powierzchni zasiewów zajmują rośliny paszowe; duże tereny obsiewane są zbożami, zwłaszcza pszenicą, jęczmieniem, owsem i żytem, a także obsadzane ziemniakami. Z powodu podmiejskiego charakteru duże znaczenie posiada uprawa warzyw, w typ uprawa szklarniowa. Oprócz warzyw w szklarniach (i nie tylko) uprawiane są m.in. kwiaty ozdobne. Także znacznie wyższa niż przeciętna ilość uprawianych grzybów (zwaszcza pieczarek) świadczy o podmiejskim charakterze produkcji rolnej.

[edytuj] Transport

Sieć transportowa w regionie nie może być rozpatrywana w oderwaniu od centralnego punktu komunikacyjnego, jakim jest Moskwa, która jednak administracyjnie nie wchodzi w skład obwodu.

Zarówno sieć kolejowa, jak i drogowa obwodu są bardzo dobrze rozwinięte; mają one promieniście-kołową strukturę, której centrum jest Moskwa.

[edytuj] Transport kolejowy

W centrum obwodu (i w Moskwie) znajduje się najważniejszy w kraju węzeł kolejowy - Moskiewski (ros. Московский железнодорожный узел), w ramach którego z Moskwy prowadzą linie kolejowe w 11 kierunkach.

Drugi okręg linii kolejowych otaczających Moskwę, odległy o ok. 50 - 120 km od miasta, także niemal w całości leży na terenie obwodu.

W sumie w regionie istnieje 2,7 tys. km linii kolejowych (bez linii na terenie Moskwy), co w zestawieniu z powierzchnia obwodu daje największe w Rosji zagęszczenie linii kolejowych - 59 km na tys. km². Znaczna ich większość jest zelektryfikowana. Dziennie moskiewskie i podmoskiewskie koleje przewożą ponad 2 mln pasażerów.

[edytuj] Transport drogowy

Centrum komunikacji kołowej także jest Moskwa. Od tego miasta główne drogi prowadzą przez teren obwodu w 10 kierunkach; w pewnej odległości od Moskwy znajduje się otaczająca miasto ze wszystkich stron obwodnica MKAD. W sumie w obwodzie istnieje ok. 14 tys. km dróg z twardą nawierzchnią.

Główne drogi kołowe:

• M-1 «Białoruś»; tzw. szosa mińska (E-101) - w kierunku Mińska
• M-2 «Krym»; tzw. szosa symferopolska (E-105) - w kierunku Krymu
• M-3 «Ukraina»; tzw. szosa kijowska - w kierunku Naro-Formińska, Obnińska, a dalej do Kijowa
• M-4 «Don»; tzw. szosa kaszyrska (E-115) - w kierunku Noworosyjska
• M-5 «Ural» tzw. szosa riazańska (E-30) - w kierunku Czelabińska
• M-7 «Wogła»; tzw. szosa niżnonowogrodzka (E-22) - w kierunku Ufy
• M-8 «Chołmogory»; tzw. szosa jarosławska (E-115) - w kierunku Archangielska
• M-9 «Bałtia»; tzw. szosa noworyska (E-22) - w kierunku Rygi
• M-10 «Rossija»; tzw. szosa leningradzka (E-95) - w kierunku Sankt Petersburga

[edytuj] Pozostałe rodzaje transportu

W obwodzie moskiewskim istnieje rozwinięty transport wodny. Szlakami żeglugowymi są rzeka Moskwa, Wołga i Oka, a także kanał im. Moskwy. Najważniejszymi portami regionu są Sierpuchow i Kołomna.

Istnieje tutaj także rozbudowana sieć rurociągów - na terenie obwodu istnieją 2 bardzo ważne gazociągi transportujące gaz i wiele ich lokalnych odgałęzień dostarczających surowiec do miast regionu.^[6]. Ponad dwa [ropociącg]]i transportują ropę naftową na linii Riazań - Moskwa i Jarosław (miasto w Rosji); także one posiadają lokalne odgałęziennia.

Na terenie obwodu znajdują się wiele lotnisk, w tym 4 ważne porty lotnicze, mające status międzynarodowych, służacych głównie do obsługi pobliskiej Moskwy:

• Szeremietiewo 1
• Szeremietiewo 2
• Domodiedowo
• Wnukowo

Inne ważne lotnisko - Bykowo w chwili obecnej nie jest wykorzystywane do obsługi lotów pasażerskich.

[edytuj] Bogactwa naturalne

Na terenie obwodu znajdują się miejsca wydobycia różnych surowców naturalnych, najczęściej stanowiących podstawę działalności przemysłu materiałów budowlanych.

Najpowszechniej występującym surowcem są piaski, gliny i wapienie.
Piaski powstały głównie w okresie czwartorzędu i kredy i charakteryzują się wysoką jakością umożliwiającą szerokie wykorzystanie ich w budownictwie. Część z nich (zwłaszcza w okolicy Lubierec) stanowią piaski kwarcowe, wykorzystywane w przemyśle szklarskim.
Dość powszechnie występujące w regionie gliny są szeroko wykorzystywane do produkcji cegieł. Wśród miejscowych glin są też białe gliny ogniotrwałe (złoża zwłaszcza w okolicy Gżela), od XIV wieku wykorzystywane do produkcji ceramiki (tzw. ceramika gżelska).
wapienie z lokalnych złóż są od dawna znane jako "biały kamień"; są one łatwie o obróbce iposiadają wysoką jakość. Kamień ten wykorzystano do budowy wielu moskiewskich budowli, m.in. Teartu Wielkiego (Teatru Bolszoj). Prócz "białego kamienia" w regionie występują też złoża innych wapieni, w tym marmuropodobnego.

Ponadto w obwodzie moskiewskim istnieją pokłady dolomitów, trawertynu, kredy i marglu.

Obwód posiada także obfite złoża torfu (na Nizinie Mieszczorskiej) oraz soli potasowych.

W regionie istnieją pokłady fosforytów, charakteryzujących się wysoką zawartością kwasu fosforowego.

Na terenie obwodu znajduję się też źródła wód mineralnych, głównie żelazistych. Oprócz wód wypływających samoczynnie z ziemi na głębokości ok. 300 - 500 m istnieją liczne mineralne wody podziemne, a na głębokości 1.000 - 1.500 m odkryto obecność podziemnego słonego morza. Zbiornik ten (o zasoleniu do ok. 300‰) zajmuje duży obszar, zarósno pod powierzchnią obwodu moskiewskiego, jak i sąsiednich jednostek administracyjnych. Jego wody mogłyby (wg analiz) być wykorzystywane m.in. w lokalnym przemyśle spożywczym i balneologii.

[edytuj] Historia

[edytuj] Historia ziemi moskiewskiej

Wg badań archeologicznych obszar dzisiejszego obwodu był zamieszkany już 20 tys. lat temu. Na terenie regionu znajdują się też liczne kurhany i grodziska pochodzące z epoki żelaza. Aż do przełomu IX i X wieku tereny obwodu zajmowały plemiona ugrofińskie, zaś Słowianie pojawili się tutaj dopiero w X w. W połowie XII w. region wszedł w skład Księstwa Włodzimiersko-Suzdalskiego. Wtedy też założono szereg grodów, m.in.: Wołokołamsk (1135), Moskwę (1147), Zwienigorod (1152), Dmitrów (1154) i in. W pierwszej połowie XIII w. Ruś Włodzimiersko-Suzdalska, podobnie jak inne tereny Rusi została podbita przez Mongołów (Tatarów).

W XIII wieku niewielkie tereny wokół Moskwy stały się zalążkiem Księstwa Moskiewskiego, które w przyszłości powiększyło znacznie swe obszary i stało się główną siłą walczącą o wyzwolenie ruskich ziem z tatarsko-mongolskiego jarzma, a następnie zjednoczyło wszystkie ruskie ziemie. W 1340 r. Księstwo Moskiewskie stało się Wielkim Księstwem Moskiewskim. Pierwsze duże zwycięstwo nad Tatarami Rusini odnieśli w 1380 r. w bitwie na Kulikowym Polu nad Donem, pod wodzą pod księcia moskiewskiego i włodzimierskiego - Dymitra nazwanego później Dońskim. Jeden z kolejnych władców - Iwan III w 1480 r. uniezależnił się całkowicie od dominacji tatarskiej Złotej Ordy - przestał płacić daninę chanowi tatarskiemu, a następnie odparł kilka odwetowych wypraw. Za Iwana III księstwo powiększone zostało o Księstwa Jarosławskie oraz Nowogrodzkie i stało się jednolitym państwem narodowym; została rozbudowana jego stolica - Moskwa. Formalnie istniało Wielkie Księstwo Moskiewskie istniało do 1547, kiedy to wielki książę Iwan IV Groźny przybrał tytuł cara Rosji.

Należy nadmienić, iż południowe skrawki obwodu moskiewskiego zostały podporządkowane władcom moskiewskim dopiero w 1520 r.

W XVIII/XIX w. rozwinął się tutaj przemysł lekki. W 1851 r. zbudowano pierwszą linię kolejową, łączącą Moskwę z Sankt Petersburgiem. Po powstaniu ZSRR i przeniesieniu stolicy z Piotrogodu (jak nazywał się od 1914 r. Sankt Petersburg) do Moskwy region ponownie stał się najważniejszym centrum gospodarczym, przemysłowym i kulturowym kraju.

[edytuj] Przynależność administracyjna

Historia obwodu moskiewskiego jako odrębnego bytu administracyjnego rozpoczęła się w 1708 r., kiedy to Piotr I utworzył gubernię moskiewską, obejmującą większość dzisiejszego obwodu. Obwód został utworzony 14 stycznia 1929. Od 1993 r. region stanowi jeden z podmiotów Federacji Rosyjskiej.

[edytuj] Symbole regionu

Herb obwodu moskiewskiego nawiązuje do herbu dawnej guberni moskiewskiej, który z kolei został opracowany na podstawie herbu ówczesnej stolicy regionu - Moskwy.

Flaga obwodu na postać czerwonego prostokąta, z herbem regionu umieszczonym w lewym górnym rogu.

[edytuj] Tablice rejestracyjne

Tablice pojazdów zarejestrowanych w obwodzie moskiewskim mają oznaczenie 50, 150 lub 90 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.

Przypisy

[edytuj] Zobacz też:

• Podział terytorialny Rosji

[edytuj] Linki zewnętrzne

(w języku rosyjskim)

• Oficjalna strona obwodu moskiewskiego
• Strona lokalnej Dumy
• Cerkwie i monastery obwodu
• Informacje o obwodzie
• Informacje o osiedlach obwodu
• Informacje o miastach obwodu
• Zabytki obwodu
• Portal informacyjny obwodu