Biblia królowej Zofii
Z Wikipedii
Biblia królowej Zofii, Biblia szarospotacka, Biblia Szaroszpotacka, Biblia Szaroszpatacka – najstarsza próba przetłumaczenia Starego Testamentu na język polski. Została wykonana na zlecenie żony Władysława Jagiełły, królowej Zofii Holszańskiej. Przekład ukończony został w latach 1453-1455. Jednym z autorów tłumaczenia był kapelan królowej Andrzej z Jaszowic.
Przekładu dokonano z Wulgaty w oparciu o wcześniejsze przekłady czeskie. Biblia nie została ukończona – uzupełnienia iluminacji pojawiały się jeszcze w XVI wieku.
Od roku 1708 biblia znajdowała się w bibliotece kolegium kalwińskiego w Sárospatak na Węgrzech. Od nazwy tej miejscowości pochodzi druga nazwa tego zabytku literatury. Do II wojny światowej zachowało się 185 kart, a na nich Stary Testament do księgi Estery. Odnaleziono także fragmenty dalszych ksiąg Starego Testamentu, natomiast nie jest pewne, czy przełożono również Nowy Testament. Zabytek uległ zniszczeniu podczas II wojny światowej. Do dziś dnia dotrwały pojedyncze karty m.in. dwie karty znajdują się w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu, fragment karty jest w Bibliotece Muzeum Narodowego w Pradze.
Tekst Biblii Szaroszpatackiej jest jednak znany z późniejszych wydań i opracowań. W 1856 r. w Poznaniu Marian Jaroszyński wydał chromolitografię fragmentu Biblii Szaroszpatackiej. Całość tekstu po raz pierwszy ukazała się we Lwowie w 1871 r. w publikacji "Biblia Królowej Zofii żony Jagiełły. Z Kodeksu Szaroszpatackiego. Nakładem Księcia Jerzego Henryka Lubomirskiego wydał Antoni Małecki". Kolejne wydanie, mające charakter fototypiczny pochodzi z Krakowa z 1930 r. i jest nim wydana w nakładzie 220 egz. pozycja pt. "Biblia Szaroszpatacka. Podobizna Kodeksu Biblioteki Ref. Gimnazjum w Szaroszpataku. Wydał Ludwik Bernacki". Ostatnie w końcu dostępne opracowanie Biblii Szaroszpatackiej pt. "Biblia Królowej Zofii (Szaroszpatacka) wraz ze staroczeskim przekładem Biblii" pochodzi z lat 1965-1971 i wydane zostało przez Stanisława Urbańczyka i Vladimira Kyasa w ramach wydawnictw źródłowych Ossolineum.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Informacje o "Biblii królowej Zofii", w tym ilustracje
- Fragment Księgi Rodzaju
- Biblia Królowej Zofii w wydaniu Antoniego Małeckiego z 1871 r. ze zbiorów Polskiej Biblioteki Internetowej
Katolickie: Biblia królowej Zofii • Biblia Leopolity • Biblia Jakuba Wujka
Protestanckie: Biblia Brzeska • Biblia Nieświeska • Biblia Gdańska
Tylko Nowy Testament: Stanisława Murzynowskiego • Marcina Czechowica • Walentego Szmalca • Bolesława Goetze (+Psalmy)
Katolickie: Biblia Tysiąclecia • Biblia Poznańska • Biblia Warszawsko-Praska • Biblia Lubelska • Biblia Paulistów
Tylko Nowy Testament: Eugeniusza Dąbrowskiego • Seweryna Kowalskiego • Przekład na Wielki Jubileusz
Protestanckie: Biblia Warszawska • Nowa Biblia Gdańska
Tylko Nowy Testament: Słowo Życia • Współczesny Przekład • Biblia Ewangeliczna: Przekład dosłowny • Przekład literacki
Inne: Biblia Ekumeniczna • Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata • Biblia w przekładzie mariawickim
Specjalistyczne: Polskie synopsy Ewangelii • Hebrajsko-polski Pięcioksiąg
Literackie: Czesława Miłosza • Romana Brandstaettera
Adaptacje gwarowe i środowiskowe: Dobra Czytanka wg św. ziom'a Janka • Biblia Ślązoka • Przekład na gwarę góralską