Billie Jean King

Z Wikipedii

Billie Jean King
^{fot. David Shankbone}

Billie Jean King, z domu Moffitt (ur. 22 listopada 1943 w Long Beach, Kalifornia) - tenisistka amerykańska, zwyciężczyni 39 turniejów wielkoszlemowych w grze pojedynczej, podwójnej i mieszanej, zdobywczyni Pucharu Federacji, działaczka na rzecz sportu kobiecego.

Córka strażaka i gospodyni domowej; oboje rodzice amatorsko uprawiali sport - ojciec grał w koszykówkę, matka pływała. Młodszy brat Randy Moffitt został zawodowym baseballistą. Od dzieciństwa namawiana do różnych dyscyplin sportowych, mimo pewnych trudności (m.in. kłopotów ze wzrokiem) w wieku 8 lat rozpoczęła treningi tenisowe. Wśród jej pierwszych opiekunów była przedwojenna mistrzyni Wimbledonu, Alice Marble. Od początku kariery przejawiała dyspozycję do gry ofensywnej, ale miała trudności z przezwyciężeniem tremy - stąd jako juniorka długo nie mogła przebić się do czołówki i w wieku 16 lat była klasyfikowana dopiero na 19. miejscu w rankingu amerykańskim. W 1960 znalazła się już jednak w dziesiątce "dorosłego" rankingu amerykańskiego, a rok później odniosła pierwszy wielki sukces - wygrała Wimbledon w deblu w parze z Karen Hantze. Młode Amerykanki (Moffitt 17 lat, Hantze 18) nie były w turnieju rozstawione.

Z turniejem wimbledońskim związany jest ważny rekord Amerykanki - odniosła na londyńskiej trawie łącznie dwadzieścia zwycięstw we wszystkich trzech konkurencjach. Poza grą podwójną w 1961 triumfowała w tej samej konkurencji rok później (również z Hantze, ale grającą już pod nazwiskiem małżeńskim Susman), a w 1965 w parze z Marią Bueno. W 1966 Billie Jean (już jako King, po ślubie w 1965 z amerykańskim prawnikiem Lawrence Kingiem) wygrała grę pojedynczą, pokonując w finale Bueno. W 1967 jako piąta zawodniczka w historii (po Suzanne Lenglen, Alice Marble, Louise Brough i Doris Hart) odniosła zwycięstwa w trzech konkurencjach Wimbledonu. W kolejnych latach wygrywała grę pojedynczą jeszcze w 1968, 1970, 1972, 1973 i 1975, grę podwójną w 1968, 1970, 1971, 1972 i 1973, grę mieszaną w 1971, 1973 i 1974. Ponownie wszystkie trzy tytuły zapisała na swoje konto w 1973. Zebrała w ten sposób dziewiętnaście triumfów wimbledońskich, czym wyrównała rekord wybitnej deblistki z pierwszej połowy XX wieku, Elizabeth Ryan. Kiedy przez kilka kolejnych lat King bezskutecznie próbowała wynik ten poprawić, ponosząc porażki w finałach debla i miksta, wydawało się, że dwie Amerykanki pozostaną współwłaścicielkami rekordu. Ostatecznie King odniosła jednak dwudzieste zwycięstwo, występując w 1979 w deblu w parze z Martiną Navrátilovą. Niezwykłym zbiegiem okoliczności dzień przed jubileuszowym zwycięstwem wimbledońskim Billie Jean King goszcząca na turnieju sędziwa Elizabeth Ryan zmarła na atak serca. King dzierżyła rekord wimbledońskich triumfów samotnie przez 24 lata, a jej wynik wyrównała w 2003 Navrátilová, wygrywając w wieku 46 lat miksta z Hindusem Leanderem Paesem.

Wielkie sukcesy Billie Jean King odnosiła nie tylko na kortach Wimbledonu. Ma na koncie cztery zwycięstwa w grze pojedynczej w Nowym Jorku (w mistrzostwach USA zarówno jako amatorka, jak i w erze "open"). Ten sam turniej wygrywała również pięć razy w deblu i cztery w mikście, a zwycięstwo w 1980 w parze z Navrátilovą było jej ostatnim triumfem w Wielkim Szlemie. Nieco mniej szczęśliwe były dla Amerykanki dwa pozostałe turnieje, ale zarówno mistrzostwa Australii jak i Francji wygrywała w grze pojedynczej i mieszanej, a turniej paryski także w deblu. Jedyny tytuł, którego w bogatej karierze King brakuje, to gra podwójna Australian Open. Łączna liczba zwycięstw wielkoszlemowych - 39 - plasuje ją na trzecim miejscu wśród kobiet w historii, jedynie za Navrátilovą i Margaret Smith Court. Była piątą zawodniczką w historii, której udało się triumfować we wszystkich turniejach wielkoszlemowych w singlu - przed nią uczyniły to Margaret Court, Maureen Connolly, Doris Hart i Shirley Fry; później udało się to osiągnąć także Navrátilovej, Chris Evert, Steffi Graf i Serenie Williams. W 1967 King przyczyniła się do zdobycia Wielkiego Szlema w grze mieszanej przez Owena Davidsona; wygrali wspólnie Wimbledon, mistrzostwa Francji i USA, a Davidson wcześniej w parze z Lesley Turner mistrzostwa Australii.

Przez siedem sezonów figurowała na czele rankingu tenisistek amerykańskich; w światowej dziesiątce była nieprzerwanie w latach 1963-1980, w tym jako numer 1 w latach 1966-1968, 1971 i 1974.

Odegrała znaczącą rolę dla rozwoju tenisa zawodowego kobiet. Wraz z początkiem ery "open" w 1968 podpisała zawodowy kontrakt i występowała wspólnie ze swoją wielokrotną partnerką deblową Rosie Casals, Francuzką Françoise Durr oraz Brytyjką Ann Haydon-Jones, niezależnie od męskich rozgrywek zawodowych z udziałem Roda Lavera, Kena Rosewalla, Pancho Gonzáleza, Andresa Gimeno, Freda Stolle i Roya Emersona (tzw. National Tennis League). Wkrótce przyczyniła się do powstania serii zawodowych imprez kobiecych pod nazwą Virginia Slims tour. Wspierała ją w tej idei wydawczyni magazynu "World Tennis" Gladys Heldman, a opiekę sponsorską zapewniał Joe Cullman, związany z koncernem tytoniowym "Philip Morris". Niezależnie od Virginia Slims w 1973 King była w gronie twórców Women's Tennis Association (WTA), organizacji tenisistek zawodowych (która później przejęła opiekę nad cyklem rozgrywek, WTA Tour), i pełniła w niej funkcję pierwszej prezeski (do 1975). W 1974 była z kolei pierwszą kobietą-trenerką w rozgrywkach zawodowych World Team Tennis, prowadząc (jako grający szkoleniowiec) zespół Philadelphia Freedoms. Wygrywała te rozgrywki w 1976 i 1976 wraz z drużyną New York Apples.

Znana była z walki o finansowe równouprawnienie kobiet w turniejach tenisowych. W początkach ery "open" różnice między nagrodami w turniejach dla mężczyzn i kobiet były znaczące - np. w turnieju Pacific Southwest Open w 1970 12,5 tysiąca dolarów do 1,5 tysiąca. Wygrywając US Open w 1972 King odczuła tę różnicę osobiście - otrzymała 15 tysięcy dolarów mniej niż triumfator gry pojedynczej panów Rumun Ilie Năstase. Rozpoczęła wówczas zdecydowaną kampanię na rzecz wyrównania wysokości nagród, grożąc nawet organizatorom US Open bojkotem. Akcja ta sprawiła, że edycja 1973 US Open stanowiła pierwszy turniej wielkoszlemowy, na którym nagrody były równe; inne imprezy broniły się przed tymi zmianami znacznie dłużej. W 1971 King stała się z kolei pierwszą kobietą w sporcie zawodowym, której zarobki w ciągu jednego sezonu przekroczyły 100 tysięcy dolarów. Łącznie zarobiła na korcie niespełna dwa miliony dolarów.

Jeszcze przed początkiem ery "open" King zasłynęła krytyką Amerykańskiego Stowarzyszenia Tenisowego, kiedy oskarżyła organizatorów turniejów amatorskich o promowanie ukrytego zawodowstwa. Miało to polegać na wręczaniu nieoficjalnych premii najlepszym graczom, czym zapewniano sobie ich udział w imprezie. Jeszcze większe emocje wzbudziła słynna "bitwa płci" w 1973. Były mistrz Wimbledonu Bobby Riggs, liczący sobie już 55 lat, rzucił wyzwanie czołowym zawodniczkom, twierdząc, że udowodni wyższość tenisa męskiego. Wyzwanie podjęły King i Margaret Court. O ile Court nie sprostała Riggsowi, to King okazała się zdecydowanie lepsza (6:4, 6:3, 6:3), nie zwracając uwagi na żartobliwe prowokacje rywala, który wyszedł na kort w damskiej spódniczce, usiłował wręczyć bukiet kwiatów i ceremonialnie pocałować tenisistkę w dłoń.

Billie Jean King kontynuowała karierę do początku lat 80., stanowiąc przykład długowieczności sportowej. Jeszcze w swoim ostatnim starcie na Wimbledonie w 1983 osiągnęła półfinał, pokonując m.in. Wendy Turnbull i Kathy Jordan, a przegrywając z Andreą Jaeger. Udzielała się jeszcze sporadycznie w deblu, gdzie ostatni mecz rozegrała w 1990 w turnieju Virginia Slims w Boca Raton na Florydzie; jej partnerką w tym turnieju była młodsza o ponad 30 lat Jennifer Capriati, którą wprowadzała w świat tenisa zawodowego. Na koncie Billie Jean King jest 37 wygranych turniejów amatorskich i 67 zawodowych, ostatni wygrała w 1983 w Birmingham.

Należy wspomnieć o sukcesach reprezentacyjnych i trenerskich Amerykanki. Występowała w Pucharze Wightman w latach 1961-1967, 1970, 1977 i 1978, w Pucharze Federacji w latach 1963-1967 i 1976-1979, przyczyniając się siedmiokrotnie do zdobycia trofeum. W latach 1995-2002 pełniła funkcję kapitana reprezentacji pucharowej, prowadząc zespół do kolejnego triumfu w 1996. Duże sukcesy odniosła także jako trener ekipy narodowej na igrzyskach olimpijskich w Atlancie (1996) i Sydney (2000). Jej podopieczne sięgały na obu olimpiadach po złote medale zarówno w singlu (1996 Lindsay Davenport, 2000 Venus Williams), jak i deblu (1996 Mary Joe Fernández i Gigi Fernández, 2000 siostry Williams). Zakończyła pracę z zespołem w Pucharze Federacji po odsunięciu z ekipy Jennifer Capriati; osłabione Amerykanki (Monica Seles i Lisa Raymond) przegrały w 2002 z niżej notowanymi Austriaczkami, a funkcję kapitana po rezygnacji King objęła Zina Garrison-Jackson.

Tenis Billie Jean King opierał się przede wszystkim na ataku. Praworęczna zawodniczka (na korcie występująca w okularach) dysponowała mocnym serwisem i precyzyjnym wolejem, szczególnie ze strony bekhendowej. Była perfekcjonistką w przygotowaniu fizycznym i atletycznym, w każdy mecz wkładała dużo ambicji. Ofensywny styl gry zapewniał jej sukcesy na szybkich nawierzchniach (w jej czasach trzy z czterech imprez wielkoszlemowych rozgrywano na trawie), ale potrafiła także triumfować na kortach ziemnych, co udowodniła m.in. na French Open w Paryżu w 1972 czy Italian Open w Rzymie w 1970.

W połowie lat 80. rozwiodła się z mężem. Wcześniej, w 1971 roku poddała się aborcji. Rok później, w programie "60 minut" wyznała, że ani ona, ani jej mąż, nie byli gotowi na dziecko, poza tym obydwoje zajęcia byli własnymi karierami. King była pierwszą znaną amerykańską sportsmenką, która przyznała się do preferencji homoseksualnych, kiedy potwierdziła swój związek z współpracowniczką Marilyn Barnett. Działa na rzecz praw homoseksualistów, występuje w filmach edukacyjnych (m.in. dotyczących AIDS), za co otrzymałą wiele wyróżnień. Jest wegetarianką.

Z wyróżnień tenisowych, które spotkały Billie Jean King, warto wymienić miejsce w Międzynarodowej Tenisowej Hall of Fame (1987) oraz najwyższe wyróżnienie Międzynarodowej Federacji Tenisowej (ITF) - nagrodę im. Philippe Chatriera (2003). Jej imię nadano w 1998 pucharowi wręczanemu zwyciężczyni kobiecego Masters (WTA Tour Championships). Zajmowała poczesne miejsca w klasyfikacjach na tenisistkę XX wieku, znalazła się również w gronie 100 najważniejszych Amerykanek XX wieku według magazynu "Life" (1990).

Obecnie Billie Jean King mieszka w Chicago i Nowym Jorku ze swoją życiową partnerką, także tenisistką, Ilaną Kloss.

Osiągnięcia w turniejach wielkoszlemowych:

mistrzostwa Australii
- gra pojedyncza - wygrana 1968, finał 1969
- gra podwójna - finały 1965, 1969
- gra mieszana - wygrana 1968
mistrzostwa Francji
- gra pojedyncza - wygrana 1972
- gra podwójna - wygrana 1972, finały 1968, 1970
- gra mieszana - wygrane 1967, 1970, finał 1968
Wimbledon
- gra pojedyncza - wygrane 1966, 1967, 1968, 1972, 1973, 1975, finały 1963, 1969, 1970
- gra podwójna - wygrane 1961, 1962, 1965, 1967, 1968, 1970, 1971, 1972, 1973, 1979, finały 1964, 1976
- gra mieszana - wygrane 1967, 1971, 1973, 1974, finały 1966, 1978, 1983
mistrzostwa USA
- gra pojedyncza - wygrane 1967, 1971, 1972, 1974, finały 1965, 1968
- gra podwójna - wygrane 1964, 1967, 1974, 1978, 1980, finały 1962, 1965, 1966, 1968, 1973, 1975, 1979
- gra mieszana - wygrane 1967, 1971, 1973, 1976, finały 1975, 1977, 1978

Finały turniejów wielkoszlemowych w grze pojedynczej:

Wimbledon 1963 - 3:6, 4:6 z Margaret Court
mistrzostwa USA 1965 - 6:8, 5:7 z Margaret Court
Wimbledon 1966 - 6:3, 3:6, 6:1 z Marią Bueno
Wimbledon 1967 - 6:3, 6:4 z Ann Haydon-Jones
mistrzostwa USA 1967 - 11:9, 6:4 z Ann Haydon Jones
mistrzostwa Australii 1968 - 6:1, 6:2 z Margaret Court
Wimbledon 1968 - 9:7, 7:5 z Judy Tegart-Dalton
US Open 1968 - 4:6, 2:6 z Virginią Wade
Australian Open 1969 - 4:6, 1:6 z Margaret Court
Wimbledon 1969 - 6:3, 3:6, 2:6 z Ann Haydon-Jones
Wimbledon 1970 - 12:14, 9:11 z Margaret Court
US Open 1971 - 6:4, 7:6 z Rosemary Casals
French Open 1972 - 6:3, 6:3 z Evonne Goolagong
Wimbledon 1972 - 6:3, 6:3 z Evonne Goolagong
US Open 1972 - 6:3, 7:5 z Kerry Melville
Wimbledon 1973 - 6:0, 7:5 z Chris Evert
US Open 1974 - 3:6, 6:3, 7:5 z Evonne Goolagong
Wimbledon 1975 - 6:0, 6:1 z Evonne Goolagong

Zwycięstwa turniejowe w erze "open":

1968 Wimbledon
1969 Pacific Southwest, South African Open, Natal, Dublin, Sztokholm
1970 Rzym, Sydney, Durban, Londyn (hala), Richmond
1971 US Open, San Francisco, Long Beach, Milwaukee, Oklahoma City, Chattanooga, Detroit (US Indoors), Boston, San Diego, Hamburg (German Open), Hoylake, Kitzbuehel, Houston, US Clay Courts, Louisville, Phoenix, Londyn (hala)
1972 French Open, US Open, Wimbledon, Phoenix, Richmond, Indianapolis, San Francisco, Tucson, Charlotte, Bristol
1973 Wimbledon, Phoenix, Indianapolis, Denver, Nottingham, Hawaje, Tokio (Toray)
1974 US Open, San Francisco, Waszyngton, Detroit, Akron, Nowy Jork (US Indoors)
1975 Wimbledon, Sarasota
1977 Lionel, San Antonio, Phoenix, San Paulo, San Juan, Japan Invitational, Londyn (hala)
1979 Tokio (Sillook), Sztokholm
1980 Detroit, Houston, Tokio (Sillook)
1982 Birmingham
1983 Birmingham