Fort IX Twierdzy Warszawa
Z Wikipedii
Fort IX ("Czerniaków", "Dąbrowskiego", "Sadyba") - to jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa, wybudowany w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Zlokalizowany jest na Sadybie, w warszawskiej dzielnicy Mokotów.
[edytuj] Historia
Fort został wzniesiony około 1883 roku na planie zbliżonym do pięciokąta, z ceglanymi schronami koszarowymi i bojowymi oraz mokrą, ze względu na położenie na terenie podmokłym fosą.
W ramach decyzji likwidacji twierdzy z 1909 roku w 1913 wysadzono większość obiektów bojowych, pozostawiając koszary o charakterystycznym, łamanym narysie i układ ziemny. Od 1924 trwała budowa osiedli oficerów Wojska Polskiego na terenach wokół fortu, co zapoczątkowało istnienie osiedla Sadyba, jednak do 1947 stanęło zaledwie kilkadziesiąt willi.
W 1939 roku w czasie obrony Warszawy fort był miejscem bohaterskiej obrony polskich żołnierzy z kompanii ochotniczych i części kompanii 2 batalionu 360 pułku piechoty. 25 września fort zajęty został przez Niemców, w gruzach zginęło 20 obrońców. W walkach brał tu także olimpijczyk Janusz Kusociński, tutaj został ranny, co upamiętnia obelisk odsłonięty w 1989 roku. Historię walk o fort w 1939 roku opisał Maciej Piekarski w książce Samotna placówka. Pewną rolę odegrał też fort w czasie powstania warszawskiego w 1944 roku.
Po wojnie przez wschodnią część umocnienia przebito ulicę Powsińską i we wschodniej części fortu utworzono park, natomiast zachodnia do 1990 była zajęta przez wojsko. Od początku lat 90.ych istniał tu niedostępny magazyn sprzętu gromadzonego przez Muzeum Wojska Polskiego i pod koniec lat 90.ych otwarto tu dwa oddziały muzeum: Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej oraz Muzeum Katyńskie. W związku z planowaną przeprowadzką Muzeum Wojska Polskiego na teren Cytadeli, losy fortu w przyszłości nie są znane.
Wpisany do rejestru zabytków jako: fort Czerniaków, ul. Powsińska, 1883, nr rej.: 807 z 12.03.1973
[edytuj] Bibliografia
- Lech Królikowski: Twierdza Warszawa. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2002. ISBN 83-11-09356-3.
- Stanisław Łagowski: Szlakiem twierdz i ufortyfikowanych przedmości. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2005. ISBN 83-88773-96-8.
- Maciej Piekarski: Samotna placówka. MON, 1989. ISBN 83-11-07733-9.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Zdjęcie satelitarne na Google Maps. Dobrze widoczny nasyp nad koszarami oraz liczny sprzęt wojskowy zgromadzony w znajdujących się tu muzeach.
Twierdza Modlin
Forty: I - II - III - IV - V - VI - VII - VIII
IX - D-1 - D-2 - X - D-3 - XI - D-4 - XII - XIII - D-5 - D-6 - Grupa Fortowa "Goławice" (XIVb) - XIV - Grupa Fortowa "Carski Dar" (XV)
- XVI - D-7 - D-8 - Grupa Fortowa "Janówek" (D-9, XVII) - D-10 - XVIII
Twierdza Warszawa
Cytadela - Bateria Nadbrzeżna - Fort Siergieja - Fort Gieorgija - Fort Pawła - Fort Aleksieja - Fort Władimira - Fort Śliwickiego
Forty: P (Bema) - W (Wola) - W-Tscha (Odolany) - Tscha (Szczęśliwice) - Tscha-M (Rakowiec) - M (Mokotów) - M-Tsche (Odyńca) - Tsche (Piłsudskiego)
I - II - IIA - III - IV - V - VI - VII - VIIA - VIII - IX - X - XI - XIA - XII - XIIA - XIII - XIV - XIVA - Kawęczyn - Wawer
Twierdza Zegrze
Umocnienie Duże - Umocnienie Małe
Inne forty
Fort Beniaminów - Fort Dębe - Fort Kawęczyn - Fort Łomianki - Fort Maciołki - Fort Pustelniki - Fort Wawer
Warszawski Rejon Umocniony
