Fort Wawer
Z Wikipedii
Fort Wawer - jeden z fortów Twierdzy Warszawa, wzniesiony w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku na prawym brzegu Wisły, na terenie osiedla Wawer. Obecnie na jego obszarze zlokalizowany jest park im. Matki Mojej (w granicach ulic: Łysakowskiej, Bychowskiej, Strusiej i Akwarelowej).
Był to fort jednowałowy o regularnym narysie. Jego powierzchnia w obrysie rowów fortecznych wynosiła ok. 2 ha.
Fort wchodził w skład Warszawskiego Rejonu Fortecznego jako jeden z fortów zamykających rejon od wschodu. Jego przeznaczeniem była obrona boku trójkąta Warszawa-Zegrze-Modlin, na styku z Twierdzą Warszawa, które łączył wał forteczny (ciągnący się wzdłuż ul. Ostrobramskiej). Fort miał za zadanie utrzymać kontrolę nad linią Kolei Nadwiślańskiej w miejscu przecięcia jej szosą Brzeską.
Kwestia autora projektu fortu i daty jego powstania nie została wyjaśniona. Niektóre publikacje wskazują na Konstantego Wieliczkę i datują go na 1904 r. Natomiast z badań archiwalnych wynika, że powstał on w latach 1892-1893. Dawniej na jego obszarze znajdował sie cmentarz gminy ewangelicko-augsburskiej i właśnie na podstawie dokumentacji tej społeczności przypuszcza się, że wzniesiono go najprawdopodobniej pomiędzy wiosną 1893 r., a latem 1894 r. jako Fort Suworowa[1].
31 stycznia 1909 r., w ramach likwidacji Twierdzy Warszawa fort został skasowany, a latem 1919 r. rozebrany. Rozbiórkę przerwano na krótki czas w lecie 1920 r., kiedy to jego pozostałości były przygotowywane do obrony przed Armią Czerwoną. Fort wszedł wówczas w skład trzeciej linii obrony Warszawy. Jego budowę nadzorował gen. Władysław Wejtko. 13 sierpnia 1920 r. fort był gotowy do obrony.
Do października 1920 r. stacjonowały w nim wojska, a także prowadzono prace mające na celu poprawić jego funkcjonalność. 22 października 1920 r. gen. Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański wydał rozkaz opuszczenia obiektu. Wówczas nastąpiła ostateczna rozbiórka fortu.
W 1936 r. Prezydent Rzeczypospolitej przekazał bezpłatnie tereny fortu gminie Wawer z przeznaczeniem na cele ogólne (7 ha), a także wydano zgodę na odpłatne odstąpienie 13 ha, które miały zostać sprzedane osobom prawnym i fizycznym[2].
Przypisy
- ↑ Data wynika z zachowanych akt społeczności gminy ewangelicko-augsburskiej od której władze rosyjskie wykupiły teren.
- ↑ Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z 29 września 1936 r., Dz.U. 1936, Nr 77, poz. 541.
[edytuj] Bibliografia
- Lech Królikowski, Twierdza Warszawa, Bellona, Warszawa 2002, ISBN 8311093563
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Zdjęcie satelitarne na Google Maps - w środkowej części Park im. Matki Mojej - miejsce dawnego fortu.
Twierdza Modlin
Forty: I - II - III - IV - V - VI - VII - VIII
IX - D-1 - D-2 - X - D-3 - XI - D-4 - XII - XIII - D-5 - D-6 - Grupa Fortowa "Goławice" (XIVb) - XIV - Grupa Fortowa "Carski Dar" (XV)
- XVI - D-7 - D-8 - Grupa Fortowa "Janówek" (D-9, XVII) - D-10 - XVIII
Twierdza Warszawa
Cytadela - Bateria Nadbrzeżna - Fort Siergieja - Fort Gieorgija - Fort Pawła - Fort Aleksieja - Fort Władimira - Fort Śliwickiego
Forty: P (Bema) - W (Wola) - W-Tscha (Odolany) - Tscha (Szczęśliwice) - Tscha-M (Rakowiec) - M (Mokotów) - M-Tsche (Odyńca) - Tsche (Piłsudskiego)
I - II - IIA - III - IV - V - VI - VII - VIIA - VIII - IX - X - XI - XIA - XII - XIIA - XIII - XIV - XIVA - Kawęczyn - Wawer
Twierdza Zegrze
Umocnienie Duże - Umocnienie Małe
Inne forty
Fort Beniaminów - Fort Dębe - Fort Kawęczyn - Fort Łomianki - Fort Maciołki - Fort Pustelniki - Fort Wawer
Warszawski Rejon Umocniony