Fort Tsche Twierdzy Warszawa
Z Wikipedii
Fort Tsche ("Ц", "Legionów Dąbrowskiego", "Piłsudskiego", "Czerniaków") – to fort pierścienia wewnętrznego Twierdzy Warszawa, wzniesiony w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Fort nazwany przez Rosjan Fortem Cz od nazwy Czerniaków, na niemieckich mapach nazwany w transkrypcji Tsche. W 1921 nazwany fortem Legionów Dąbrowskiego, w 1928 przemianowany na fort Piłsudskiego. Z uwagi na swą nazwę mylony bywa z Fortem Legionów.
[edytuj] Historia
Fort był umocnieniem ceglano-ziemnym, o narysie regularnego pięcioboku o dwóch czołach. Ze względu na położenie na niskim tarasie, poniżej skarpy wiślanej, fosy fortu były wypełnione wodą. Nad fortem górowała umocniona Bateria "Królikarnia", która znajdowała się w okolicy dzisiejszej ulicy Ikara. Po modernizacji twierdzy w 1892 roku fort pełnił głównie funkcje magazynowe.
Po 1909 roku, w ramach likwidacji twierdzy fort został rozbrojony. W okresie międzywojennym mieściła się tutaj Wytwórnia Amunicji Specjalnej. W 1930 pas poforteczny na wschód od ulicy Puławskeij wzdłuż Idzikowskiego został poddany parcelacji, z czego połowa została przekazana miastu na zieleńce i parki. Na esplanadzie fortu powstało osiedle wojskowych domów oficerów głównie lotnictwa, do których nawiązują nazwy ulic Ikara, Obserwatorów czy pilota Ludwika Idzikowskiego.
W czasie wojny, w 1939 roku istniejące obiekty, w tym schrony koszarowe, zostały ciężko uszkodzone. Obiekt jako samodzielny punkt oporu został zajęty przez Niemców 25 września. Z zabudowań fortecznych ocalały kazamaty koszarowe pod wałem głównym fortu, most stalowy oraz magazyn prowiantowy po drugiej stronie ulicy. Po wojnie na terenie fortu znalazły się garaże oraz ogródki działkowe pierwotnie im. Weteranów Ruchu Robotniczego.
W 1997 przed bramą fortu odsłonięto obelisk z tablicą informującą, iż jest to fort Józefa Piłsudskiego. Około 2007 roku fort opuściło wojsko, obiekt jest dostępny i pozbawiony nadzoru. Ogródki działkowe na terenie fortu ulegają stopniowej dewastacji.
Wpisany do rejestru zabytków jako: fort Mokotów II, ul. Idzikowskiego, 1883, nr rej.: 806 z 12.03.1973
[edytuj] Bibliografia
- Lech Królikowski: Twierdza Warszawa. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2002. ISBN 83-11-09356-3.
- Stanisław Łagowski: Szlakiem twierdz i ufortyfikowanych przedmości. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2005. ISBN 83-88773-96-8.
[edytuj] Linki zewnętrzne
Zdjęcie satelitarne na Google Maps.
Twierdza Modlin
Forty: I - II - III - IV - V - VI - VII - VIII
IX - D-1 - D-2 - X - D-3 - XI - D-4 - XII - XIII - D-5 - D-6 - Grupa Fortowa "Goławice" (XIVb) - XIV - Grupa Fortowa "Carski Dar" (XV)
- XVI - D-7 - D-8 - Grupa Fortowa "Janówek" (D-9, XVII) - D-10 - XVIII
Twierdza Warszawa
Cytadela - Bateria Nadbrzeżna - Fort Siergieja - Fort Gieorgija - Fort Pawła - Fort Aleksieja - Fort Władimira - Fort Śliwickiego
Forty: P (Bema) - W (Wola) - W-Tscha (Odolany) - Tscha (Szczęśliwice) - Tscha-M (Rakowiec) - M (Mokotów) - M-Tsche (Odyńca) - Tsche (Piłsudskiego)
I - II - IIA - III - IV - V - VI - VII - VIIA - VIII - IX - X - XI - XIA - XII - XIIA - XIII - XIV - XIVA - Kawęczyn - Wawer
Twierdza Zegrze
Umocnienie Duże - Umocnienie Małe
Inne forty
Fort Beniaminów - Fort Dębe - Fort Kawęczyn - Fort Łomianki - Fort Maciołki - Fort Pustelniki - Fort Wawer
Warszawski Rejon Umocniony
