Herb własny

Z Wikipedii

Herb własny – w heraldyce polskiej określenie herbu przysługującego tylko jednemu rodowi czy rodzinie.

Ponieważ w Polsce istniały rody herbowe grupujące często po kilkadziesiąt i kilkaset rodzin współużytkujących ten sam herb, rodziny posługujące się tylko im przysługującym herbem, co było zasadą w heraldyce innych państw, były ewenementem. Herb taki nazywano często nazwiskiem rodziny lub określeniem równoznacznym herbu własnego.

Herbem własnym posługiwała się najczęściej polska szlachta wywodząca się z bojarstwa ruskiego, litewskiego, szlachty niemieckiej (Śląsk, Prusy i Inflanty) oraz Tatarów. W 1413 r. podczas zawarcia unii w Horodle dokonano adopcji herbowej 47 rodów litewskich do polskich rodów heraldycznych. Większość szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego posługiwała się jednak herbami własnymi (np. Waga Pociejów, Korybut Wiśniowieckich), mającymi czasem swoje nazwy częstokroć jednak nazwa herbu była tożsama z nazwiskiem rodziny. Niekiedy na zasadzie podobieństwa graficznego utożsamiano herb obcego pochodzenia z herbem polskim, traktując go ewentualnie jako odmianę herbu polskiego. Rodziny herbu własnego to także w dużej mierze rodziny pochodzenia obcego, indygenowane w Polsce, niekiedy również rodziny nobilitowane. Większość herbów mieszczańskich to także herby własne, gdyż w przeciwieństwie do herbów szlacheckich nie posiadały zazwyczaj swoich nazw.

Niekiedy stosuje się określenie herb własny do odmian herbowych i udostojnień wprowadzanych w herby pojedynczych rodzin rodu herbowego w związku np. z nadaniem tytułu arystokratycznego. Zdaniem większości heraldyków jest to określenie błędne, powinno mówić się w takim przypadku o np. hrabiowskiej odmianie herbu X lub własnej odmiane herbu X

Przykłady herbów własnych:

Niektóre herby przeniesione na szlachtę Wielkiego Księstwa Litewskiego (pełna lista pod hasłem Unia horodelska)