József Mindszenty

Z Wikipedii

József kardynał Mindszenty
arcybiskup senior Ostrzyhomia
Kościół tytularny S. Stefano al Monte Celio
Urodzony	29 marca 1892 Csehmindszent
Święcenia kapłańskie	12 czerwca 1915
Nominacja biskupia	4 marca 1944 biskup Veszprém
Sakra biskupia	25 marca 1944
Tytuł prymasa	1945
Kreacja kardynalska	18 lutego 1946
Za papieża	Piusa XII
Zmarł	6 maja 1975 Wiedeń

József Mindszenty (właściwie József Pehm; ur. 29 marca 1892 w Csehmindszent, zm. 6 maja 1975 w Wiedniu) - węgierski duchowny rzymskokatolicki, kardynał, prymas Węgier w latach 1945-1974, Sługa Boży Kościoła katolickiego.

Spis treści 1 Młodość 2 Kapłaństwo 3 Dobroczyńca polskich uchodźców 4 Biskup, arcybiskup, kardynał, prymas Węgier 5 Źródła

[edytuj] Młodość

Przyszły kardynał urodził się w rodzinie plantatorów winorośli, właścicieli ośmiohektarowej winnicy. Rodzina miała pochodzenie szlacheckie (szlachectwo jednego z przodków zostało podane do publicznej wiadomości w komitacie Zala w 1733), prawdopodobnie wywodziła się z Ormian (Pehm/Bem - orm. ԲԵՄ "ołtarz, ambona, scena, estrada") osiadłych tu w średniowieczu i walczących z nawałą turecką. Jak pisze kardynał w swoich wspomnieniach — jego wszyscy przodkowie byli prawdziwymi Węgrami i pochodzili z tych stron, które tu nazywano Kiskomárom, Hegyhát lub Kemenesalja. Był między nimi rzemieślnik, rolnik, baca, prałat infułat, sędzia trybunału, rajca miejski i urzędnik. Mindszenty miał sześcioro rodzeństwa, jednak dwóch bliźniaków zmarło bardzo wcześnie, a jedna z sióstr w wieku ośmiu lat. Przyszły kardynał był najstarszy z rodzeństwa. Pięć klas szkoły gminnej ukończył w Mindszent.

Dzięki pomocy rodziców i wrodzonym zdolnościom przyszły kardynał ukończył nisko stojącą szkołę gminną w Mindszent, jednak, jak pisał we wspomnieniach, nauczył się nieporównanie mniej, niż jego równieśnicy z miasta. Po pierwszej komunii został ministrantem i dzięki pomocy proboszcza został przyjęty do gimnazjum norbertanów w Szombathely. W ciągu pierwszych 2-3 lat gimnazjum nadrobił zaległości i w ostatnich klasach był znakomitym uczniem - maturę zdał jako prymus. Dużo czytał, interesował się historią i literaturą piękną.

Juz w gimnazjum Józef Pehm poczuł powołanie do stanu kapłańskiego i zaczął się zagłębiać w tajniki wiary. Został prefektem kongregacji młodzieżowej.

[edytuj] Kapłaństwo

Bezpośrednio po maturze Józef Pehm związał się z Kościołem, wstępując do seminarium duchownego w Szombathely. Głęboka wiedza teologiczna zjednała mu sympatię i szacunek nauczycieli. Zrócił na niego uwagę m.in. biskup sufragan z Szombathely János Mikes, który chciał wysłać kleryka na studia teologiczne do wiedeńskiego Pazmaneum - miejsca kształcenia najwybitniejszych węgierskich teologów. Pehm odmówił, uważając, że jego znajomość teologii jest jescze zbyt słaba. Biskup przez kilka lat nie mógł mu wybaczyć tej decyzji.

12 czerwca 1915 Józef Pehm otrzymał święcenia kapłańskie od biskupa Mikesa. Posługe duchowną zaczął jako wikary przy proboszczu Béli Geiszlingerze w parafii Felsőpáty. Zdobył w tym czasie rozgłos jako autor książki "Édesanya" ("Mateczka"), wydanej dwukrotnie w 1916 i cieszącej się sporą popularnością.

1 lutego 1917 ks. Józef Pehm został nauczycielem w gimnazjum w pobliskim Zalaegerszeg, gdzie później przez długie lata był proboszczem. Tu za namową rodziców, biskupa i znajomych objął redakcję komitatowej (wojewódzkiej) gazety "Vármegyei Újság" i został rajcą miejskim. Później ks. Pehm założył własną gazetę "Zalamegyei Újság".

Podczas rewolucji na Węgrzech w 1919 przyszły kardynał stracił ukochanego dziadka, a sam dostał się do komunistycznej niewoli. Za namową eskortującego go sierżanta uciekł, ale po drodze w Zalalövő znów został uwięziony przez czerwonych żandarmów. 15 maja 1919 go wypuszczono, ale wbrew zakazom komunistycznych władz odprawił mszę świętą i znów go aresztowano. Wolność odzyskał dopiero na początku sierpnia 1919, po upadku rebelii.

W wieku zaledwie 27 lat ks. Józef Pehm zotał proboszczem parafii pw. św. Marii Magdaleny w komitackim mieście Zalaegerszeg, liczącym wówczas 16 tys. mieszkańców. Parafia obejmowała barokową farę z połowy XVIII wieku i mały kościółek w dzielnicy willowej Kertváros (dziś jest tam tłumnie odwiedzana przez wiernych tablica pamiątkowa ku czci kardynała). Parafia obejmowała również szereg podmiejskich osiedli i wsi: Zalabesnyő, Szenterzsébethegy, Ebergény, Ságod oraz Vorhota. Prócz tego proboszcz Pehm zastępował chorych proboszczów w jednoosobowych parafiach w Kadarkút, Zalaszentgrót, Zalabér, w rodzinnej wsi Zalamindszent, w miejscowości pielgrzymkowej Búcsúszentlászló, w Kisbucsa, Zalaszentmihály, Pacsa i innych.

W 1924 ks. Pehm został mianowany przez biskupa opatem tytularnym Porno, a w 1937 został prałatem papieskim.

[edytuj] Dobroczyńca polskich uchodźców

We wspomnieniach József kardynał Mindszenty nie pisze o Polakach, skromnie pomijając cały okres II wojny światowej. Wiadomo jednak, że jako proboszcz w Zalaegerszeg był bardzo częstym gościem w pobliskich polskich obozach dla uchodźców w Zalabér, Zalaszentgrót i Kadarkút, gdzie regularnie odprawiał msze święte. Spotykał się z ks. prałatem dr Miklósem Beresztóczym, red. Zdzisławem Antoniewiczem, dr Józefem Antallem seniorem, Henrykiem Sławikiem i innymi organizatorami pomocy uchodźcom polskim. Brał udział w fałszowaniu rachunków wysyłanych do dyrektora departamentu katolickiego Ministerstwa Oświaty i Wyznań ks. prałata Beresztóczy'ego. Wszystko to w interesie finansowania jedynego wówczas w Europie polskiego gimnazjum w Balatonboglár oraz szkoły i bursy dla polskich dzieci żydowskich w Vác, działającej pod patronatem biskupa-sufragana w Vác — ks. dr Árpáda Hanauera. Ks. Pehm regularnie nocował w swojej plebanii polskich żołnierzy-uciekinierów z obozu, spieszących się do pobliskiej granicy w drodze do armii we Francji. Był w przyjaźni nie tylko z prymasem abp. Jusztiniánem kardynałem Serédim, ale także z proboszczem w Balatonboglár ks. Bélą Vargą, późniejszym przewodniczącym węgierskiego Zgromadzenia Narodowego, i z proboszczem w Balatonlelle — ks. László Lékai, swoim późniejszym następcą na tronie prymasowskim, z którymi ściśle współdziałał w sprawie finansowania i utrzymywania polskiego gimnazjum w Balatonboglár.

[edytuj] Biskup, arcybiskup, kardynał, prymas Węgier

4 marca 1944 ks. prałat Józef Pehm został mianowany przez papieża Piusa XII biskupem Veszprém i otrzymał sakrę biskupią. Wtedy przyjął nazwisko i imię József Mindszenty ("pochodzący z Mindszent"). W tym niespokojnym czasie dużo podróżował i często zmieniał miejsce pobytu. Jak pisze: "sytuacja była tak pogmatwana, że urząd komitacki w Zalaegerszeg musiał mi wystawić paszport". Do Veszprém biskup Mindszenty przyjechał 29 marca 1944, w dniu swoich 52 urodzin, dziesięć dni po zajęciu Wegier przez III Rzeszę, niemal po kryjomu. Był wówczas poszukiwany przez Gestapo z powodu pomocy, której udzielał polskim uchodźcom. Z początku go nie odnaleziono, bo poszukiwano Józefa Pehma, nie Józefa Mindszenty'ego. Jednakże już kilka dni później biskup Mindszenty wraz ze swym sekretarzem ks. László Lékaim został uwięziony przez gestapo w jednym z najsurowszych zakładów karnych na Węgrzech - w więzieniu w Sopronkőhida, skąd został uwolniony dopiero w lipcu 1944 po interwencji regenta Miklósa Horthyego. Biskup i jego sekretarz zostali powtórnie uwięzieni w Sopronkőhida 27 listopada 1944, po przewrocie Szálasiego. Wraz nim więziono trzech byłych premierów (księcia Maurycego Eszterházy'ego, Miklósa Kállaya i Gézę Lakatosa) i wielu parlamentarzystów, sędziów, oficerów, artystów, księży i uczonych.

Po śmierci prymasa Justyniana Serédiego papież Pius XII w październiku 1945 mianował biskupa Mindszenty'ego arcybiskupem Ostrzyhomia i prymasem Węgier. W lutym 1946 roku abp. Mindszenty otrzymał kapelusz kardynalski.

Po przejęciu władzy przez komunistów pod kierownictwem Rákosiego w 1947 i rozpętaniu policyjnego terroru na pełną skalę, po pięciogodzinnej rewizji w pałacu prymasowskim, 26 grudnia 1948 przymas Mindszenty został aresztowany przez ÁVH i rok później w procesie pokazowym "skazany" za zdradę stanu na dożywotnie więzienie. Zarzucono mu, że sprzeciwiał się wprowadzeniu na Węgrzech republiki i polityce państwa komunistycznego, m.in. nacjonalizacji szkół katolickich. Po aresztowaniu prymasa archidiecezją przejściowo zarządzał bp dr János Drahos, po którego śmierci 15 czerwca 1950 kapituła ostrzyhomska wybrała zarządcą archidiecezji biskupa Zoltána Meszlényiego.

Prymas Mindszenty został uwolniony podczas rewolucji węgierskiej w 1956. Po interwencji sowieckiej 4 listopada 1956, stłumieniu powstania i zajęciu Węgier przez Armię Czerwoną prymas schronił się w ambasadzie USA w Budapeszcie, gdzie przebywał przez następne 15 lat.

Sytuacja prymasa jako rezydenta amerykańskiej ambasady stawała się coraz bardziej niewygodna dla wszystkich zainteresowanych, jednak jej rozwiązanie stało się możliwe dopiero po ociepleniu stosunków między Stolicą Apostolską a Związkiem Sowieckim. Prymas Mindszenty twardo odmawiał jakichkolwiek, choćby pozornych ustępstw na rzecz komunistów. Ostatecznie jednak papież Paweł VI interweniował u władz węgierskich, które 28 września 1971 zgodziły się na przejazd prymasa przez Węgry do Rzymu. 23 października 1971 prymas przeniósł się do Wiednia, aby być bliżej ojczyzny. Przed wyjazdem jeszcze koncelebrował mszę świętą z papieżem.

Ostatnie lata życia prymas spędził na emigracji w Wiedniu, w Pazmaneum, często wyjeżdżając do znanego miejsca pielgrzymek w Mariazell. Tam też został pochowany po smierci 6 maja 1975 w Wiedniu.

Arcybiskup József kardynał Mindszenty został zrehabilitowany przez rząd węgierski w 1989. Jego szczątki sprowadzono wówczas z Mariazell i uroczyście umieszczono w Krypcie Prymasowskiej archikatedry w Ostrzyhomiu.

[edytuj] Źródła

• Portré dr. Lékai Lászlóról: A megnyesett fa kizöldül. Budapeszt: Közgazdasági és Jogi Könyvkiadó, 1984. ISBN 963-223-317-4. 
• Gábor, Adriányi: A prímási szék megüresedetté nyilvánítása 1974-ben.
• Antall, József. Polonia Semper Fidelis!. Magyar-Lengyel Kurír, 7. Budapeszt, 1947.
• Antall, Józef senior. Beszélgetés dr.Antall Józseffel a lengyelmentés kulisszatitkairól.. Magyar-Lengyel Kurir, Budapeszt. strony=5-6|
• Antoniewicz, Roland Józef. Népek országútján. Az Elvek és utak sorozat és a lengyel—magyar barátság.. Lobogó, Budapeszt. nr23 rok XV.
• Antoniewicz, Roland Józef. Endre Bajcsy-Zsilinszky. Magyar Nemzet, Budapeszt. nr303, rok XXX.
• Antoniewicz, Roland Józef. Búcsú dr.Antall Józseftől, a lengyel menekültek segítőjétől.. Napló, Vesprem. nr 176, rok XXX.
• Antoniewicz, Roland Józef. Lengyelek és magyarok.. Könyvvilág, Budapeszt. nr11, rok XIV.
• Antoniewicz, Roland Józef. Történelmeink. Valóság, Budapeszt. nr11, rok XIV.nr 8, strony=102-106|
• Antoniewicz, Zdzisław. 1550 dni. Tygodnik Kulturalny, Warszawa. rok XIII, nr42 (645)
• Antoniewicz, Zdzisław. Między Wisłą a Dunajem. Dziennik Ludowy , Warszawa. nr 203 (357)
• Antoniewicz, Zdzisław. Uchodźcza prasa na Węgrzech (1939—1944). Rocznik historii czasopiśmiennictwa polskiego , Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk. Tom XIV. Zeszyt 2-3 - strony=285-310|
• Antoniewicz, Zdzisław. Lengyelek Magyarországon 1939—1945. Valóság Budapeszt. nr 5, strony=83-90|
• Antoniewicz, Zdzisław. Kétezer nap Magyarországon. Életünk Szombathely. nr2, strony=129-137|
• Antoniewicz, Zdzisław. Lengyel sajtó Magyarországon 1939-től a felszabadulásig. Magyar Nemzet Budapeszt. nr261, rocznik XXXI,
• Stefan Badeni: Wczoraj i przedwczoraj. Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas London, W.2, 1963.  Tom 60. serii Czerwonej Biblioteki Polskiej,
• Adam Bahdaj: Na Węgrzech. Warszawa, 1946.  nr5
• Bahdaj, Adam. Życie kulturalne uchodźstwa polskiego na Węgrzech. Tygodnik Powszechny Warszawa. nr 39
• Bahdaj, Adam. Życie uchodźstwa polskiego na Węgrzech. Odrodzenie Warszawa. nr 34
• Bakó, Endre. Huszonnégyszer Magyarországon. Hajdú-Bihari Napló Debreczyn.
• Beresztóczy, Miklós. Polak, Węgier dwa bratanki…. Katolikus Szó Budapeszt. nr6
• Béla Bethlen: Észak Erdély kormánybiztosa voltam. Zrinyi Katonai Kiadó - Budapeszt, 1989. ISBN 963-327-043-X. 
• István Bethlen: Emlékirata 1944. Zrinyi Katonai Kiadó - Budapeszt, 1988. ISBN 963-326-946-6. 
• Bókay, László. Huszonöt éves a római Magyarok Nagyasszonya kápolna. A magyarok kápolnája az Örök Város szívében.. Új Ember Magazin Budapeszt. rocznik II,nr 10.
• Agostino Casaroli: Il martirio della pazienza la Santa Sede e i paesi comunisti *1963-89. Giulio Einaudi editore S.P.A., Torino, 2000. 
• Agostino Casaroli: A türelem vértanúsága. A Szentszék és a kommunista államok *1963-1989.. Szent István Társulat Budapeszt, 2001. ISBN 963-361-211-X. 
• Michalak, Irena. Słowo polskie na Węgrzech—Bibliografia poloniców węgierskich 1939-1945. Biuletyn Instytutu Bibliograficznego Warszawa. t.IV.
• Czene, Gábor. Ügynökök és vértanúk egyháza. Levéltári kutatásairól nyilatkozik Szabó Gyula plébános.. Népszabadság Budapeszt. — jak szkodzi kościołowi postkomunistyczna propaganda.
• János Dobszay: Mozaikok a Regnum életéből. Szent István Társulat Budapeszt, 1996. 
• László Emődi: A Regnum Marianum története. Wien, 1989. 
• Gárdonyi, Máté. A Magyar Katolikus Egyház önértelmezése a pártállam idején. Vigilia Budapeszt.
• Gyula Havasy: A magyar katolikusok szenvedései 1944-1989. Budapeszt, 1990. 
• Károly Hetényi Varga: Papi sorsok a horogkereszt és a vörös csillag árnyékában I-III.. Lámpás Kiadó Abaliget, 1993-1996. 
• Gusztáv Hennyey: Magyarország sorsa Kelet és Nyugat között. Egy volt magyar királyi külügyminiszter visszaemlékezései.. Európa História- Budapeszt, 1992. ISBN 963-07-5469-X. 
• Gusztáv Hennyey: Ungarns Schicksal zwischen Ost und West. Von Hase & Koehler Verlag - Mainz - Ungarisches Institut München, 1975. ISBN 963-07-5469-X. 
• Miklós Horthy: Emlékirataim. Buenos Aires, 1953. 
• Miklós Horthy: Emlékirataim. Európa História- Budapeszt, 1990. 
• András Hóry: Kulisszák mögött. Wien, 1965. 
• András Hóry: Bukaresttôl Varsóig. Gondolat Kiadó - Budapeszt, 1987. ISBN 963-281-798-2. 
• Jakab, Gábor. Új kereszút Eszterházán. Udvardi Erzsébet Magyar Örökség Díjas.. Hitvallás - A Győri Egyházmegye lapja Gyōr. Rocznik III. numer 11
• Jakab, Gábor. Lyoni beszélgetés Pápai Lajos püspök atyával. Egyre több helyen kapcsolódnak be. A Könnyező Szűzanya tiszteletébe. A győri Könnyező Szűzanya kegyképének másolatát helyezte el püspök úr július 23-án a lyoni fourviere-i bazilikában.. Hitvallás - A Győri Egyházmegye lapja Gyōr. Rocznik VII. nr 9
• Mihály Jungerth-Arnóthy: Moszkvai napló. Zrinyi Katonai Kiadó - Budapeszt, 1989. ISBN 963-327-049-9. 
• Miklós Kállay: Magyarország ministerelnöke voltam 1942-1944. Európa - História - Budapeszt, 1991. ISBN 963-07-5340-5. 
• István Kamarás: Lelkierőmű Nagymaroson. Budapeszt, 1989. 
• István Kamarás: Búvópatakok. Budapeszt, 1992. 
• István Kamarás: Bensőséges bázisok. Budapeszt, 1994. 
• András Laczkó: Menekülés a jövőért. Lengyel sorsok Magyarországon 1939-1945.. Kiadja a Boglárlellei Városi Tanács, Boglárlelle, 1989. ISBN 963-03-2669-8. 
• István Lagzi: Droga żołnierza polskiego przez węgierską garnicę w latach 1939—1941.. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1987. ISBN 83-210-0660-4. 
• István Lagzi: Uchodźcy polscy na Węgrzech w latach drugiej wojny światowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa, 1980. ISBN 83-11-06490-3. 
• Árpád Lajtos: Emlékezés a 2.magyar hadseregre 1942-1943. Zrinyi Katonai Kiadó - Budapeszt, 1989. ISBN 963-326-928-8. 
• Lévai, Jenő. A magyarországi lengyel bázis története. Magyar Nemzet Budapeszt. nr 184
• Stanisław Maczek: Od podwody do czołga. Wspomnienia wojenne 1918-1945. Tomar Publishers - Edinburgh, 1961. 
• Michalak, Irena. Bibliografia poloniców węgierskich 1939-1945. Biuletyn Instytutu Bibliograficznego - Warszawa. t.IV.nr3
• József Mindszenty: Emlékirataim. Verlag Ullstein GMBH Berlin-Wien, 1974. 
• József Mindszenty: Emlékirataim. Szent István Társulat Az Apostoli Szentszék Kiadója – Redemtore di Sedes Apostolica, Budapeszt, 1989. 
• József Mindszenty: Emlékirataim. Toronto, 1974. 
• Orłowski, Leon. Wspomnienia z Budapesztu. Kultura (Paryż). nr10
• Pallós, Tamás. Húszéves az első hazai katolikus szeretetotthon. Új Ember, Budapeszt. nr32
• Papp, Tamás. Jelmondatában óriási remény rejlik. Húsz éve hunyt el Lékai László bíboros.. Új Ember, Budapeszt. rocznik LXII. Nr 26. (3019.)
• Arnold Pataky: Emlékbeszéd Hanauer Árpád István fölött - A Szent István Akadémia emlékbeszédei. Budapeszt, 1942. A veszprémi papnevelő-intézet emlékkönyve, Veszprém, 1986. 
• János Pfeiffer: A veszprémi egyházmegye történeti névtára (1630–1950). Dissertationes Hungariae ex historia ecclesiae, 8). München, 1987. 
• János Pfeiffer: A veszprémi egyházmegye legrégibb egyházlátogatásai (1554–1760). Veszprém, 1947. 
• István Pirigyi: A Hajdúdorogi Egyházmegye története. Az egyházmegye felállítása. Hajdúdorogi Bizánci Katolikus Egyházmegye Jubileumi Évkönyve 1912-1987.. Hajdúdorogi Bizánci Katolikus Egyházmegye Hajdúdorog, 1987. 
• Tibor Korompay: Megemlékezés Dr.Hanauer Árpád István váci megyéspüspökről. (1869-1942). Szent István Társulat - Az Apostoli Szentszék Kiadója – Redemtore di Sedes Apostolica, Budapeszt. 
• Reychman, Jan. Dzieje Polonii węgierskiej. Problemy Polonii zagranicznej. Warszawa, 1968.tom V.
• Reinhard Raffalt: Wohin steuert der Vatikan?. München, 1973. 
• Péter Ruffy: Varsói hajnal. Kossuth Könyvkiadó, Budapeszt, 1961. 
• Soltész, István. A korona kalandos hazatérése. Dokumentumok és korabeli titkos iratok 2. rész.. Új HORIZONT. Budapeszt. rocznik XXIX, nr 2.
• Stasierski, Kazimierz. Polscy uchodźcy na Węgrzech w latach 1939-1945. Przegląd Historyczny. Warszawa.
• Kazimierz Stasierski: Szkolnictwo polskie na Węgrzech w czasie drugiej wojny światowej. Poznań, 1969. 
• Hans Jakob Stehle: Geheimdiplomatie im Watykan. Zürich, 1998. 
• Konrád Szántó: A kommunizmusnak sem sikerült. A magyar katolikus egyház története 1945-1991.. Miskolc, 1992. 
• Talpassy, Tibor. Bajcsy-Zsilinszky és a lengyelek. Magyar Nemzet. Budapeszt. nr32
• Tomka, Ferenc. Az egyházban levő változásokról. Vigilia. Budapeszt. nr 37 strony = 505-510
• Ferenc Tomka: Intézmény és karizma az egyházban. Vázlatok a katolikus egyház szociológiájához. Rok 1991. 
• Ungvári, Jenő. Szakasits Árpád beszél az 1944. évi tervbevett németellenes munkásfelkelésről és a magyarországi lengyelek szerepéről a mozgalomban. Magyar-Lengyel Kurír. Budapeszt.
• Várkonyi, Endre. Ember maradt a legnehezebb időkben. Antall József emlékezete.. Magyar Nemzet. Budapeszt.
• Várkonyi, Endre. Múlt idők tanúi. Dr. Antall József. Menekültügy Magyarországon.. Magyarország. Budapeszt. nr36
• Magyar-lengyel kulturális kapcsolatok — Polsko-węgierskie stosunki kulturalne 1948-1978 - A Magyar Tudományos Akadémia Irodalomtudományi Intézete — Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk — Wrocław-Warszawa-Kraków, 1969
• "Początki prasy polskiej na Węgrzech" — Kwartalnik prasoznawczy, rok 1958, nr4
• "Polak-Węgier dwa bratanki" — Slavica rok 1964, s.81-106
• Studia z dziejów polsko-węgierskich stosunków literackich i kulturalnych — Instytut badań literackich Polskiej Akademii Nauk — Katedra Filologii Węgierskiej Uniwersytetu Warszawskiego —
• Uchodźcy polscy na Węgrzech w czasie wojny, Athenaeum, Budapeszt 1946