Język średnio-wysoko-niemiecki

Z Wikipedii

Mittelhochdeutsch
Obszar	?
Liczba mówiących	Język wymarły
Klasyfikacja genetyczna	Języki indoeuropejskie *Języki germańskie **Język średnio-wysoko-niemiecki
Pismo	łaciński
ISO 639-2	gmh
ISO/FDIS 639-3	gmh
SIL	?
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata

Język średnio-wysoko-niemiecki (niem. Mittelhochdeutsch) to historyczna forma języka niemieckiego. Badacze przyjmują, że funkcjonowała ona w przybliżeniu w okresie między rokiem 1050 a rokiem 1350. Niektóre źródła za cezurę końcową przyjmują rok 1500. Formę tę poprzedza język staro-wysoko-niemiecki, zaś po niej nastąpił język wczesno-nowo-wysoko-niemiecki.

Chciaż nigdy nie powstał standardowy język średnio-wysoko-niemiecki, to prestiż domu Hohenstaufów spowodował wyłonienie się w końcu XII wieku ponadregionalnego, opartego na dialekcie szwabskim języka literackiego (mittelhochdeutsche Dichtersprache). Jednak ten opis jest trochę komplikowany przez fakt, że nowoczesne wydania tekstów z tego okresu starają się ujednolicać pisownię, w wyniku czego język pisany sprawia wrażenie większej spójności, niż miała w istocie miejsce w rękopisach. Nie jest pewne, na ile język literacki odpowiadał ponadregionalnemu językowi mówionemu dworów.

[edytuj] Periodyzacja

Jak zwykle w takich wypadkach daty początku i końca okresu są wyłącznie orientacyjne. Istnieje kilka kryteriów, które odróżniają język średnio-wysoko-niemiecki od wcześniejszego staro-wysoko-niemieckiego:

• osłabienie nieakcentowanych samogłosek do /e/ - taga -> tage ("dni"),
• pełne rozwinięcie przegłosu (umlautu) i jego zastosowania do oznaczenia kilku kategorii morfologicznych,
• ubezdźwięcznienie końcówek - tag -> tac ("dzień").

Z punktu widzenia kulturowego, te dwa okresy odróżnia przejście od kultury piśmiennej tworzonej wyłącznie w kręgach kościelnych do kultury skupionej wokół dworów arystokracji średniowiecznej. Dwór cesarski w Wiedniu, powstanie silnego szwabskiego domu Hohenstaufów, a później Habsburgów spowodowały, że południowe Niemcy zyskały dominującą polityczną i kulturalną pozycję.

Przejście do następnej formy języka wczesno-nowo-wysoko-niemieckiego związane jest z:

• dyftongizacją długich samogłosek i wydłużeniem krótkich, w wyniku czego powstał system samogłoskowy identyczny z systemem współczesnego niemieckiego - hûs -> Haus ("dom"); sagen -> sagen /saːgen/ ("powiedzieć")
• zgubienie w wielu miejscach nieakcentowanych samogłosek - vrouwe -> NHG Frau ("kobieta")

W następnym okresie dwory przestają być głównymi centrami kulturowymi, a ich miejsce zajmują miasta.