Jan Haller

Z Wikipedii

Jan Haller (ur. 1467 w Rottenburgu – zm. 1525), księgarz, wydawca, właściciel drukarni w Krakowie, kupiec krakowski. Twórca pierwszej w historii Polski oficyny wydawniczej. Protoplasta rodu Hallerów.

W 1482 zapisał się na Akademię Krakowską, nie uzyskał jednak formalnie żadnego stopnia naukowego. W 1491 przyjął w Krakowie prawo miejskie i ożenił się z Barbarą Kunosch, córką bogatego kuśnierza krakowskiego. W 1501 został ławnikiem miejskim, wkrótce rajcą. Fortunę zbił na handlu winem i miedzią węgierską. Podczas licznych podróży w interesach za granicę nawiązał kontakt z przodującymi oficynami wydawniczymi na Zachodzie. Tam też wydał na polskie zlecenie m.in. podręczniki uniwersyteckie. W 1501 sprowadził do Krakowa drukarza z Metzu Kaspra Hochfedera, który rozpoczął drukowanie książek pod szyldem Hallera w 1505. Była to pierwsza drukarnia w Polsce. 30 września 1505 jego oficyna uzyskała przywilej królewski na wyłączność druków państwowych.

27 stycznia 1506 wydrukował na pergaminie Statut Łaskiego. Była to pierwsza w Polsce publikacja urzędowa wydana drukiem (ok. 150 egzemplarzy). W 1510 kupił młyn papierniczy w Czerwonym Prądniku. Od 1517 na rynku pojawiają się konkurencyjne oficyny, które skutecznie podważyły jego monopolistyczną pozycję.

Owocem pracy Hallera było wydanie około 300 książek o najwyższym poziomie edytorskim. Drukował m.in. dzieła Erazma z Rotterdamu i Cycerona.

W 1509 wydrukował debiut translatorski Mikołaja Kopernika - łaciński przekład z greki zbioru 85 fikcyjnych listów obyczajowych, sielskich i erotycznych bizantyjskiego historyka z VII wieku Teofila z Samokatty, wydane pod tytułem Theophilacti scolastici Simocati epistolae morales, rurales et amatoriae interpretatione latina.

Haller wydał także wiele druków muzycznych, przede wszystkim Missale Wratislaviense (1503) z notacją gotycką, Psalterium secundum morem Ecclesiae Cracoviensis (1518), Bogurodzicę oraz traktaty Sebastiana z Felsztyna: Opusculum musicae compilatum (1517) oraz Modus regulariter accentuandi (1518).