Mikołaj Gomółka

Z Wikipedii

Mikołaj Gomółka (Gomulka, Gomolca), ur. ok. 1535 w Sandomierzu, zm. po 30 kwietnia 1591, najprawdopodobniej 5 marca 1609 na Ukrainie (Jazłowiec) – polski kompozytor renesansowy.

Już od najmłodszych lat związany z dworem króla Zygmunta Augusta, gdzie śpiewał, a później grał na instrumentach dętych (był między innymi nadwornym flecistą i trębaczem króla). W 1563 r. wrócił na jakiś czas do Sandomierza. Przebywał na dworze biskupa krakowskiego Piotra Myszkowskiego. Jego losy po 1590 roku, kiedy to został członkiem kapeli kanclerza Jana Zamoyskiego, nie są znane.

[edytuj] Melodie

Jego najsławniejsze, wydrukowane za życia i jedyne zachowane do dziś dzieło to Melodie na psałterz polski (wydane w drukarni Łazarza Andrysowicza w Krakowie w 1580), skomponowane do poetyckiego tłumaczenia psalmów biblijnych, dokonanego przez Jana Kochanowskiego; poeta poprosił Gomółkę o dokomponowanie do jego Psałterza Dawidowego muzyki, a ten przyniósł gotowe dzieło ledwie kilka miesięcy później. Melodie zawierają 150 krótkich utworów utrzymanych w układzie czterogłosowym, w technice nota contra notam. Posiłkując się rytmiczną siłą akcentową kompozytor zachował niezwykłą wierność akcentuacji języka polskiego. Są one przykładem muzyki programowej.

Melodie są absolutnie wyjątkowe w muzyce europejskiej z dwóch względów:

jest to jeden z nielicznych tak wczesnych przykładów, w którym zarówno tekst jak i muzyka są najwyższej próby;
jest to pierwsze znane opracowanie muzyczne wszystkich 150 psalmów.

Wyjątkowa prostota wykonawcza (nota contra notam, budowa zwrotkowa, melodie poszczególnych głosów utrzymane w średnim rejestrze), była zamierzeniem, o którym sam kompozytor pisze w przedmowie:

Są łacniuchno uczynione
Prostakom nie zatrudnione
Nie dla Włochów, dla Polaków
Dla naszych, prostych domaków

Mimo prostoty jednak, pieśni nie są schematyczne – wiele z nich wykazuje wpływy różnorodnych tańców obcych i polskich (pawany, galiardy i in.), przy czym – co jest zupełną nowością w tym czasie – każda stara się oddać wiernie charakter tekstu.

Najbardziej znane psalmy to: Nieście chwałę, mocarze (29.), Kleszczmy rękoma (47.) oraz Siedząc po niskich brzegach babilońskiej wody (137.), Szczęśliwy, który ludzi upadłych ratuje (41.).