Kościoły wschodnie

Z Wikipedii

Kościoły wschodnie – zbiorowa nazwa Kościołów chrześcijańskich Europy wschodniej, Azji i Afryki, mających swoje korzenie na terenach starożytnych patriarchatów Konstantynopola, Aleksandrii, Antiochii i Jerozolimy. Dzielą się na trzy grupy powstałe na skutek różnych interpretacji dogmatów chrystologicznych:

[edytuj] Asyryjski Kościół Wschodu

Kościół asyryjski nie przyjął kanonów soboru w Efezie (431 r.) i nie jest w łączności kanonicznej z żadnym Kościołem; wyznawcy popularnie zwani są nestorianami. Na gruncie tego Kościoła wyrósł Kościół wschodniosyryjski w Mezopotamii, a później Kościół malabarski w Indiach.

[edytuj] Kościoły przedchalcedońskie (orientalne)

Kościoły, które nie przyjęły uchwał soboru chalcedońskiego z 451 roku i pozostają ze sobą w łączności kanonicznej; wierni znani są pod nazwą monofizytów:

• Ortodoksyjny kościół koptyjski - w Egipcie
• Kościół jakobicki - w historycznej Syrii
• Kościół etiopski
• Apostolski Kościół Ormiański - w Azji Mniejszej
• Syryjski Kościół Apostolski
• Malankarski Ortodoksyjny Kościół Syryjski
• Erytrejski Kościół Ortodoksyjny

[edytuj] Kościół maronicki

Niektórzy historycy podają oddzielną kategorię Kościołów opartych na monoteletyzmie, z którego rzekomo wywodzi się Kościół maronicki w Libanie. Jest to kwestia sporna - sam Kościół oficjalnie temu zaprzecza, a od 1215 roku z pewnością pozostaje w pełnej komunii z biskupem Rzymu.

[edytuj] Cerkiew prawosławna

Wyznawcy prawosławia przyjęli postanowienia siedmiu pierwszych Soborów powszechnych (z lat 325-787) i stanowią największy odsetek wyznawców wśród wszystkich grup Kościołów wschodnich. Na cerkiew prawosławną składają się cerkwie (kościoły) pozostające we wzajemnej łączności kanonicznej oraz łączności z Patriarchą Konstantynopola (patriarchat ekumeniczny). Pełnoprawnymi członkami wspólnoty są cerkwie autokefaliczne, natomiast wyodrębnione organizacyjnie, ale podległe im jurysdykcyjnie są cerkwie autonomiczne. Na powszechną cerkiew prawosławną składają się obecnie:

• cerkiew patriarchatu konstantynopolitańskiego; patriarsze podlegają autonomiczne cerkwie:
  • arcybiskupstwa Finlandii
  • cerkiew estońska (autonomia nie uznawana przez patriarchat moskiewski)
  • Amerykańska Karpacko-Rusińska Prawosławna Grekokatolicka Diecezja Stanów Zjednoczonych
  • Ukraińska Cerkiew Prawosławna w Ameryce
  • Ukraińska Cerkiew Prawosławna Stanów Zjednoczonych
  • Ukraińska Cerkiew Prawosławna Kanady
  • egzarchat rosyjskich parochii prawosławnych w Europie Zachodniej
  • Albańska Diecezja Prawosławna Ameryki
  • Białoruski Sobór Kościoła Prawosławnego w Ameryce Północnej
• cerkiew patriarchatu aleksandryjskiego
• cerkiew patriarchatu antiocheńskiego
• cerkiew patriarchatu jerozolimskiego; patriarsze podlega autonomiczny kościół arcybiskupstwa Góry Synaj
• cerkiew patriarchatu moskiewskiego; patriarsze podlegają autonomiczne cerkwie:
  • Rosyjski Kościół Prawosławny Poza Granicami Rosji (tzw. Cerkiew zarubieżna; 17 maja 2007 podpisał akt jedności kanonicznej z cerkwią rosyjską)
  • metropolii Japonii
  • metropolii Ukrainy (ponadto na Ukrainie istnieją dwie cerkwie, które ogłosiły swoją autokefalię, nie uznawaną przez pozostałe - patrz niżej)
  • egzarchatu Białorusi
  • metropolii Mołdawii
  • cerkiew chińska (z powodu prześladowań bez hierarchii)
• patriarchatu gruzińskiego
• patriarchatu serbskiego; patriarsze podlega autonomiczny kościół arcybiskupstwa ochrydzkiego (na jej terytorium kanonicznym istnieje nieuznawany przez pozostałe kościoły pretendujący do autokefalii Macedoński Kościół Prawosławny)
• patriarchatu rumuńskiego
• patriarchatu bułgarskiego
• arcybiskupstwa Cypru
• arcybiskupstwa Grecji
• arcybiskupstwa Albanii
• metropolii Polski
• Kościoła Prawosławnego Czech i Słowacji
• metropolii Ameryki (autokefalia nie uznawana przez patriarchat konstantynopolitański i niektóre inne cerkwie)

[edytuj] Cerkwie tradycji prawosławnej o nieregulowanym statusie

Cerkwie prawosławne nie uznawane powszechnie przez Kościoły pozostające w łączności z Konstantynopolem, tzw. niekanoniczne:

• Ukraińska Cerkiew Prawosławna Patriarchatu Kijowskiego
• Ukraińska Autokefaliczna Cerkiew Prawosławna
• Białoruska Autokefaliczna Cerkiew Prawosławna
• Macedońska Cerkiew Prawosławna
• Staroobrzędowcy
• Starokalendarzowcy

Do Kościołów wschodnich zalicza się również katolickie Kościoły wschodnie - unickie odłamy wymienionych wyznań. Wyjątkiem jest Kościół maronicki, który w całości pozostaje w unii z Rzymem.