Niemiecka Afryka Wschodnia

Z Wikipedii

Schutzgebiet Deutsch-Ostafrika
Niemiecka Afryka Wschodnia

←

1885-1919

→

Bagamoyo (1885-1890)
Dar es Salaam (od 1890)

Status terytorium

kolonia Niemiec

Powierzchnia
• całkowita

995 000 km²

Liczba ludności (1913)
• całkowita
• gęstość zaludnienia

7 700 000
7,7 osób/km²

Utworzenie

Likwidacja

Niemiecka Afryka Wschodnia (niem.: Deutsch-Ostafrika) – niemiecka kolonia w środkowo-wschodniej Afryce obejmująca: Tanganikę, Rwandę i Burundi, obecnie większość tego obszaru należy do Tanzanii. Kolonia zajmowała obszar ok. 994 tys. km².

Początki kolonii wiążą się z osobą Karla Petersa, który był założycielem Niemieckiej Spółki Wschodnioafrykańskiej. Peters podpisał kilka traktatów z lokalnymi wodzami plemiennymi na obszarze Zanzibaru. 3 marca 1885 r. Niemcy ogłosiły, że Peters miał pełnomocnictwa rządowe, a nie prywatne, krok taki w oczywisty sposób był podyktowany chęcią utworzenia protektoratu w tym rejonie. W całej wschodniej Afryce zaroiło się od niemieckich specjalistów, którzy dotarli na południu do rzeki Rufiji a na północy do Witu.

Gdy sułtan Zanzibaru wystosował oficjalny protest przeciwko tym działaniom Otto von Bismarck polecił wysłać do wybrzeży Afryki Wschodniej 5 okrętów wojennych, które ostrzelały pałac sułtański. W rezultacie tej akcji Brytyjczycy zgodzili się na podział stref wpływów, a bezradny sułtan musiał ustąpić.

Niemcy szybko opanowali: Bagamoyo, Dar es Salaam i Kilwę. Tzw. powstanie Abushiri, które zaczęło się w 1888, zostało stłumione z brytyjską pomocą w następnym roku. W 1890 porozumienie brytyjsko-niemieckie doprowadziło do przyznania Niemcom Helgolandu oraz do ścisłego określenia granic posiadłości niemieckich we wschodniej Afryce (przy czym błędnie wytyczone granice istniały aż do 1910).

Pomiędzy 1891 a 1894 ludy Hehe prowadzone przez wodza Mkwawę stawiały opór niemieckiej ekspansji, ale zostały one szybko pokonane dzięki pomocy innych plemion, które sprzyjały najeźdźcom (Mkwawa po krótkim okresie wojny partyzanckiej został osaczony i w 1898 popełnił samobójstwo).

Niemcy w nowej kolonii zawsze byli nieliczni i musieli polegać na pomocy lokalnych wodzów, którzy pomagali im utrzymywać porządek, pobierać podatki i zakładać plantacje bawełny, kawy i sezamu.

W 1905 miało miejsce tzw. powstanie Maji, które zostało stłumione przez hrabiego Gustava Adolfa von Götzena. Niedługo potem wybuchła afera związana z korupcją i brutalnością władz kolonii. Dlatego też w 1907 do kolonii z polecenia kanclerza Rzeszy Bernharda von Bülowa przybył Bernhard Dernburg, który otrzymał zadanie zreformowania administracji kolonialnej. Nowy zarządca okazał się osobą na właściwym miejscu, bo Niemiecka Afryka Wschodnia stała się wzorcowym terytorium zamorskim przynoszącym dochody, ponadto przychylne nastawienie do wodzów lokalnych sprawiło, iż stali się oni lojalni wobec Niemców co miało mieć duże znaczenie w podczas zbliżającej się wojny.

W czasie I wojny światowej ogromną rolę odegrał dowódca niemieckich wojsk kolonialnych na tym obszarze gen. Paul Erich von Lettow-Vorbeck. Ten młody i błyskotliwy dowódca ze swoimi siłami liczącymi 3 tys. Europejczyków i 11 tys. tubylców (tzw. Askari) potrafił związać siły przeciwnika liczące 300 tys. ludzi i dowodzone przez byłego dowódcę z czasów II wojny burskiej Jana Smutsa. Największym zwycięstwem wojsk cesarskich była bitwa pod Tangą (3-5 listopada 1914) gdzie 8-krotnie liczniejsi Brytyjczycy zostali pokonani.

Taktyka Lettowa-Vorbecka polegająca na łączeniu wojny partyzanckiej z dalekimi rajdami na terytorium przeciwnika okazała się zabójczo skuteczna i kosztowała Brytyjczyków prawie 60 tys. ludzi. Jednak problemy z zaopatrzeniem i nieliczna armia zmusiły Vorbecka do ciągłego wycofywania się. Ostatecznie zostały przy nim skromne siły, z którymi walczył jeszcze kilka tygodni po zakończeniu wojny na terytorium Mozambiku.

Bohaterski dowódca zyskał ogromną sławę w rodzinnych Niemczech. Należy nadmienić, iż ani jeden z jego Askarich nie zdezerterował podczas długiej kampanii, co świadczy o jego znakomitych umiejętnościach dowódczych, dzięki którym potrafił sobie zaskarbić ich lojalność. Po zakończeniu wojny zostali oni nagrodzeni pensjami Republiki Weimarskiej.

W walkach w Afryce Wschodniej zasłynął także niemiecki krążownik SMS Königsberg, który stanowił część (wraz z starym krążownikiem SMS Geier, kanonierka SMS Mowe) cesarskiej floty w tym rejonie. W trakcie dwóch wypadów korsarskich poważnie uszkodził krążownik HMS Pegasus, zatopił statek handlowy City of Winchester (6600 BRT) oraz ostrzelał brytyjski port w Zanzibar oraz francuskie radiostacje na wyspie Madagaskar Z powodu braku paliwa został unieruchomiony i ostatecznie zatopiony w delcie Rufiji w 1915 przez monitor HMS Severn i HMS Mersey. Załogę i działa wcielono do armii Lettov-Vorbecka

Po traktacie wersalskim kolonia została podzielona pomiędzy aliantów. Belgia otrzymała Rwandę i Burundi, Portugalia tzw. trójkąt Kionga na południe od rzeki Rovuma, który został włączony do Mozambiku, a z reszty utworzono brytyjską Tanganikę.