Okresy rozwoju patrystyki

Z Wikipedii

Można wyróżnić trzy okresy rozwoju patrystyki:

Powstanie – okres pierwszy (do 325 r.)
Rozkwit – okres drugi (325–451)
Schyłek – okres trzeci (451–636)

Główną cezurę czasową w podziale patrystyki na okresy stanowią sobory powszechne w: Nicei (325) i Chalcedonie (451). Patrystyka przednicejska dopiero tworzyła się. Po 325 r. przeżyła już rozkwit w postaci samodzielnych systemów. Natomiast po 451 r. nastąpił już jej schyłek. te trzy okresy określa się kolejno jako: pierwszy, drugi, trzeci; początkowy, środkowy, końcowy; lub jako: wstępny, rozkwitu, schyłkowy. Okres drugi nazywamy ponadto złotym okresem patrystyki.

[edytuj] Powstanie – okres pierwszy (do 325 r.)

W okresie pierwszym, obejmującym trzy pierwsze stulecia, chrześcijanie organizując życie kościelne tworzyli pierwsze teksty liturgiczne i przepisy prawa. Pisarze będący blisko czasów apostolskich pisali listy. Działo się to wszystko w czasie wielkich prześladowań (ataki z zewnątrz) i nasilenia herezji gnostyckich (ataki od wewnątrz). Powstawały więc zarówno akta męczenników, jak i apologie. Myśl filozoficzna krystalizowała się w czterech wielkich ośrodkach: aleksandryjskim, Azji Mniejszej, rzymskim oraz afrykańskim.

Skład Apostolski
Ojcowie Apostolscy (Autor Didache, Klemens Rzymski, Ignacy Antiocheński, Polikarp ze Smyrny, Papiasz z Hierapolis, List Barnaby, Pasterz Hermasa)
Opisy męczeństwa
Apologeci greccy (Kwadratus, Arystydes z Aten, Aryston z Pelli, Ireneusz z Lyonu, Justyn, Tacjan, Atenagoras z Aten, Teofil z Antiochii, Meliton z Sardes, List do Diogneta, Hermiasz)
Zagrożenia błędnowierstwa (Bazylidianie, Walentynianie, Karpokratianie, Marcjonici, Abelici, Kainici, Montanizm)
Ojcowie aleksandryjscy (Klemens Aleksandryjski, Orygenes)
Ojcowie afrykańscy (Tertulian, Cyprian z Kartaginy, Arnobiusz z Sikka, Laktancjusz)
Pisarze Azji Mniejszej (Grzegorz Cudotwórca, Paweł z Samosaty, Lucjan z Antiochii, Metody z Olimpu, Hipolit)
Środowisko rzymskie (Minucjusz Feliks, Kanon Muratoriego, Nowacjan)
Początki monastycyzmu (Antoni Pustelnik, Pachomiusz)

[edytuj] Rozkwit – okres drugi (325–451)

W drugim okresie następował rozkwit literatury patrystycznej, głównie na skutek wielkich dyskusji trynitarnych, polemik z manichejczykami, donatystami i pelagianami, oraz ze względu na wzrastającą popularność monastycyzmu. Powstawały wielkie ośrodki zarówno na wschodzie (egipski z centrum w Aleksandrii, małoazjatycki, kapadocki i syryjsko-palestyński), jak i na Zachodzie (italski z centrum w Rzymie, galijski, afrykański oraz hiszpański).

Aleksandryjczycy i Egipcjanie (Ariusz, Atanazy Wielki, Dydym Aleksandryjski, Cyryl z Aleksandrii, Ewagriusz z Pontu, Palladiusz)
Pisarze Azji Mniejszej (Bazyli Wielki, Grzegorz z Nazjanzu, Grzegorz z Nyssy)
Pisarze Syrii i Palestyny (Efrem Syryjski, Euzebiusz z Cezarei, Cyryl Jerozolimski, Epifaniusz z Salaminy, Diodor z Tarsu, Teodor z Mopsuestii, Jan Chryzostom, Nestoriusz)
Historycy kościelni (Filip z Side, Filostorgiusz, Sokrates Historyk, Sozomen, Teodoret z Cyru)
Pisarze italscy (święty Ambroży, Euzebiusz z Vercelli, Lucyferiusz z Calaris, Rufin z Akwilei, święty Hieronim, Paulin z Noli, Piotr Chryzolog, Leon Wielki)
Pisarze galijscy (Hilary z Poitiers, Jan Kasjan, Prosper z Akwitanii, Wincenty z Lerynu)
Środowisko afrykańskie (święty Augustyn, Orozjusz, Quodwultdeus)
Pisarze hiszpańscy (Hozjusz, Grzegorz z Elwiry)

[edytuj] Schyłek – okres trzeci (451–636)

Trzeci okres nie posiadał już wybitnych teologów, z wyjątkiem Grzegorza Wielkiego. I choć na Zachodzie dalej czynne były wspomniane ośrodki, to ich przedstawiciele pozostawali przy myśli augustiańskiej, nie tworząc nowych systemów. Na Wschodzie zaś wybijał się jedynie Dionizy Areopagita.