Order Białego Lwa
Z Wikipedii
Order Białego Lwa (cz.: Řád bilého lva) - najwyższe odznaczenie Republiki Czeskiej, kontynuujące tradycję orderu czechosłowackiego o takiej samej nazwie, utworzonego w roku 1922 jako odznaczenie dla zasłużonych cudzoziemców. Order ten nadawany jest przez prezydenta Czech (obecnie i własnym obywatelom i cudzoziemcom) za znamienite zasługi dla Republiki Czeskiej.
Order Białego Lwa podzielony jest na dwie klasy, cywilną i wojskową i posiada pięć (z kollaną sześć) stopni. Najwyższej klasy odznaczenie (łańcuch/kollana) przyznawane jest jedynie głowom państw.
Spis treści |
[edytuj] Historia orderu
Order Białego Lwa został ustanowiony 7 grudnia 1922 roku jako odznaczenie nadawane wyłącznie cudzoziemcom (I Republika Czechosłowacka odznaczeń swym obywatelom nie nadawała) za wybitne zasługi w dziedzinach kultury, przemysłu, handlu i wojskowości zdobyte przy współpracy innych państw z Republiką Czechosłowacką. Order nadawał prezydent republiki według rekomendacji swej kancelarii. Order podzielony był na dwie klasy, cywilną i wojskową (zob.Historia insygniów)), każda klasa posiadała trzy stopnie: Wielki Krzyż, Komandor z gwiazdą i Komandor oraz medale złoty i srebrny. Po zajęciu Czech i Moraw przez III Rzeszę i utworzeniu tzw. Protektoratu order był nadal od roku 1941 nadawany przez czechosłowacki Rząd na Wygnaniu pod prezydenturą Edwarda Benesza. Po roku 1945, po przejęciu władzy przez komunistów order zachowano, nadając mu w roku 1961 nowe statuty i zmieniając jego wygląd. W latach 1989 - 1993 order, po ponownej zmianie statutów i wyglądu, zachowano jako najwyższe odznaczenie III Republiki Czechosłowackiej; po podziale ČSR na dwa państwa order Białego Lwa przejęła Republika Czeska, ponownie zmieniając jego wygląd i statuty: od 1993 order posiada (według znanego schematu Legii Honorowej) pięć stopni przy zachowaniu obu dawnych klas, wojskowej i cywilnej, i nadawany być może zarówno obywatelom czeskim jak cudzoziemskim.
Podczas II wojny światowej Order Białego Lwa (klasy wojskowej) nadawany był osobom szczególnie zasłużonym dla wyzwolenia Czechosłowacji spod okupacji hitlerowskiej. W maju 1945 roku, po kapitulacji Niemiec, przyznano order wielu oficerom wojsk aliantów, w tym Dwightowi Eisenhowerowi, pośmiertnie w 1995 gen. Pattonowi. Nie należy go mylić z drugim orderem Białego Lwa -Orderem Wojennym Białego Lwa, ustanowionym przez prezydenta Benesza w lutym roku 1945.
W 1999 roku Orderem Białego Lwa (I. stopnia, lecz nie łańcuchem/kollaną) odznaczono z racji piastowania urzędu prezydenta RP Lecha Wałęsę, zaś pięć lat później Aleksandra Kwaśniewskiego.
[edytuj] Historia insygniów
[edytuj] Republika Czeska
Insygnia orderu to oznaka, gwiazda I i II stopnia i łańcuch (kollana) dla głów państwowych.. Oznaka jest pięciopromienną emaliowaną na ciemnoczerwony kolor gwiazdą, której promienie kończą się trójzębem opatrzonym kulkami na szpicach. Między promieniami znajdują się ornamenty w kształcie złotych liści lipy, "narodowego drzewa" Czech. Na awersie na oznakę nałożony jest ukoronowany, kroczący na prawo czeski lew. Na rewersie oznaka posiada okrągły medalion środkowy z czteropolowym "wielkim herbem" Republiki Czeskiej otoczony białym obramowaniem z dewizą orderu "Pravda vitézi" ("Prawda zwycięży"). Zawieszką oznaki jest wieniec ze złotych liści lipowych w kształcie rombu, który w środku posiada - dla klasy cywilnej - dwie skrzyżowane gałązki palmowe lub - dla klasy wojskowej - dwie skrzyżowane szable. Obecny order posiada pięć stopni, wszystkie stopnie od Wielkiego Krzyża (I stopnia) do Kawalera (V stopnia) używają tę samą oznakę, oczywiście o różnej wielkości. Order noszony jest na czerwonej wstędze z szerokimi białymi obustronnymi bordiurami.
Gwiazda I i II klasy jest srebrna, ośmiopromienna, w środku nosi emaliowany na czerwono medalion ze srebrnym lwem czeskim, otoczonym srebrnym napisem Pravda vitézi z liścmi lipy jako cezurami napisu.
Złota kollana składa się z 20 członów: 10 medalionów z lwem czeskim i 10 kunsztownie specionych monogramów "ČR".
[edytuj] I, II i III Republika Czechosłowacka
Insygnia orderu różniły się od obecnych w następujących aspektach: koronowany lew czeski na awersie oznaki i na gwieździe I i II stopnia niósł na piersi tarczę herbową Słowacji z jej trzema pagórkami i krzyżem patriarchalnym (lotaryńskim); na rewersie oznaki każdy jej promień nosił herb - trzech ziem czeskich i dwóch słowackich, medalion rewersu inicjały "ČSR" (po 1989, w III Republice: "ČSFR") Monogramy kollany składały się z liter "ČSR" ("ČSFR") i medalionów z lwem.
[edytuj] Republika komunistyczna
Wygląd insygniów zmieniono stosunkowo niewiele: lwu odebrano koronę i tarczę herbową Słowacji, zamiast monogramu "ČSR" wprowadzono, tam gdzie on dawniej występował, "ČSSR" , usunięto herby ziem czeskich i słowackich z rewersu oznaki.
[edytuj] Bibliografia
- Paul Hieronymussen, Orders, Medals and Decorations of Britain and Europe in Colour, London 1975
