Osho (Bhagwan Shree Rajneesh)

Z Wikipedii

Treść tego hasła może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji i pomóż go poprawić.

Osho (urodzony jako Rajneesh Chandra Mohan Jain – hindi रजनीश चन्द्र मोहन जैन) – współczesny hinduski guru, często uważany za kontrowersyjnego, nauczyciel i mistrz duchowy. Wcześniej również szeroko znany jako Bhagwan Shree Rajneesh (czytaj: bagłan szri radżnisz). Ur. 11 grudnia 1931 w Kuchwadzie, stan Madhya Pradesh w Indiach, zm. 19 stycznia 1990 w Punie, stan Maharashtra w Indiach. Założyciel ruchu religijnego Neo-Sannyas (uczniowie nazywani są sannjasinami). Żył w Indiach oraz przez parę lat w Stanach Zjednoczonych. Swoją osobą i charyzmą zainspirował powstanie szerzej rozumianego ruchu Osho, który wciąż posiada na całym świecie wielu wyznawców i zwolenników.

Autor kilkuset książek – według różnych danych ich liczba waha się pomiędzy 400 oryginalnymi tytułami, a 750, włączając w to różne kompilacje. Tłumaczone na ponad 50 języków^[1], gdzie np. w Związku Radzieckim książki Osho były surowo zakazane. Najbardziej znane tytuły to: "From Sex to Superconsciousness"; "My Way, the Way of the White Clouds"; "The Book of Secrets". Szczególną książką (a przy okazji kolejną z rozmaitych prowokacji) jest "No Book" – książka z samymi pustymi kartkami.

Trzeba nadmienić, że Osho nie pisał książek w dosłownym tego słowa znaczeniu. Zostały one spisane przez jego uczniów z taśm, na których rejestrowane były jego wykłady (ang. discourse), które trwały średnio półtorej godziny jeden (część z nich łączył w cykle tematyczne). Osho wygłaszał je bez żadnych przygotowań czy materiałów (za wyjątkiem wielu z opowiadanych w trakcie wykładów – najczęściej niecenzuralnych – dowcipów, które zbierali dla niego uczniowie (tu przykład)). Był doskonałym mówcą i – jak sam siebie określał – gawędziarzem. Wykłady dostępne są na kasetach w formie audio i video, a książek przybywa, gdyż wciąż na angielski tłumaczone są wczesne wykłady Osho wygłaszane w hindi.

Spis treści 1 Imiona 2 Nauczanie i filozofia 2.1 Osho o medytacji 3 Biografia 3.1 Wczesne lata 3.2 1968-1973 3.3 1974-1981 Ashram w Poonie 3.4 1981-1986 Rajneeshpuram/USA 3.5 1986-1990 Powrót do Poony 4 Krytyka i kontrowersje 5 Spuścizna 6 Muzyka 7 Literatura po polsku 8 Literatura po angielsku 8.1 autobiograficzne 8.2 innych autorów 9 Linki zewnętrzne 9.1 po polsku 9.2 po angielsku 10 Przypisy

[edytuj] Imiona

Osho w latach 1960. używał imienia Acharya Rajneesh, później, w latach 70. i 80. nosił imię Bhagwan Shree Rajneesh, by w końcu, na krótko przed swoją śmiercią, przyjąć imię Osho. Tytuł Acharya oznacza "Nauczyciel" i jako przydomek używany jest wobec wybitnych osobowości w hinduizmie i dżinizmie. Rajneesh – tak wołano na niego w jego rodzinie^[2]. Bhagwan (od rzeczownika bhagavat) pochodzi z Sanskrytu i oznacza tu "Błogosławiony" (a nie, jak się często twierdzi, "Bóg"). W Indiach jest to tytuł często używany wobec mistrzów duchowych^[3]. W buddyzmie jest to także pierwszy z przydomków historycznego Buddy Siddharthy Gautamy. Shree (także Shri lub Śri) jest tytułem honorowym, który we współczesnych Indiach używany jest też, jako sposób zwracania się, podobny do polskiego "Pan". Oshō to w Japonii tradycyjny tytuł nauczycieli buddyzmu zen i oznacza tyle co "mnich" lub "nauczyciel", a w literaturze pojawia się także jako przydomek Bodhidarmy^[4].

(Dla uproszczenia i lepszej czytelności, w treści całego artykułu, w opisach różnych okresów życia wszędzie stosowane jest imię Osho.)

[edytuj] Nauczanie i filozofia

Osho był przeciwnikiem jakiegokolwiek systemu wiary. Cenił natomiast i zalecał osobistą religijność, a nie bycie wyznawcą religii – wyraźnie te rzeczy rozgraniczał. Podkreślał wartość autentycznego, osobistego doświadczenia religijnego. Ku temu doświadczeniu prowadzą (bez szczególnej kolejności): bycie świadomym, miłość, medytacja, świętowanie, twórcze działanie oraz radość i śmiech. Mówił, że oświecenie jest naturalnym stanem człowieka^[5], ale uwaga ludzi jest zbyt rozproszona by to zauważyć – rozproszona zwłaszcza przez nieustanne myślenie i ciągłą aktywność umysłu. Powiedział, że nie ma szczególnej różnicy pomiędzy nim, a innymi ludźmi, bo podobnie jak ci, którzy nie są teraz oświeceni i on kiedyś nie był oświecony, i tak samo jak on jest oświecony dzisiaj, tak inni będą oświeceni kiedyś.

Wyrażał się bardzo sprawnie zarówno w hindi jak i w języku angielskim. Mówił o twórcach najróżniejszych tradycji duchowych: Buddzie, Krysznie, Guru Nanaku, Jezusie, Sokratesie, mistrzach Zen, Gurdżijewie, jak i o sufizmie, chasydyzmie, tantrze i wielu innych. Głosił, że żaden system myślenia nie jest w stanie go zdefiniować, gdyż uważał, że żadna filozofia nie jest w stanie w pełni wyrazić prawdy.

Sam będąc doświadczonym oratorem, twierdził, że słowa nie są w stanie przekazać jego przesłania^[6]. Z drugiej strony głównym powodem dla którego jednak mówi, jest danie możliwości zakosztowania medytacji słuchaczom^[7].

"Uświadamiam wam istnienie ciszy nie zmuszając was do żadnego wysiłku z waszej strony.(wma, po angielsku) To nie jest nauczanie, doktryna, wierzenie. Dlatego mogę mówić co chcę. Jeśli chodzi o swobodę mówienia, to jestem najbardziej wolnym człowiekiem, jaki kiedykolwiek istniał. Tego samego dnia mogę sobie zaprzeczać setki razy. Ponieważ nie jest to wykład – nie musi być spójny. To coś zupełnie innego i światu zabierze sporo czasu rozpoznanie tego, że trwa tu całkowicie inny eksperyment.

W chwili… gdy cichnę, wy też stajecie się cisi. To co pozostaje, to czyste oczekiwanie. Nie czynicie żadnego wysiłku; ani ja nie czynię żadnego wysiłku. Cieszę się mówieniem – nie jest to żaden wysiłek.

Kocham widzieć was w ciszy. Kocham patrzeć na was gdy się śmiejecie i gdy tańczycie. Ale we wszystkich tych przejawach aktywności, podstawą pozostaje medytacja^[8]

Zaprzeczał sam sobie. Ale sprzeczności dla niego nie istnieją – tylko wzajemnie uzupełniające się punkty widzenia^[9]. Zasadniczo był też przeciwny pojęciu "filozofia" i wyrażał nadzieję, że owe sprzeczności znajdujące się w jego wypowiedziach, na zawsze uniemożliwią potomnym zmontowanie na bazie jego dzieł, jakiejkolwiek filozofii, jakiegokolwiek "-izmu":

Nie próbuję dać wam filozofię, doktrynę, dogmat. Dogmat musi być spójny, wyznanie musi być spójne. Nie próbuję was nawracać na jakąś wiarę – wiara musi być spójna. Próbuję dać wam wizję, nie wiarę. Próbuję pomóc wam podejść do mego okna i zobaczyć niebo. Tej prawdy nie można opisać. Taka prawda nie może stać się dogmatem i ta prawda zawiera wszystkie sprzeczności, bo tak jest rozległa. Więc ciągle daję wam jej przebłyski, pokazuję jej aspekty. Jeden aspekt zaprzecza innemu aspektowi. Ale w całej prawdzie wszystkie aspekty spotykają się i łączą, i są jednym^[10].

Po wygłoszeniu w końcu lat 60. paru wykładów na temat seksu i seksualności zyskał przydomek "sex guru". Później zostały one wydane jako kompilacja From Sex to Superconsciousness. Według niego "Dla tantry wszystko jest święte, nie ma niczego, co byłoby bezbożne"^[11], a cała tłumiona moralna seksualność jest daremna i jałowa, jeśli człowiekowi nie dana jest możliwość transcendencji seksu poprzez doświadczenie go całkowicie i świadomie. W 1985 r. powiedział dla bombajskiego tygodnika Illustrated Weekly:

"Nigdy nie żyłem w celibacie. Jeśli ludzie w to wierzą, jest to tylko ich głupota. Zawsze kochałem kobiety – możliwe, że kobiety bardziej, niż kogokolwiek innego. Spójrzcie na moją brodę: zrobiła się siwa tak szybko, bo żyłem tak intensywnie, że skompresowałem w pięćdziesięciu, prawie dwieście lat życia^[12].

Taka wypowiedź w ustach osoby tytułowanej Bhagawan jest prowokacyjna, a dla tradycjonalistycznych Hindusów, wręcz obrazoburcza. Osho powiedział, że uwielbia burzyć ludziom spokój – tylko tak może kogoś zmusić do samodzielnego myślenia. W związku z tym okraszał swoje wykłady pieprznymi czy, dla niektórych, obraźliwymi dowcipami lub komentarzami. ^[13] Potrafił drwić sobie z wszystkiego, nie uznając żadnych świętości, przy czym walczył przede wszystkim z hipokryzją. Wygłaszał oburzające i szokujące twierdzenia, ośmieszając kluczowe postacie głównych religii, jak hinduizm, dżinizm czy chrześcijaństwo. Dla przykładu o narodzinach z Dziewicy powiedział, że Jezus był po prostu bękartem, skoro nie był biologicznym synem Józefa.^[14] Osho powiedział również, że jedyna rzecz, którą w swoich wykładach traktuje serio, to dowcipy – one są najważniejsze, a wszystko inne to tylko duchowe pogaduszki.^[15] (Zdarza się jednak, że w niektórych edycjach tekstów dowcipy są wycinane.)

Na początku jest to gorzkie doświadczenia, gdy odbiera się wam wszystkie wasze systemy wiary. Strach i lęk, który był tłumiony przez tysiąclecia, a stale jest żywo obecny, ujawnia się wtedy natychmiast. Żaden Bóg nie jest w stanie go zniszczyć. Żadna wiara, a tylko poszukiwanie prawdy i doświadczenie prawdy są w stanie uzdrowić wasze rany, uczynić was całością. Tylko cały człowiek jest dla mnie człowiekiem świętym.^[16]

[edytuj] Osho o medytacji

Według Osho, medytacja nie jest koncentracją: jest rozluźnieniem, puszczeniem.^[17] Jest to stan uważności, w którym nie ma miejsca na realizowanie się ego, coś, co wydarza się, gdy ktoś znajduje się w stanie nie-działania. Nie ma tu "jak", ponieważ "jak" oznacza działanie – brak działania jest tu najbardziej pomocny. Już samo zrozumienie tego, pozwala, by nie-działanie się wydarzyło.^[18] Osho powiedział, że dla współczesnego człowieka bardzo trudnym jest po prostu siedzieć i trwać w medytacji, więc wymyślił tak zwane aktywne techniki medytacji, by przygotować grunt. Niektóre elementy takiego przygotowania można również odnaleźć w zachodniej psychologii, np. w psychoterapii Gestalt, rebirthingu czy oddychaniu holotropowym. Najważniejsza z jego technik znana jest dzisiaj jako medytacja dynamiczna i Osho szczególnie ją współczesnemu człowiekowi zalecał jako rodzaj katharsis.^[19] Inne techniki medytacji to: Kundalini, Nadabrahma oraz Nataraj.

W późnych latach osiemdziesiątych rozwinął nową grupę terapii medytacyjnych, znanych jako: Mystic Rose (mistyczna róża), Born Again (narodzony na nowo) oraz No-Mind (można to przetłumaczyć na anty-umysł, bez głowy). Poza własnymi metodami wprowadzał na nowo elementy tradycyjnych technik medytacji (nie należy mylić technik medytacji ze stanem medytacji, czyli samą medytacją). Pozbawiał je tylko otoczki rytuału i tradycji, pozostawiając jedynie ich esencję. Twierdził, że przy wystarczającej praktyce możliwe jest utrzymanie stanu medytacji w trakcie wykonywania swych codziennych zajęć, a oświecenie nie jest niczym innym jak trwałe pozostawanie w stanie medytacji:

"Natura doszła do punktu, w którym, jeśli nie podejmiesz osobistej odpowiedzialności, nie możesz dalej wzrastać. Nic ponad to natura uczynić nie może. Zrobiła wystarczająco dużo. Dała ci życie, dała ci okazję; teraz to, jak z niej skorzystać, pozostawiła tobie.

Medytacja jest twoim wolnym wyborem, a nie biologiczną potrzebą. [...] Patanjali, pierwszy człowiek, który pisał o medytacji, mówi, że medytacja jest podobna do głębokiego snu bez snów, z jedną tylko różnicą. W głębokim śnie jesteś nieświadomy. W samadi, w najwyższym stanie medytacji – to tylko ta maleńka różnica – jesteś świadomy.^[20]

[edytuj] Biografia

[edytuj] Wczesne lata

Osho urodził się w relatywnie zamożnej rodzinie, jako najstarszy syn z jedenaściorga dzieci handlarza suknem i ubraniami – rodzina Osho mieszkała nad sklepem. Astrolog przepowiedział, że syn najprawdopodobniej nie przeżyje swoich siódmych urodzin.^[22] Rodzice (będący wyznawcami odłamu dżinizmu) (ang. Jaina) oddali go na wychowanie do dziadków ze strony matki, by dziadkowie nie czuli się samotni. Tam Osho przeżył szczęśliwe dzieciństwo, rozpuszczany i rozpieszczany przez dziadków, otoczony ich bezgraniczną miłością. Osho powiedział, że okres ten miał decydujący wpływ na jego wzrastanie, gdyż dana mu była pozbawiona jakichkolwiek zakazów absolutna wolność, także od edukacji czy prób wychowywania. Dziadek nazywał go Rają, czyli królem i mawiał mu: "Wiem, że postępujesz słusznie. Wszyscy mogą ci mówić, że robisz źle, ale nikt nie zna twojej sytuacji. W twojej sytuacji możesz decydować tylko ty. Rób to, co czujesz, że jest słuszne. Ja będę cię wspierał. Tak samo kocham cię, jak i szanuję."^[23] W pewnym sensie przepowiednia astrologa spełniła się: siódmych urodzin Osho, nie przeżył ukochany dziadek. Śmierć ta bardzo nim wstrząsnęła, zamykając jednocześnie beztroskie dzieciństwo.

W wieku siedmiu lat wrócił do rodziców. Wspomina, że tam cieszył się podobnym szacunkiem u drugiego dziadka, ze strony ojca. Jako dorastający młodzieniec oparł się presji rodziców i rodziny nakłaniających go do zawarcia małżeństwa. Już wtedy dał się poznać jako genialny mówca. Był buntowniczym, ale bardzo zdolnym uczniem i studentem. Zwyciężył w ogólnoindyjskich mistrzostwach w dyskutowaniu.^[24]

Swoje publiczne wystąpienia rozpoczął na dorocznym Sarva Dharma Sammelan, czyli ogólnoindyjskim zjeździe międzywyznaniowym, odbywającym się w Dżabalpur od 1939 r., organizowanym przez dżinistów. Osho brał w nich udział w latach 1951 do 1968.^[25] Później przestano go zapraszać z powodu głoszenia przez niego zbyt wywrotowych poglądów.

Osho został oświecony 21 marca 1953 r. w wieku 21 lat – jednakże o tym wydarzeniu zaczął mówić dopiero wiele lat później. Było to w księżycową noc, po siedmiu bardzo intensywnych dniach, gdy porzucił już wszelkie wysiłki oraz nadzieję i udał się do ogrodu:

"W chwili, gdy wszedłem do ogrodu, wszystko stało się świetliste, całe miejsce było tym przepełnione – błogosławieństwem, najwyższym błogostanem. Po raz pierwszy byłem w stanie zobaczyć drzewa, ich zieleń, ich życie, samą istotę krążących w nich soków. Cały ogród pogrążony był we śnie, drzewa spały. Ale widziałem, że cały ogród żyje, nawet ździebełka trawy były niebywale przepiękne.

Rozejrzałem się. Jedno z drzew było szczególnie świetliste – drzewo zwane maulshree. Było pociągające, dosłownie przyciągnęło mnie do siebie. Nie ja je wybrałem, wybrał je sam Bóg. Podszedłem i usiadłem pod drzewem. Gdy tylko usiadłem, wszystko zaczęło się uspokajać. Cały wszechświat stał się błogostanem.^[26]

Wydarzyło się to w trakcie jego studiów na uniwersytecie w Sagar, które ukończył w 1957 r. zdobywając z wyróżnieniem tytuł magistra filozofii ^[27]. Następnie wykładał filozofię w Akademii Sanskrytu w Raipur i później, do 1966 r., już jako profesor, na Uniwersytecie w Dżabalpur. W tym czasie, również wiele podróżował po całych Indiach, dając wykłady i wygłaszając mowy krytykujące socjalizm i Gandhiego.^[28] W 1962 r. zaczął prowadzić, głównie w Mount Abu w Radżastanie, trwające od 3 do 10 dni obozy medytacyjne, oraz zakładać pierwsze centra medytacji Jivan Jagruti Kendras (Centrum Budzenia Życia). Cały ten ruch, znany jako Jivan Jagruti Andolan, był silnie wspierany przez dżinistów, spośród których Osho się wywodził. W 1966 r. Osho zrezygnował ze stanowiska profesora.^[29]

[edytuj] 1968-1973

W roku 1968 wywołał skandal pośród przywódców religijnych, wygłaszając serię wykładów, w których ostro krytykował stosunek hinduskiego społeczeństwa do miłości i seksu, nawołując jednocześnie do zaakceptowania seksualności oraz do pełnej wolności w tej kwestii. Krytykował również instytucję zorganizowanej religii, jak i instytucję kapłana.^[30] Cykl tych wykładów został później wydany jako wspomniana już książka From Sex to Superconsciousness.

W 1969 r. w Bombaju, grupa jego przyjaciół, w dużym mieszkaniu na piętrze założyła fundację, która miała wspierać jego pracę. Codziennie przyjmował i rozmawiał tam z gośćmi, których liczba szybko przekroczyła wytrzymałość windy i sąsiadów, więc znaleziono bardziej odpowiedni apartament na parterze.

26 września 1970 r. rozpoczął inicjowanie swoich uczniów (neo-sannjasinów), co łączyło się z otrzymaniem nowego imienia (np. "Swami Satyananda" dla mężczyzn, czy "Ma Dhyan Shama" dla kobiet), noszeniem na szyi mali z medalionem ze zdjęciem Osho, oraz przywdziewaniem tradycyjnej, pomarańczowej lub czerwonej szaty hinduskich mnichów i ascetów (słowo sannjasin oznacza ascetę). Oczywiście Osho, świadomie, żadnej ascezy nie zalecał. Noszenie szat i mali obowiązywało do 1985 r.

W 1971 r. na prośbę jednego z uczniów, zaczął tytułować się Bhagwanem Shree Rajneeshem.^[31] W kolejnych latach zaczął zdobywać coraz więcej zwolenników na całym świecie – przede wszystkim w USA i Europie zachodniej.

[edytuj] 1974-1981 Ashram w Poonie

Bombajski nowy apartament także okazał się za mały, a klimat Bombaju źle wpływał na jego zdrowie. W 21 rocznicę swego oświecenia w 1974 r. Osho przeniósł się do zakupionej przez Catherine Venizelos rezydencji maharadży w Koregaon Park, w mieście Poona, dzisiaj Puna (ze względu na położenie i dobry klimat Poona była bardzo popularna, jako drugie miejsce zamieszkania, wśród wielu zamożnych rodzin z Bombaju). Poona stała się miejscem pielgrzymek tysięcy ludzi z całego świata, którzy poszukiwali osobistego i duchowego rozwoju. Ich ilość wkrótce przekroczyła liczbę przyjeżdżających Hindusów.

Dwa połączone domy stojące na parceli o pow. 240 arów stały się zalążkiem istniejącego do dziś ashramu, znanego obecnie jako Osho International Meditation Resort. Miejsce to umożliwiało regularne nagrywanie i wideofilmowanie jego codziennych wykładów, wygłaszanych albo w hindi, albo po angielsku. W drukowanej postaci osiągały one szeroki światowy zasięg, co prowadziło do dalszego wzrostu liczby odwiedzających aszram, który oferował teraz wiele rodzajów grup terapeutycznych i medytacyjnych.^[32]

W 1980 r. w trakcie porannego wykładu, hinduski fundamentalista próbując dokonać zamachu, niecelnie rzucił w Osho nożem.^[33]

Ashram w Poonie miał pierwotnie zostać przeniesiony do stanu Gujarat w Indiach, co jednak natrafiło na stanowczy opór indyjskich urzędów.^[34]

[edytuj] 1981-1986 Rajneeshpuram/USA

Wiosną 1981 r., po prawie 15 latach niemal codziennego wygłaszania wykładów Osho rozpoczął długi, trwający trzy i pół roku, okres swojego milczenia.^[35] Odbywały się tylko satsangi – wspólne siedzenie w ciszy, czasami z odczytami jego wykładów lub muzyką.

W połowie 1981 r. Osho wyjechał do USA w celu znalezienia lepszej opieki medycznej. Cierpiał na astmę, cukrzycę oraz przewlekłe, ostre bóle pleców. Po krótkim okresie spędzonym w Montclair, New Jersey,^[36] jego uczniowie kupili za sumę prawie 6 mln dolarów położone na uboczu ranczo o powierzchni 25000ha, pierwotnie znane jako "The Big Muddy" (nakręcono tam parę westernów z Johnem Waynem), a leżące w Wasco County w stanie Oregon. W zgodzie ze stanowym prawem założone tam zostało miasto Rajneeshpuram, a Osho, jako gość komuny, zamieszkiwał tam najpierw w przyczepie, a później w zwykłym domu z krytym basenem.

Przez lata spędzone w Rajneeshpuram zyskał sławę posiadacza kolekcji kilkuset drogich Rolexów oraz wielkiej liczby Rolls-Royce'ów^[37], które uczniowie kupowali dla niego, a których nie był formalnym właścicielem. Ich liczba pod koniec okresu Rajneeshpuram osiągnęła 93 samochody, co drażniło wiele wpływowych osób. Uczniowie, chcieli by było ich 365, po jednym na każdy dzień roku.

Osho zakończył okres swego milczenia w październiku 1984, a w lipcu 1985 powrócił do wygłaszania publicznych wykładów. Uczynił to wbrew życzeniu Ma Anand Sheeli, jego sekretarki zarządzającej po dyktatorsku komuną w jego imieniu w trakcie jego milczenia.^[38]

Narastająca ilość zaostrzonych konfliktów z okolicznymi mieszkańcami (którzy grozili nawet zabiciem Osho) oraz władzami stanu Oregon,^[39] jak też kryminalne działania zarządu komuny, z Sheelą na czele (włącznie ze spiskiem mającym na celu otrucie przedstawicieli władz lokalnych, zakładanie podsłuchów wewnątrz komuny, próba otrucia osobistego lekarza Osho oraz próba zmiany wyników wyborów lokalnych przez zatrucie salmonellą mieszkańców sąsiedniego miasteczka The Dalles na czas wyborów),^[40] doprowadziły do stanu, w którym dalsze istnienie komuny stanęło pod znakiem zapytania. Na skutek reżimu Sheeli, cały czas Rajneeshpuram opuszczało wielu uczniów. Gdy, prowadzący kryminalne działania zarząd komuny, we wrześniu 1985 uciekł do Europy (wcześniej przelewając na swoje szwajcarskie konta znaczne kwoty pieniędzy), Osho na konferencji prasowej wezwał władze do podjęcia śledztwa, które w dalszej konsekwencji doprowadziło do aresztowania i skazania Sheeli i jej pomocników. Pomimo, iż sam Osho nie był zamieszany w te przestępstwa, jego reputacja bardzo ucierpiała, zwłaszcza w krajach Zachodu.

W końcu października 1985 r. Osho został aresztowany (bez oficjalnego nakazu aresztowania) w Karolinie Północnej pod zarzutem rzekomej próby ucieczki z USA. Potem oficjalnie oskarżony o niewielkie naruszenie prawa imigracyjnego, za poradą swoich prawników, zgodził się na wyrok w zawieszeniu, którego warunkiem było to, że opuści Stany Zjednoczone.^[41] Osho oskarżał później rząd Reagana, że w przeciągu 12 dni, w których z niewiadomych przyczyn stale przewożono go pomiędzy wieloma amerykańskimi więzieniami, był truty talem, którego śladów nie można potem wykryć.

[edytuj] 1986-1990 Powrót do Poony

Po opuszczeniu USA Osho rozpoczął podróż po świecie, przemawiając m.in. w Szwecji, Nepalu, Grecji i Urugwaju, ale jego stan zdrowia stale się pogarszał. Pod wpływem amerykańskich nacisków odmówiono mu wiz wjazdowych w ponad dwudziestu krajach, m.in. we Włoszech, gdzie protest przeciw temu podpisało wielu artystów z Federico Fellinim na czele. W lipcu 1986 powrócił do Indii, a w styczniu 1987 do swojego starego aszramu w Punie, gdzie kontynuował dawanie wykładów.

Od kwietnia 1988 w swoich wykładach zajmował się tylko i wyłącznie mistrzami zen, a pod koniec grudnia tego samego roku oznajmił:

Nie chcę już by dłużej nazywano mnie Bhagawanem. Dość! Koniec dowcipu!^[42]

Po paru tygodniach bez imienia przystał na propozycję jednego z uczniów i przyjął imię Osho, przewijające się w przypowieściach zen, które w ostatnich wykładach omawiał.

19 stycznia 1990 r., cztery lata po aresztowaniu, zmarł w wieku 58 lat. Jako oficjalną przyczynę podano niewydolność serca. Prochy złożono w jego nowo zbudowanej z białego marmuru sypialni, w jednym z głównych budynków (Lao-Tsu House) aszramu w Punie, a za epitafium posłużył cytat z Meher Baby:

"OSHO. Never Born, Never Died. Only Visited this Planet Earth between Dec 11 1931 – Jan 19 1990."

"OSHO. Nigdy się nie narodził, nigdy nie umarł. Tylko odwiedził tę planetę Ziemia między 11 grudnia 1931 a 19 stycznia 1990."

[edytuj] Krytyka i kontrowersje

Osho z upodobaniem lubił budzić kontrowersje.^[43]

Określił siebie mianem "guru ludzi bogatych",^[44] twierdząc, że materialne ubóstwo nie posiada wartości duchowych.^[45] Stwierdził, że stanowczo lepiej medytuje się jadąc Rolls-Roycem, niż podróżując na grzbiecie osła.

Osobisty dentysta Osho, Devageet, twierdzi, że w trakcie trwania leczenia stomatologicznego, trzy książki Osho podyktował pod wpływem gazu rozweselającego: Glimpses of a Golden Childhood, Notes of a Madman, i Books I Have Loved.^[46] To doprowadziło do oskarżeń, że jest od tego uzależniony. W 1985 r. jego była sekretarka Sheela w amerykańskim show 60 Minutes na kanale CBS twierdziła, że Osho zażywał codziennie 60mg Valium. Osho zapytany o te kwestie przez dziennikarzy, kategorycznie obu zaprzeczył, określając je jako "absolutne kłamstwa".^[47]

Oskarżany był w całym świecie o założenie destrukcyjnej psycho-sekty, w której manipuluje się jej członkami oraz o pranie mózgów swych wyznawców (co akurat uczniowie z radością potwierdzali, mówiąc, że Osho pierze ich umysły z wszystkich brudów). W Niemczech wprowadzono rządowy program ostrzegający przed niebezpieczną sektą, jednak w 12 lat po śmierci Osho, w swoim wyroku z 2002 r., niemiecki Trybunał Konstytucyjny na podstawie zaleceń Komisji Specjalnej Bundestagu orzekł, że oficjalnie dopuszczalne jest stosowanie określenia "sekta" w kontekście ówczesnych wydarzeń, ale że nieuprawnionymi są zniesławiające określenia typu "destrukcyjna", "pseudoreligijna" itp., jak też zarzuty manipulacji członkami grupy.^[48]

Według byłego ucznia, Juliana Lee^[49], Rajneesh/Osho to najgorsza rzecz, jaka kiedykolwiek przydarzyła się duchowości na zachodzie.^[50]

[edytuj] Spuścizna

Osho jest pierwszym w historii mistykiem o tak szerokim zasięgu działania, któremu dane było żyć w czasach, gdzie istnieją środki pozwalające w oryginale zapisać na taśmach prawie cały jego przekaz.

"Cokolwiek mówię, nie jest to tylko przeznaczone dla was... Mówię także do przyszłych pokoleń.^[51]

Dzisiaj książki Osho są popularne bardziej niż kiedykolwiek, przełożone na ponad 50 języków.^[52][53] Po okresie pierwotnego odrzucenia, nauki Osho weszły obecnie do głównego nurtu kultury Indii^[54] i Nepalu. Osho jest jednym z dwóch tylko autorów, których komplet dzieł został umieszczony w Bibliotece Parlamentu Indii w New Delhi (drugim jest Mahatma Gandhi, co jest swoistą ironią losu, bo Osho zawsze go ostro krytykował).^[55] Cytaty z dzieł Osho pojawiają się regularnie w dzienniku Times of India i wielu innych, a do prominentnych zwolenników należy m.in. premier Indii Manmohan Singh.^[56]

[edytuj] Muzyka

Mocno związani z Osho są muzycy Deuter i Karunesh. Muzyka Deutera wykorzystywana jest, jako podkład muzyczny, do wielu medytacji Osho.

[edytuj] Literatura po polsku

• Osho, Bliskość. Zaufaj sobie i innym
• Osho, Dojrzałość. Odpowiedzialność bycia sobą
• Osho, Kreatywność. Uwolnij swą wewnętrzną moc
• Osho, Świadomość. Klucz do życia w równowadze
• Osho, Radość. Poczucie szczęścia, które masz w sobie
• Osho, Inteligencja. Twórcza odpowiedź na nasze czasy
• Osho, Autobiografia
• Osho, Mapy Świadomości
• Osho, Świadomość
• Osho, Nirwana
• Osho, a trawa sama rośnie
• Osho, Apteka dla duszy
• Osho, Karty przemiany według OSHO
• Osho, Medytacja sztuka ekstazy
• Osho, Medytacja. Podstawy praktyki
• Osho, Miłość, wolność, samotność
• Osho, Odwaga. Radość niebezpiecznego życia
• Osho, Osho Zen Tarot
• Osho, Seks się liczy
• Osho, Psychologia Ezoteryki
• Osho, Siedem ciał człowieka – czyli rzecz o naturze snów
• Osho, Tantra, najwyższe zrozumienie
• Osho, Techniki medytacji praktyczny poradnik
• Osho, Trzecie oko – brama postrzegania pozazmysłowego
• Osho, Ukryte Tajemnice
• Osho, Wielkie wyzwanie
• Osho, Zaratustra. Bóg który tańczyć potrafi

[edytuj] Literatura po angielsku

[edytuj] autobiograficzne

• Osho, Autobiography of a Spiritually Incorrect Mystic (St. Martin's Griffin) 2001 ISBN 0-312-28071-8
• Osho, Glimpses of a Golden Childhood (Rajneesh Foundation International) 1985 ISBN 0-88050-715-2; new edition (Rebel Publishing House) 1998 ISBN 81-7261-072-6

[edytuj] innych autorów

• Sue Appleton, Bhagwan Shree Rajneesh: The Most Dangerous Man Since Jesus Christ (Rebel Publishing House) 1987 ISBN 3-89338-001-9
• Harry Aveling (ed.), Osho Rajneesh and His Disciples: Some Western Perceptions (Motilal Banarsidass) 1999 ISBN 81-208-1598-X (Hardcover); ISBN 81-208-1599-8 (Paperback)
• Ma Satya Bharti, Death Comes Dancing: Celebrating Life With Bhagwan Shree Rajneesh (Routledge) 1981 ISBN 0-7100-0705-1
• Satya Bharti Franklin, The Promise of Paradise: A Woman's Intimate Story of the Perils of Life With Rajneesh (Station Hill Press) 1992 ISBN 0-88268-136-2
• Lewis F. Carter, Charisma and Control in Rajneeshpuram: A Community without Shared Values (Cambridge University Press) 1990 ISBN 0-521-38554-7
• Frances FitzGerald, Cities on a Hill: A Journey Through Contemporary American Cultures (Simon & Schuster) 1986 ISBN 0-671-55209-0 (includes a section on Rajneeshpuram previously published in two parts in The New Yorker magazine, Sept. 22 and Sept. 29 1986 editions)
• Juliet Forman, Bhagwan: One Man Against the Whole Ugly Past of Humanity (Rebel Publishing House) 2002 ISBN 3-89338-103-1
• Judith M. Fox, Osho Rajneesh. Studies in Contemporary Religion Series, No. 4 (Signature Books) 2002 ISBN 1-56085-156-2 Excerpts available here
• Tim Guest, My Life in Orange: Growing up with the Guru (Harvest Books) 2005 ISBN 0-15-603106-X
• Bernard Gunther, Swami Deva Amit Prem, Dying for Enlightenment: Living with Bhagwan Shree Rajneesh (Harper & Row) 1979 ISBN 0-06-063527-4
• Rosemary Hamilton, Rosemary Lansdowne, Hell-bent for Enlightenment: Unmasking Sex, Power, and Death With a Notorious Master (White Cloud Press) 1998 ISBN 1-883991-15-3
• Win McCormack, Oregon Magazine: The Rajneesh Files 1981-86 (New Oregon Publishers, Inc.) 1985 ASIN B000DZUH6E
• George Meredith, Bhagwan: The Most Godless Yet the Most Godly Man (Rebel Publishing House) 1988 ASIN B0000D65TA (by Osho's personal physician)
• Hugh Milne, Bhagwan: The God that Failed (St. Martin's Press) 1987 ISBN 0-312-00106-1 (by Osho's one-time bodyguard)
• Bob Mullan, Life as Laughter: Following Bhagwan Shree Rajneesh (Routledge & Kegan Paul Books Ltd) 1984 ISBN 0-7102-0043-9
• Donna Quick, A Place Called Antelope: The Rajneesh Story (August Press) 1995 ISBN 0-9643118-0-1
• Ma Prem Shunyo, My Diamond Days with Osho: The New Diamond Sutra (Full Circle Publishing Ltd) 2000 ISBN 81-7621-036-6

[edytuj] Linki zewnętrzne

[edytuj] po polsku

• oficjalna strona polskiej Fundacji Przyjaciół Osho
• dość obszerna biografia Osho na racjonalista.pl

[edytuj] po angielsku

• bardzo wiele udostępnionych materiałów, między innymi wykłady Osho w mp3
• olbrzymia kolekcja zdjęć Osho na oshophotos.com
• strona Osho International Foundation, zawiera prezentację Osho International Meditation Resort w Punie, oraz bibliotekę książek Osho (w Hindi darmowy dostęp, po angielsku płatny)
• filmy z Osho na video.google
• University of Oregon, film The Rise and Fall of Rajneeshpuram (Wzlot i upadek Rajneeshpuram)

Przypisy