Paleolit na ziemiach polskich
Z Wikipedii
Paleolit na ziemiach polskich jest zagadnieniem, o którym wiadomo bardzo mało. Był to okres cofania się lodowca i trwał od pojawienia się pierwszych ludzi (ok. 0,5 mln lat temu) do początków holocenu (ok. 8 tys. p.n.e.).
Spis treści |
[edytuj] Paleolit
[edytuj] Paleolit dolny (homo erectus)
- Pierwsi ludzie pojawili się na ziemiach polskich ok. 500 tys. lat temu i byli to przedstawiciele gatunku homo erectus. Świadczą o tym znaleziska w Trzebnicy (niedaleko Wrocławia) , w Rusku (koło Strzegomia) i Rozumic koło Kietrza , które w tamtych czasach leżały tuż przy jęzorze lodowca (było to zlodowacenie południowopolskie w innych państwach nazywane zlodowaceniem Mindel). Dogodnym terenem do osiedlania się ludności była także Małopolska.
- Lodowiec powrócił ok. 300 tys. lat temu - tym razem było to zlodowacenie środkowopolskie, inaczej zwane zlodowaceniem Odry, lub (nazwa międzynarodowa) zlodowaceniem Riss. Na Śląsku lodowiec nadal sięgał nieco za Odrę, a tymczasem na wschodzie Polski sięgał już tylko trochę za Pilicę i Wieprz toteż coraz więcej ludzi zaczęło osiedlać się na Małopolsce. Wtedy to na tych terenach zaczęła rozwijać się kultura aszelska, którą charakteryzują pięściaki o migdałowym kształcie
[edytuj] Paleolit środkowy (neandertalczyk)
- ok. 250 tys. lat temu na ziemie polskie przybył neandertalczyk czyli homo sapiens neanderthalensis. Zakończył fazę dolnego paleolitu na ziemiach polskich przynosząc ze sobą kulturę mustierską typową dla tego gatunku na całym świecie a także wykształcił charakterystyczną tylko dla paleolitu "polskiego" kulturę prądnicko-mikocką, której ślady można znaleźć tylko w jaskiniach gł. na terenie wyżyny krakowsko-częstochowskiej (Jaskinia Ciemna - Ojców niedaleko Krakowa) i wyżyny małopolskiej (Jaskinia Raj - Chęciny koło Kielc). Gdzie znaleziono ślady kultury mustierskiej można spotkać na stanowiskach w Krakowie,Olkuszu,Piekarach Śląskich i w Olsztynie pod Częstochową. Trochę później lodowiec nieco ustąpił - tą fazę zlodowacenia nazywamy stadiałem Warty, czoło lodowca znajdowało się mniej więcej na linii Bug - Warszawa - Łódź - Kalisz - Głogów - Żary
- ok. 80 tys. p.n.e. - zlodowacenie Wurm I na ziemiach polskich (brak polskiej nazwy zwyczajowej), wyludnienie ziem polskich
[edytuj] Paleolit górny (człowiek współczesny)
- ok. 35 tys. p.n.e. na ziemie polskie przybył homo sapiens sapiens czyli człowiek współczesny kończy on fazę środkowego i zaczyna górny paleolit. Teraz lodowiec sięga za Noteć i obejmuje tereny płn. Mazur, Podlasia a także całą Warmię w związku z tym na Mazowszu i w Wielkopolsce zaczynają pojawiać się ludzie. Na świecie to zlodowacenie nazywane jest zlodowaceniem Wurm II, a w Polsce zlodowaceniem północnopolskim. W tym okresie na Śląsku przeważa kultura szelecka, a w Małopolsce a także po trosze na Górnym Śląsku dominuje jednak kultura oryniacka. Na Podkarpaciu np. w Nowym Sączu widać ślady kultury graweckiej.
- ok. 20 tys. p.n.e. - rozpoczyna się zlodowacenie bałtyckie, w Europie zwane zlodowaceniem [[Wurm III i IV], obejmujące pas pobrzeży nadbałtyckich i północne rubieże Warmii i Mazur. Następuje wyludnienie ziem polskich za wyjątkiem Małopolski gdzie nadal rozwija się kultura oryniacka, a także zmierzajaca już jednak ku schyłkowi kultura grawecka
[edytuj] Po zlodowaceniach
- ok. 14 tys. p.n.e. - zlodowacenie ustępuje, na tereny Pomorza, Mazur i płn. Wielkopolski pojawiają się pierwsi "osadnicy" (oczywiście nie chodzi o stałych osadników a jedynie o płynny przepływ przez te ziemie paleolitycznych ludów koczowniczych, odnosi sie to do całego artykułu). Na terenach wschodniej i środkowej Polski rodzi się kultura świderska (Świder Wielki,Radom,Łęczyca,Grzybowa Góra), która swój szczyt osiągnie ok. 10 tys. lat p.n.e.. Tymczasem na reszcie ziem polskich włącznie z Polską środkową, która mimo rozwijania kultury świderskiej pozostała pod wpływem, kultur zachodnioeuropejskich. Kultury te rozwijały się na ziemiach polskich od 15 tys. p.n.e. i były to:
- kultura magdaleńska (15 tys. p.n.e. - 10 tys. p.n.e.) - najwcześniejsza ze wszystkich wymienionych poniżej, główne stanowisko archeologiczne, w którym widać ślady tej kultury to Jaskinia Maszycka koło Krakowa gdzie znaleziono m.in. groty oszczepów a także charakterystyczne dla tej kultury przedmioty ceremonialne z fallicznymi zakończeniami.
- kultura hamburska (13 tys. p.n.e. - 10 tys. p.n.e.)
- kultura federmesser (13 tys. p.n.e. - 9 tys. p.n.e.)
- kultura ahrensburska (12 tys. p.n.e. - 8 tys. p.n.e.)
- 9 tys. lat temu - następuje ocieplenie klimatu
- 8 tys.p.n.e. - rozpoczyna się holocen, a na ziemiach polskich jednocześnie rozpoczyna się mezolit - epoka przejściowa między paleolitem a neolitem
[edytuj] Warunki życia podczas interglacjałów
Ogólne warunki klimatyczne i gospodarcze w paleolitycznej "Polsce":
-
- zmienny i zimny klimat - Polska aż do końca paleolitu znajdowała sie w bezpośrednim pobliżu lodowca
- słabe gleby - ten warunek był ważniejszy w neolicie ale także w paleolicie od gleb zależała ilość i jakość roślin rosnących na pewnym obszarze, a poza tym zwierzęta na które polował paleolityczny człowiek też musiały jeść rośliny, toteż im gorsze gleby tym mniej roślin a im mniej roślin tym mniej pożywienia roślinnego a co za tym idzie także zwierzęcego, dla człowieka
- duża odległość od ośrodków rozwoju człowieka (Bliski Wschód, wcześniej Afryka) - małe prawdopodobieństwo zawitanie ludzi na tym obszarze
- bardzo mało bogactw naturalnych
- Wszystkie te czynniki wpłynęły na to że Polska nie była dogodnym terenem do (oczywiście tymczasowego) osiedlania się i dlatego mało jest śladów obecności człowieka na tych terenach - po prostu nie było ich wielu
