Przytulia wonna

Z Wikipedii

Marzanka wonna
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	marzanowce
Rodzina	marzanowate
Rodzaj	przytulia
Gatunek	przytulia wonna
Nazwa systematyczna
Galium odoratum (L.) Scop.
1771, Fl. Carn., ed. 2, 1 : 105
Synonimy
Asperula odorata L. 1753, Sp. Pl. : 103
Galeria zdjęć i grafik

Przytulia wonna, marzanka wonna (Galium odoratum) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny marzanowatych. Występuje w Europie i Azji, na obszarach o klimacie suboceanicznym, a także w północnej Afryce. Jest dość pospolita na całym niżu.

Spis treści 1 Charakterystyka 2 Ochrona 3 Zastosowanie 4 Ciekawostki 5 Bibliografia

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój

Delikatna roślina o wysokości do 30 cm, wytwarzająca liczne pędy pachnące sianem (zapach kumaryny). Często tworzy zwarte łany.

Łodyga

Podnosząca się, wątła, naga, czterokanciasta.

Liście

Wyrastają w okółkach, po 6-9. Są siedzące z przylistkami, ciemnozielone, lancetowatego kształtu, z szorstkimi brzegami. Liście na środku łodygi są zwykle największe.

Kwiaty

Na szczycie łodyg w baldachogronach wyrastają nieliczne, drobne kwiaty na krótkich szypułkach. Kwiatostany są z podsadkami, lub bez. Kielich kwiatowy niepozorny, korona o średnicy 4-6 mm z 4 białymi płatkami, jeden słupek, 4 pręciki. Roślina kwitnie od kwietnia do czerwca. Jest owadopylna, zabezpieczeniem przed samozapyleniem jest przedprątność, jednak jeśli z jakichś powodów, np, długotrwałej złej pogody nie doszło do zapylenia krzyżowego i tak powstają nasiona, łatwo bowiem dochodzi do samozapylenia, gdyż wyższe pręciki po dojrzeniu opadają swoimi pylnikami na znamię słupka.

Owoc

Kulista rozłupnia z gęstymi haczykowatymi szczecinkami. Po dojrzeniu rozpada sie na 2 rozłupki. Roznoszone zą przez zwierzęta i ludzi (zoochoria), przyczepiając się haczykami do ubrań i sierści.

Kłącze

Cienkie, pełzające.

Biotop, wymagania

Cieniste lasy liściaste, (szczególnie bukowe), zarośla. Rośnie na glebach próchnicznych, jest rośliną wskaźnikową takich gleb. Jest rośliną cieniolubną, geofitem i gatunkiem charakterystycznym dla O. Fagetalia.

Roślina trująca

Ze względu na zawartość kumaryny musi być stosowana z umiarem. Większe dawki mogą spowodować ból głowy i nudności.

[edytuj] Ochrona

Roślina objęta częściową ochroną gatunkową w Polsce.

[edytuj] Zastosowanie

• Roślina lecznicza:
  • Surowiec zielarski: ziele (Herba Asperulae) zawiera glukozyzydy (m.in. asperuloza), kumarynę, garbniki, związki goryczowe, duże ilości polifenolokwasów , nieznaczne ilości flawonoidów (rutyna, kwercetryna).
  • Działanie: przeciwbakteryjnie, rozkurczające, uspokajające. Napar z ziela zmniejsza napięcie ścian naczyń krwionośnych oraz mięśni gładkich układu pokarmowego i moczowego. Używany jest w zaburzeniach krążenia, żylakach, przy hemoroidach, skurczach jelit i dróg moczowych. Pomaga także przy kamicy i dolegliwościach wątroby.
  • Zbiór i suszenie: zbiera się przed kwitnieniem rośliny, przy ładnej pogodzie, suszy w miejscach przewiewnych i zacienionych. Podczas suszenia wydziela intensywna woń siana, po wysuszeniu czernieje.
• Sztuka kulinarna: jest używana jako przyprawa do ciast, cukierków, napojów pitnych, zup, sosów i ziołowych herbatek. W okręgu berlińskim w Niemczech podawany jest sok z Marzanki z piwem pszenicznym Berliner Weiße.
• Służy do zwalczania moli (szkodników) oraz aromatyzowania niektórych gatunków wódek, win i tytoniu.

[edytuj] Ciekawostki

• Już 1200 lat temu w Niemczech wytwarzano winną nalewkę z marzanki (tzw. napój majowy).

[edytuj] Bibliografia