Sobień (zamek)

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°18'39" N 22°12'42" E49.3108333 22.2116667 (Sobień (zamek))

Zamek Sobień nr rej. A-346
Wpisany do rej. zabytków	12 kwietnia 1968

Sobień (Soban 1372, castro Sobyen 1460) – średniowieczny zamek w dolinie Sanu, obecnie w ruinie na terenie wsi Manasterzec.

Początki warowni strzegącej szlaku wzdłuż doliny Sanu sięgają XIII wieku. Na przełomie XIII i XIV wieku powstał tu murowany zamek. W dokumentach pojawił się po raz pierwszy jako Soban, stanowiący własność królewską. Najstarszy zapis mówi że: Stefan, syn Wojosta z Sobniowa – 2 października 1359 r. otrzymał od króla Kazimierza Wielkiego dokument zezwalający na założenie wsi w lesie zwanym Brzozowe nad rzeka Stobnicą. Zamek został nadany w roku 1389 przez Władysława Jagiełłę rycerskiemu rodowi Kmitów. 5 sierpnia 1373 r. - Elżbieta Łokietkówna nadała na zamku w Sobieniu przywilej dla klasztoru w Starym Sączu. Od 1415 roku właścicielem był Piotr Kmita, który w roku 1417 gościł na zamku Władysława Jagiełłę ze świeżo poślubioną Elżbietą z Pileckich Granowską, córką z Ottona z Pilczy. Według Jana Długosza, król Władysław Jagiełło w 1417 roku podróżował ze Lwowa przez Felsztyn i Sobień do Sanoka. Dobra te posiadał Jan Kmita. Z 1434 r. - pochodzi wzmianka o kaplicy zamkowej. W 1436 r. właścicielem zamku w Sobień po zmarłym bracie Janie Kmicie odziedziczyła Małgorzata z Kmitów Mościsławska. W 1436 r. – Jan Goligyan w imieniu żony Małgorzaty Kmity wystąpił do sądu grodzkiego w Sanoku przeciw Mikołajowi Kmicie kasztelanowi przemyskiemu, który zajął gwałtem dobra ojczyste Małgorzaty Goligyan, przypadłe jej po bracie zm. Janie Kmicie i jego dzieciach z Bachórza, tj. zamek Sobień z wsiami doń należącymi Olszanica, Myczkowce, Rajskie i Izdebki oraz inne. Spór ten trwał do 1441 r., aż gdy doszło do ugody między Małgorzatą, a jej stryjem Mikołajem Kmitą z Wiśnicza, kasztelanem przemyskim. Małgorzata była wtedy żoną Mościca z Wielkiego Koźmina. Odstąpiła Mikołajowi i jego synom zamek Sobień z wsiami do niego należącymi jak Huzele, Myczkowce, Uherce i Izdebki inne.

W 1443r. - Jan Kmita w sprawie sądowej między Marciszem z Iwonicza a jego stryjenką Jagienką Krzywiecką, żoną Jana Krzywieckiego ręczy za dotrzymanie umowy przez Jagienkę daniem intromisji Marciszowi na wsie Lesko, Łukawica, Jankowce i inne położone pod zamkiem Sobień.

W l.1456-1457 r. - Stanisław, Mikołaj i Jan Kmita , bracia niedzielni z Wiśnicza, synowie Mikołaja Kmity z Sobnia pozywają Jana Kmitę z Wiśnicza - kasztela lwowskiego o gwałtowne zajęcie dóbr przypadłych im sorte vulgariter loszem : zamku Sobnia i wsi Łukawica, Lesko, Jankowce'

Zamek został zniszczony w 1474 roku przez wojska węgierskie. Jan i ks. Stanisław Kmita- dziedzice na Sobniu pożyczają od Piotra z Rytarowiec- podkomorzego sanockiego 200 grzywien, za które zastawiają mu wsie Myczkowce, Bóbrka.

W 1483 r. – Jan Kmita z Sobnia zabezpiecza bratu swemu ks. Stanisławowi kanonikowi sandomierskiemu pożyczone od tegoż 1000 grzywien na czterech wsiach należących do zamku Sobnia: Myczkowce, Bóbrka i inne.W 1488 r. – właścicielem wsi jest Stanisław Kmita z Sobienia.Maciej podkomorzy sanocki i ks. Piotr (Balowie) bracia rodzeni z Nowotańca, Hoczwi i in. Skarżą Stanisława Kmitę z Sobnia, że nie chce sypać granic, gdzie ich brak, i odnawiać dawnych między ich wsiami: oba terpiczowy, Berezka, Wołkowyja, Terka (Tharnawka) z jednej a wsiami Myczkowce, Solina, Rajskie, Bóbrka, Tworylne z drugiej strony.

Stanisław Kmita (ok. 1450-1511) - kasztelan sanocki, wojewoda wojewoda ruski, brat Andrzeja w 1489 r. – zapisał żonie Katarzynie - córce Jana Amora z Tarnowa 6000 zł węg. na połowie swych dóbr: zamek Sobień, wsie do zamku należące: Bóbrka, Solina i inne. W 1512 r. - Węgrzy ponownie zniszczyli zamek. Wkrótce potem Kmitowie przenieśli swoją siedzibę do Leska, a opuszczony zamek popadł w ruinę.W 1518 – 19 r. Sobień, Bóbrka stanowią własność Piotra i Stanisława Kmitów. Piotr Kmita Sobieński (1477-1553) - wojewoda krakowski, marszałek wielki koronny, starosta spiski (1522-1553) w 1541 r. – zapisał żonie Barbarze Kmicie z Felsztyna - córce Jana Herburta 5000 zł. na dobrach Sobnia. w 1553r Sobień był w posiadaniu wdowy po nim, Barbary Kmity z Herburtów, W 1580 przeszedł Sobień na rodzinę Stadnickich na Stanisława Stadnickiego,z Ożomli na Lesku h. Szreniawa (zm. 1610) kasztelana przemyskiego, stryja słynnego "diabła łańcuckiego" Stanisława Stadnickiego. Do Stadnickich Sobień należy w l. 1580 - 1713.

Na zarośniętym lasem wzgórzu, nad Sanem zachowały się fragmenty murów obronnych, szczątki budynków i ślady wałów przedzamcza.

Z 9 na 10 maja 1946 pod wzgórzem Sobnia rozegrała się jedna z większych potyczek partyzanckich po II wojnie światowej. Dowodzony przez kapitana Jarosza pociąg pancerny Panzertriebwagen 16 rozbił połączone sotnie Bira, Stacha i Chryna, które zaatakował posterunki SOK na odcinku Załuż - Olszanica.

Wzgórze zamkowe stanowi ciekawy obiekt przyrodniczy. Od 1970 roku istnieje tu rezerwat "Góra Sobień".

[edytuj] Właściciele

• 1389 - 1580 Kmitowie herbu Szreniawa

• • Jan Kmita (zm. 1376) - starosta generalny ruskikrakowski (ur. przed 1340, zginął w 1376 w Krakowie) - ojciec Piotra
  • Piotr Kmita (zm. 1409) - wojewoda krakowski kasztelan lubelski; starosta sanocki (1391-1398).
  • Klemens Kmita; (1421) h. Szreniawa, ze Żmigrodu, starosta sanocki
  • Jan Kmita- brat Małgorzty z Kmitów
  • Małgorzata z Kmitów żona Przedpełka Mościca z Wielkiego Koźmina- wg. spisu z 4 kwietnia 1448 r. właścicielka Jawornika i wsi k. Dynowa.
  • Mikołaj Kmita z Wiśnicza - kasztelan przemyski - stryj Małgorzty, któremu odstąpiła w procesie Sobień w 1441 r.
  • Jan Kmita (zm. 1450) - prowincjał prowincji czesko-polskiej franciszkanów
  • Jan Kmita (zm. 1458/1460) - kasztelan lwowski, wcześniej przemyski.W 1456 – 57 - Stanisław, Mikołaj i Jan Kmitowie - bracia z Wiśnicza, synowie Mikołaja Kmity z Sobnia, pozywają Jana Kmitę z Wiśnicza, kasztelana lwowskiego, o gwałtowne zajęcie dóbr przypadłych in „sorte vulgariter loszem”: zamku Sobnia
  • Andrzej Kmita -i jego córka Nawojka Kmitówna-dziedziczka ojcowskich dóbr w II poł XVw.
  • Dobiesław Kmita (zm. 1478) - wojewoda lubelski,sandomierski.
  • Jan i ks. Stanisław Kmita- dziedzice na Sobniu pożyczają od Piotra z Rytarowiec- podkomorzego sanockiego 200 grzywien, za które zastawiają mu wsie Myczkowce, Bóbrka. Jan Kmita z Sobnia w 1483 r.- zabezpiecza bratu swemu ks. Stanisławowi kanonikowi sandomierskiemu pożyczone od tegoż 1000 grzywien na czterech wsiach należących do zamku Sobnia: 1488 r. – właścicielem wsi jest Stanisław Kmita z Sobienia.
  • Maciej Kmita- podkomorzy sanocki i ks. Piotr (Balowie)- bracia rodzeni z Nowotańca, Hoczwi i in. skarżą Stanisława Kmitę z Sobnia, że nie chce sypać granic między ich wsiami: oba terpiczowy, Berezka, Wołkowyja, Terka (Tharnawka) z jednej, a wsiami; Myczkowce, Solina, Rajskie, Bóbrka, Tworylne z drugiej strony.
  • Stanisław Kmita (ok. 1450-1511) - kasztelan sanocki, wojewoda wojewoda ruski, brat Andrzeja Kmity. W 1489 r. – zapisał żonie Katarzynie córce Jana Amora z Tarnowa 6000 zł węg. na połowie swych dóbr: zamek Sobień, wsie do zamku należące: Bóbrka, Solina i inne.

• • Piotr Kmita Sobieński (1477-1553) - wojewoda krakowski, marszałek wielki koronny, starosta spiski (1522-1553).Piotr i Stanisław Kmita w l. 1518 – 19 r. dziedzicami Zamku Sobień

• • Barbara Kmita z Felsztyna- córka Jana Herburta, otrzymuje od męża Piotra Kmity zapis 5000 zł. na dobrach Sobnia. W 1553 Sobień był jeszcze w posiadaniu wdowy Barbary Kmity z Herburtów,

• 1580 - 1713 Stadniccy h. Szreniawa na Stanisława Stadnickiego, z Ożomli na Lesku h. Szreniawa (zm. 1610) kasztelana przemyskiego, stryja słynnego "diabła łańcuckiego" Stanisława Stadnickiego.

• 1713 - 1803 Ossolińscy, Mniszchowie-jako wiano zamek Teresy ze Stadnickich przeszdł na jej męża Józefa Kantego Ossolińskiego- chorążego wielkiego koronnego, a potem na jego córkę Mariannę Ossolińską z Balic h. Topór (1731 –1802), która wyszła za mąż za Józefa Wandalina Mniszcha - i następnie miasto było własnością ich wnuczki Julii Teresy Wandalin-Mniszech (ur.26 I 1777 Laszki Murowane- zm. 8 VII 1845 - Sankt Veit), która poślubiła Ksawerego Franciszeka Krasickiego z Siecina h. Rogala (ur.Ksawerów 10 VII 1774-zm. w Posadzie Leskiej 25 IV 1844),
• 1803 - 1939 Krasiccy z Sienna Julia Teresa Wandalin-Mniszech (ur.26 I 1777 Laszki Murowane- zm. 8 VII 1845 - Sankt Veit), poślubiła Ksawerego Franciszeka Krasickiego z Siecina h. Rogala (ur.Ksawerów 10 VII 1774-zm. w Posadzie Leskiej 25 IV 1844), a potem właścicielem został ich syn por. Edmund Konrad Krasicki z Siecina (ur. 26 XI 1808 w m. Bachórzec - zm.24 XII 1894 w Lesku)-kawaler wielkiego krzyża, odznaczony papieskim orderem świętego Grzegorza.