Sztum

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°55'18" N 19°02'01" E53.9216667 19.0336111 (Sztum)

Sztum


Herb Sztumu	Flaga Sztumu

Gmina
- rodzaj

Sztum
miejsko-wiejska

Prawa miejskie

1416

Burmistrz

Leszek Jan Tabor
(e-mail)

Powierzchnia

4,59 km²

Położenie

53° 55'18'' N
19° 02'01'' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

12 141
2645,1 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

82-400

Tablice rejestracyjne

GSZ

Położenie na mapie Polski

Sztum

TERC10
(TERYT)

6222916054

Miasta partnerskie

Ritterhude

Val de Reuil

Varde

Urząd miejski³

ul. Mickiewicza 39
82-400 Sztum
tel. 55 640-63-03; faks 55 640-63-00
(e-mail)

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Zamek w Sztumie

Sztum (niem. Stuhm) to miasto na Powiślu w woj. pomorskim, w powiecie sztumskim, przy drodze krajowej nr 55 (Kwidzyn-Malbork), nad jeziorami: Zajezierskim i Barlewickim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sztum. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. elbląskiego.

[edytuj] Historia

We wczesnym średniowieczu gród pruski, zdobyty w 1236 przez Krzyżaków. budowa zamku w latach 1326-1335. Od 1330 siedziba krzyżackiego wójta. W 1377 roku miasto odwiedza książę austriacki Albrecht, który pozostawia Zakonowi herb, którym wójt sztumski bedzie się posługiwał, oraz fundusze na budowę wieży. W 1410 roku podczas wielkiej wojny Polski z Zakonem Krzyżackim zamek i miasto na krótko trafia w ręce wojsk polskich, dowodzonych przez Jędrzeja z Brochocic. Prawa miejskie Sztum otrzymał w 1416, nadane przez wielkiego mistrza Michaela Küchmeistera von Sternberg, a potwierdzony przez polskiego króla Zygmunta Augusta w 1553 . Miasto i zamek kolejny raz trafiają w ręce Polaków, podczas wojny 13-letniej od 8 sierpnia 1454 r. do 21 września tegoż samego roku.

Na podstawie pokoju toruńskiego z 1466 Sztum został włączony do Korony Polskiej. W latach 1468-1772 miasto powiatowe w województwie malborskim oraz miejsce sejmików tegoż województwa. Podczas wojny Polsko-Szwedzkiej tzw. o "Ujście Wisły" pod okupacją szwedzką. Po przegranej bitwie pod Trzcianą Gustaw Adolf schronił się na sztumskim zamku. Na mocy rozejmu w Starym Targu, miasto wraz z zamkiem są w rękach elektora brandenburskiego, aż do rozejmu w Sztumskiej Wsi. Po krótkim czasie miasto znowu jest pod okupacją szwedzką w czasie "Potopu Szwedzkiego"(1655-1660).

Po I rozbiorze przejęty przez Prusy, od 1870 roku w granicach Cesarstwa Niemiec. Rozwój miasta nastąpił na przełomie XIX/XX w. dzięki uruchomieniu linii kolejowej z Malborka do Torunia w 1883. W plebiscycie 1920 ludność opowiedziała się za pozostaniem w państwie niemieckim, jednak Sztum stanowił główny ośrodek mniejszości polskiej na niemieckim Powiślu dzięki ziemiańskim rodzinom Sierakowskich i Donimirskich. Przyłączony ponownie do Polski w 1945 roku jako siedziba powiatu w województwie gdańskim do 1975, po reformie administracyjnej kraju i likwidacji powiatów trafia do województwa elbląskiego. W 1998 roku w mieście wybuchły protesty mieszkańców w związku z nieumieszczeniem Sztumu na powiatowej mapie Polski, co przyczyniło sie, że od 2001 roku Sztum ponownie jest miastem powiatowym.

[edytuj] Zabytki

Częściowo zachowany zamek krzyżacki, gotycki, zbudowany po 1331, przebudowany w 1414 r., z ruinami ośmiobocznej wieży w narożu północno-wschodnim. W historii był Letnią Rezydencją Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego. Należy do Stowarzyszenia Gmin "Polskie Zamki Gotyckie". Na terenie Zamku odbywają się turnieje oraz pokazy walk rycerskich. Dziedziniec zamkowy to również miejsce plenerów malarskich.
Kościół Parafialny św. Anny - główny element w krajobrazie staromiejskiej części Sztumu. Zbudowany po wojnie 13-letniej, obecny kształt uzyskał na przełomie lat 1900-1901.Wnętrze utrzymano w stylu neogotyckim z elementami wystroju barokowego.
Kościół poewangelicki - na miejscu dawnego Ratusza, w centralnej części Rynku. Powstał w latach 1816-1818 w stylu neoklasycystycznym. Obecnie mieści się tam Muzeum Alyem.
fragmenty murów miejskich.
Wieża ciśnień zbudowana w 1911. Jest na planie koła, a na wysokości piątej kondygnacji z cylindrycznej przechodzi w ośmioboczną. Usytuowana jest na wzniesieniu przy rozwidleniu ulic Kochanowskiego, Nowowiejskiego oraz Słowackiego.
Cmentarz wraz z kaplicą cmentarną przy ulicy Kochanowskiego powstały na przełomie XVII i XVIII wieku. Jest to najstarszy cmentarz w mieście, który zachował się do dzisiaj. Funkcje cmentarza miejskiego pełnił do 1945 roku co upamiętniają dwie tablice pamiątkowe, poświęcone pochowanym tu katolików oraz ewangelików.
Cmentarz Katolicki przy rozwidleniu ulic Domańskiego i Pieniężnego powstały na początku XX wieku
Więzienie powstałe na początku XX wieku.

[edytuj] Honorowi obywatele miasta

Stanisław Donimirski
Halina Donimirska-Szyrmerowa

[edytuj] Imprezy

Międzynarodowy Zlot Miłośników Garbusa
Ogólnopolski Przegląd Sztuki Więziennej
Międzynarodowy Plener Malarski Sztum - Barlewice
Dni Ziemi Sztumskiej, Targi Powiśla

[edytuj] Sport w Sztumie

[edytuj] Victoria Sztum

W Sztumie działa od wielu lat klub kajakarski Victoria Sztum.

[edytuj] Dane podstawowe klubu

Prezes klubu: Stanisław Kuczyński

[edytuj] Zantyr Sztum

Od kilku lat w mieście prężnie działa Lekkoatletyczny Klub Sportowy "Zantyr" Sztum. Klub jest głównym organizatorem Grand Prix Sztumu w Biegach Przełajowych.