Trockizm

Z Wikipedii

Lew Trocki (1879-1940)

Trockizm – nazwa koncepcji ideologiczno-politycznej głoszonej przez Lwa Trockiego, powstała w ZSRR w toku sporu o taktykę partii bolszewickiej i światowego ruchu komunistycznego.

Spis treści

1 Założenia trockizmu
2 Współczesne organizacje trockistowskie
3 Bibliografia
4 Linki zewnętrzne

[edytuj] Założenia trockizmu

Jednym z podstawowych elementów trockizmu jest teoria permanentnej rewolucji swego czasu przeciwstawiana stalinowskiej koncepcji "budowy socjalizmu w jednym kraju". Teoria rewolucji permanentnej opiera się na marksistowskim założeniu, że budowa socjalizmu, a wcześniej dyktatury proletariatu musi mieć charakter międzynarodowy (już Fryderyk Engels w pracy Zasady komunizmu pisał: "Czy rewolucja będzie mogła dokonać się w jednym poszczególnym kraju? Nie, jest to niemożliwe [...]"). Trocki traktując światową rewolucję jako proces, a nie jednorazowy akt uwzględniał, że wybuch rewolucji nastąpi na początku w jednym kraju, ale później wystąpienia rewolucyjne ogarną inne kraje. Teoretycy bolszewizmu w latach 20. XX wieku uważali w większości, że bez rewolucji na Zachodzie rewolucja rosyjska zostanie zniszczona i utrzymanie dyktatury proletariatu w Rosji było uzależnione od zdobycia władzy przez proletariat w innych krajach. Pierwsze lata po I wojnie światowej i szereg rewolucji w krajach europejskich napawały optymizmem przywódców komunistycznych.

Według trockistów autorytaryzm Lenina oraz zastąpienie rządów robotniczych przez dyktaturę partii (według stwierdzenia Trockiego: dyktatura proletariatu jest możliwa tylko dzięki dyktaturze partii komunistycznej) miało być rozwiązaniem tymczasowym i wynikało ze zniszczenia przemysłu w czasie wojny domowej. Nastąpiła wtedy jednak koncentracja władzy w ręku partyjnego aparatu, tzw. biurokratyzacja ZSRR. Politycznym rezultatem biurokratyzacji kraju był stalinizm – polityczna władza biurokracji (występującej jako kasta – narośl – społeczna, nie klasa) nad proletariatem. W ten sposób - zdaniem Trockiego - powstało zdegenerowane państwo robotnicze.

Jedną z elementarnych podstaw trockizmu jest krytyka tejże stalinowskiej biurokracji jako ciała niszczącego państwo robotnicze i prowadzące w ostateczności do restauracji kapitalizmu. Trocki nazwał ten proces stalinowską kontrrewolucją (termidorem) polityczną. Aby proletariat odzyskał władzę, powinno jego zdaniem dojść do proletariackiej rewolucji politycznej, która obali panowanie kasty biurokratycznej. Według Trockiego, stalinizm nie był konsekwencją leninizmu, ale jego zaprzeczeniem. Stalin, stojący na czele ZSRR zniszczył większość zdobyczy rewolucji październikowej, doprowadzając do totalitaryzacji życia społecznego, gospodarczego i politycznego w kraju. Zdaniem Trockiego ZSRR stał się państwem robotniczym z biurokratycznym wypaczeniem. Zwycięska rewolucja światowa na którą liczył Trocki oprócz obalenia rządów kapitalistycznych, obaliłaby również rządy biurokracji. W razie braku rewolucji, biurokracja stopniowo miałaby przechodzić na pozycje kapitalistyczne i samemu się uwłaszczyć, stając się nową burżuazją i cofając kraj do kapitalizmu.

Współcześni trockiści twierdzą, że upadek ZSRR i państw Bloku Wschodniego potwierdziły przypuszczenia Trockiego (np. w proces upadku ZSRR i PRL mocno zaangażowane były biurokratyczne ekipy Gorbaczowa i Jelcyna, a także Jaruzelskiego – Kiszczaka).

Ważnym elementem trockizmu była również idea jednolitego frontu przeciw faszyzmowi (nie mylić z taktyką frontu ludowego proponowaną przez Komintern). Trocki uważał faszyzm i radykalną prawicę za największe niebezpieczeństwo dla ruchu robotniczego i w związku z tym nakazywał mu szczególną mobilizację w krajach zagrożonych dojściem do władzy faszystów. Równocześnie podkreślał, że sojusz zawarty dla przeciwstawienia się faszyzmowi musi być oparty na partiach lewicowych (np. krytykował taktykę Komunistycznej Partii Niemiec, która nie chciała, idąc za wskazówkami Kominternu, walczyć z hitleryzmem razem z SPD), a nie na egzotycznych sojuszach zawieranych przez partie robotnicze z organizacjami reprezentującymi interesy innych klas (jak hiszpański front ludowy). Uważał, że "sojusze międzyklasowe" prędzej czy później muszą zakończyć się marginalizacją lewicy, czy wręcz masakrą (jak w Chinach w 1928).

[edytuj] Współczesne organizacje trockistowskie

Niedługo po śmierci Trockiego w roku 1940, światowy ruch trockistowski podzielił się. Obecnie najważniejsze ośrodki trockizmu to:

Zjednoczony Sekretariat Czwartej Międzynarodówki – United Secretariat of Fourth International, USFI – (powstały w 1963 z połączenia wcześniejszych secesjonistów z Międzynarodowego Komitetu IV Międzynarodówki od Międzynarodowego Sekretariatu IV Międzynarodówki). Czołowymi przywódcami USFI byli Ernest Mandel i Pierre Frank. Jedną z najsilniejszych organizacji USFI jest francuska Rewolucyjna Liga Komunistyczna (LCR).

Międzynarodowa Tendencja Socjalistyczna – International Socialist Tendency, IST – to tendencja sprzeciwiająca się teorii o ZSRR jako zdegenerowanemu państwu robotniczemu. Jej historycznym przywódcą był Tony Cliff (zm. 2000). IST uważa, iż w ZSRR panował specyficzny rodzaj kapitalizmu, ukształtowany w 1928 roku – kapitalizm państwowy. Głównym argumentem mającym przemawiać za tą teorią byłby fakt istnienia kapitalistycznych stosunków społecznych między biurokracją a robotnikami w ZSRR, gdzie tak biurokracja jest nowa klasą społeczną, tym różniącą się od burżuazji, że poszczególni biurokracji nie mieli jednostkowej władzy nad środkami produkcji, jak w kapitalizmie "tradycyjnym", ale jako całość rzeczywiście należały do nich). Główny trzon międzynarodówki tworzy Socjalistyczna Partia Robotnicza (SWP) w Wielkiej Brytanii. Obecnym przywódcą IST jest Alex Callinicos.

Komitet na rzecz Międzynarodówki Robotniczej – Committee for Worker's International, CWI – grupa ortodoksyjnie trockistowska, wystąpiła z USFI w latach 60. Początkowo nosiła nazwę Militant, i prowadziła taktykę entryzmu w brytyjskiej Partii Pracy. Historycznym założycielem CWI był Ted Grant, a obecnym przywódcą jest Peter Taaffe. Główną organizacją CWI jest Partia Socjalistyczna w Anglii i Walii (SP).

Międzynarodowa Tendencja Marksistowska - International Marxist Tendency, IMT - W latach 90. grupa z Tedem Grantem i Alanem Woodsem na czele opuściła CWI, przede wszystkim na tle sporów o dalszą taktykę działania. Woods i Grant byli zwolennikami dalszej pracy trockistów w związkach zawodowych i tworzeniu lewicowego skrzydła w partiach socjalistycznych i socjaldemokratycznych, opowiadali się przeciwko tworzeniu od zera zupełnie nowych podmiotów politycznych. Na kongresie w 2001 r. organizacja przyjęła nazwę International Marxist Tendency. Posiada sekcje w ponad 50 krajach, liczące od kilkudziesięciu osób (jak w Polsce) do kilku tysięcy. Najsilniejszymi jej ośrodkami są Meksyk w Ameryce Łacińskiej, Pakistan w Azji oraz Hiszpania w Europie.

Do niszowych międzynarodowych organizacji trockistowskich zalicza się m.in. Międzynarodowa Liga Komunistyczna (Czwarto-Międzynarodówkowa) – International Communist League (Fourth Internationalist), ICL (FI) – ortodoksyjnie trockistowska grupa powstała w wyniku rozłamu w Międzynardoowym Komitecie IV Miedzynarodówki, poprzedniczką ICL była Tendencja Spartakusowka. Przywódcą ICL jest James Robertson. Największą sekcją ICL jest Liga Spartakusowska U.S.A, wydająca gazetę "Workers Vanguard". Prócz USA posiada sekcję w min.: Anglii, Niemczech, Japonii, Polsce. Lewicowi przeciwnicy tej organizacji zarzucają ICL dogmatyzm i posunięte do absurdu sekciarstwo. W skali świata liczy ok. 100-200 członków. Nie tworzy żadnych koalicji z innymi podmiotami lewicowymi.

Trockiści wchodzą również w skład najróżniejszych bloków antykapitalistycznych w wielu państwach europejskich, jak Włochy, Dania, Portugalia.

We Francji istnieją trzy znaczące partie polityczne odwołujące się do trockizmu: Ligue communiste révolutionnaire (z A. Krivinem i O. Besancenotem), Lutte Ouvrière (z Arlette Laguiller), oraz Parti des travailleurs (z D. Glucksteinem).

Organizacje trockistowskie w Polsce to: Pracownicza Demokracja (IST), Nurt Lewicy Rewolucyjnej (współpracujący z USFI oraz brytyjską organizacją Alliance for Workers Liberty), Grupa na rzecz Partii Robotniczej (CWI) oraz Spartakusowska Grupa Polski (ICL). Również portal polityczny www.socjalizm.org redagowany jest przez polskich trockistów z IMT.

[edytuj] Bibliografia

Robert J. Alexander, International Trotskyism, 1929-1985: A Documented Analysis of the Movement, Duke University Press, 1991.
Urszula Ługowska, August Grabski, Trockizm. doktryna i ruch polityczny, Warszawa 2003.