Wieża Babel
Z Wikipedii
Wieża Babel (hebr. balal, bll - pomieszanie, zmieszanie, zamęt), (akad. bab-ili - brama boga) - termin pochodzący z Biblii, według archeologów odnosi się do zikkuratu Etemenanki ("Fundament nieba i ziemi"), wznoszącego się w kompleksie świątynnym Esagila w starożytnym Babilonie, i przypuszczalnie podobnej budowli w Borsippie (Birs Nimrud). W trakcie jej budowy miał nastąpić cud pomieszania języków (rok 2201 p.n.e. wg tradycyjnej chronologii biblijnej). Wieżę wzniesiono z suszonej cegły, miała siedem stopni (pięter). Na szczycie umieszczono świątynię boga Marduka wykonaną z cegieł pokrytych niebieską glazurą. Całość miała około 90 m wysokości.
Budowla została zniszczona w 689 p.n.e., podczas panowania Sanheriba. Odbudowy podjęto się w czasach Assarhaddona (680-669 p.n.e.), natomiast odnowy za Nabopolassara i Nabuchodonozora II. Król perski Kserkses, w odwecie za powstanie wzniesione przez Babilończyków, kazał zikkurat zburzyć. Aleksander Wielki, chcąc odbudować to dzieło architektury, nakazał zrównać dawne ruiny z ziemią, aby oczyścić plac budowy. Zmarł jednak, zanim urzeczywistnił swoje plany.
Według przekazu biblijnego wieża Babel wznoszona przez ludzi z ziemi do nieba miała być symbolem przeciwstawienia się Bogu i jego zamiarom, a także miejscem gromadzenia się i jednoczenia ludzi we wspólnym sprzeciwie wobec Boga. Dlatego w celu uniemożliwienia realizacji tych planów, Bóg pomieszał budowniczym języki, wskutek czego ludzie rozproszyli się po całej ziemi.
Obecnie termin "wieża Babel" oznacza ideę, przedsięwzięcie niemożliwe do zrealizowania prowadzące jedynie do powstania zamętu lub miejsce, gdzie spotykają się ludzie mówiący różnymi językami. Dla chrześcijan wieża jest także symbolem zarozumialstwa i pychy ludzi, którzy bez pomocy Boga za pomocą ziemskich środków chcieli dostać się do nieba.
Spis treści |
[edytuj] Opowieść w Biblii
Opowieść o wieży Babel znajduje się w Biblii w pierwszej księdze (Księdze Rodzaju 11:1-9) i brzmi tak:
- 1 Mieszkańcy całej ziemi mieli jedną mowę, czyli jednakowe słowa.
- 2 A gdy wędrowali ze wschodu, napotkali równinę w kraju Szinear i tam zamieszkali.
- 3 I mówili jeden do drugiego: Chodźcie, wyrabiajmy cegłę i wypalmy ją w ogniu. A gdy już mieli cegłę zamiast kamieni i smołę zamiast zaprawy murarskiej,
- 4 rzekli: Chodźcie, zbudujemy sobie miasto i wieżę, której wierzchołek będzie sięgał nieba, i w ten sposób uczynimy sobie znak, abyśmy się nie rozproszyli po całej ziemi.
- 5 A Pan zstąpił z nieba, by zobaczyć to miasto i wieżę, które budowali ludzie,
- 6 i rzekł: Są oni jednym ludem i wszyscy mają jedną mowę, i to jest przyczyną, że zaczęli budować. A zatem w przyszłości nic nie będzie dla nich niemożliwe, cokolwiek zamierzą uczynić.
- 7 Zejdźmy więc i pomieszajmy tam ich język, aby jeden nie rozumiał drugiego!
- 8 W ten sposób Pan rozproszył ich stamtąd po całej powierzchni ziemi, i tak nie dokończyli budowy tego miasta.
- 9 Dlatego to nazwano je Babel, tam bowiem Pan pomieszał mowę mieszkańców całej ziemi. Stamtąd też Pan rozproszył ich po całej powierzchni ziemi.
[edytuj] Historyczność
[edytuj] Kontekst historyczny i językowy
Nie znaleziono żadnych dowodów archeologicznych na potwierdzenie budowy Wieży Babel.
[edytuj] Etemenanki: zikkurat w Babilonie
[edytuj] W innych źródłach
[edytuj] Zniszczenie
W Księdze Rodzaju nie jest napisane że Bóg bezpośrednio zniszczył wieżę; ale relacje Księgi Jubileuszy, Korneliusza Aleksandra (cz. 10), Abydenusa (cz. 5 i 6), Josephusa (Starożytności 1.4.3), i Wyroczni Sybilli (iii. 117-129) mówią o tym że Bóg zburzył wieżę wielkim wiatrem.
[edytuj] Księga Jubileuszy
Księga Jubileuszy, która była w użyciu w latach 200 p.n.e - 90 n.e., zawiera w sobie jedną z najbardziej szczegółowych relacji o wieży Babel:
- I zaczęli budować, i w czwartym tygodniu wyrobili cegłę z ognia, i cegły służyły im zamiast kamienie, i glina którą je polepiali była asfaltem co pochodzi z morza i z wodotrysków w ziemi Szinar. I zbudowali ją: czterdzieści trzy lata ją budowali; jej długość wynosiła 203 cegieł, i wysokość [cegły] była jedna trzecia jednej; jej wysokość wynosiła 5434 kubitów i 2 palmy, i [jedna ściana] miała trzynaście stadiów. (Jubileusze 10:20-21, Tłumaczenie Karola 1913)
[edytuj] Midrasz
[edytuj] Apokalypsa Barucha
[edytuj] Koran i tradycje muzułmańskie
Koran stwierdza, że Adam nie wymyślił wyrazów pierwszego ludzkiego języka, lecz mówił w języku którego nauczył go Allah. Nie jest jasne, czy język ten był identyczny z arabskim. Różnorodność języków jest chciana przez Boga i naturalna, ale Koran może być recytowany tylko po arabsku.[1]
[edytuj] Inne tradycje
- Także u różnych ludów Ameryki Środkowej znajdowały sie podobne podania.
-
- Od Indian Cholula, w których mieście znajdowała się piramida schodkowa zajmująca powierzchnię trzykrotnie większą od piramidy Cheopsa pochodzi historia spisana przez dominikanina Diego Durana (1537-1588) w jego dziele "Historia Antiqua de la Nueva Espana". Według legendy, którą miał przekazać autorowi stuletni kapłan z Choluli tuż po podboju Meksyku: na początku pojawili się olbrzymi, którzy zawładnęli ziemią i zafascynowani słońcem po nieudanych próbach odnalezienia jego wschodu i zachodu postanowili zbudować bardzo wysoką wieżę, która dosięgałaby nieba. Prace były prowadzone przez olbrzyma Xelhua, jednego z siedmiu, którzy uratowali się z potopu. Za surowiec posłużyła im bardzo lepka glina oraz bitum. Bogowie zniszczyli ją ogniem i pomieszali języki budowniczych.
- Inna historia przypisywana przez historyka Don Ferdynanda d'Alva Ixtilxochitl (1565-1648) Toltekom podaje, że po tym jak ludzie rozmnożyli się w następstwie wielkiego potopu wznieśli oni wysoką zacuali, czy też wieżę w celu uratowania się na wypadek drugiego potopu. Jednakże ich języki uległy pomieszaniu i rozeszli się w różne części Ziemi.
- W Ameryce Północnej podobną historię przypisuje się Indianom Tohono O'odham. Według tej legendy Montezuma uciekł wielkiej powodzi. Potem stał sie zły i zajął się budową domu sięgającego Nieba, ale Wielki Duch zniszczył tę budowlę błyskawicami.(Bancroft, vol. 3, p.76; oraz History of Arizona)
- Ślady podania odznaczającego się pewnym stopniem podobieństwa do historii wieży Babel zostały odnotowane u plemienia Taru zamieszkującego Nepal oraz północne Indie. (Raport ze spisu ludności Bengalu, 1872, p. 160)
- W Afryce według dr Dawida Livingstone'a ludzie zamieszkujący okolice jeziora Ngami, których odwiedził w 1879, mieli podobną tradycję. W ich wersji budowniczy "rozbili sobie głowy podczas upadku rusztowania" (Missionary Travels, rdz. 26)
- W Estonii występuje mit o "Gotowaniu Języków" (Kohl, Reisen in die 'Ostseeprovinzen, ii. 251-255), który także jest rozpatrywany w związku z historią wieży Babel.
[edytuj] Wysokość wieży
Dane o wysokości wieży są wprawdzie tylko spekulacją, bowiem wieża może być symbolicznie uważana jako zwiastunem człowieczego historycznego pragnienia budowania wysokich budowli. Jednak znacząca część jej mitologii polega na jej wysokości.
Historyczna ośmiostopniowa wieża wybudowana na zlecenie Nabuchodonozora II ok. 560 p.n.e. miała ok. 100 m wysokości według historyków. Jednak według Biblii wieża Babel została wzniesiona ok. 2000 lat wcześniej. Opowieść w Księdze Rodzaju nie wypowiada się na temat wysokości wieży, a więc wśród chrześcijan nie było sporów jeśli chodzi o jej wysokość. Istnieją jednak dwa źródła poza Biblią które wspominają o wysokości wieży.
Księga Jubileuszy powiada że wysokość wieży Babel miała 5433 kubity i 2 palmy (2484 m) wysokości. To byłoby mniej więcej cztery razy wyższe od najwyższych ludzkich budowli obecnie na świecie i kiedykolwiek w historii.
Drugie źródło poza Biblią znajduje się w Trzeciej Apokalipsie Barucha; ono wymienia wysokość osiągniętą przez budujących na 463 kubity (212 m). Ta budowla byłaby wyższa od jakiejkolwiek budowli starożytnego świata, wyższa od Piramidy Cheopsa w Egipcie, i wyższa niż jakakolwiek inna budowla w całej historii ludzkości aż do wybudowania wieży Eiffla w 1889 r.
[edytuj] Babel w sztuce
Wieża Babel była dość popularnym tematem w sztuce:
- głównie w malarstwie (m.in. Pieter Bruegel (starszy), Atanazy Kircher).
- w filmie, motyw wieży Babel pojawia się również w niemym filmie Metropolis Fritza Langa z 1927 r., a także w anime pod tym samym tytułem z 2001 roku powstałym na podstawie mangi Osamu Tezuki, zainspirowanej filmem Langa.
- poezji, znaną polską artystką, która w nietypowy sposób odnosi się do motywu wieży Babel jest Wisława Szymborska - uczyniła to w wierszu "Na wieży Babel".
- piosence, piosenka ,,Wieża Babel", pochodząca z przedstawienia teatralnego Metro.
- w muzyce: kantatę "Babel" na chór, narratora i orkiestrę skomponował Igor Strawiński (1944)
