Zakłady Wytwórcze Lamp Elektrycznych i Rtęciowych im. Róży Luksemburg
Z Wikipedii
Zakłady Wytwórcze Lamp Elektrycznych i Rtęciowych im. Róży Luksemburg to zakład przemysłowy w Warszawie w dzielnicy Wola, specjalizujący się m.in. w różnego typu lampach i żarówkach.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Okres międzywojenny
- 1922 Polsko-Holenderska Fabryka Lampek Elektrycznych założona przez koncern N.V.Philips rozpoczęła przy Karolkowej 36 na Woli budowę pierwszej hali produkcyjnej – maszyny sprowadzone z Holandii początkowo zmagazynowane były przy ul. Żelaznej 59, gdzie szkolono też przyszłą załogę
- 1923 uruchomienie produkcji żarówek na ul. Karolkowej
- 1927-1928 rozpoczęcie prac nad budynkiem administracyjnym przy Karolkowej 44, początek produkcji lamp elektronowych
- 1928 zmiana nazwy z Polsko-Holenderska Fabryka Lampek Elektrycznych na Polskie Zakłady Philips S.A. – Warszawa ul. Karolkowa 36-44
- 1929 powstaje nowa hala fabryczna i baraki przy ul. Przyokopowej róg Grzybowskiej
- 1930 koniec budowy czteropiętrowego budynku biurowego, gdzie 3200 m2 przeznaczono na potrzeby montażu radioodbiorników, a 1200 m2 na cele biurowe, zakończono także budowę huty szkła lampowego przy ul. Karolkowej (gdzie wytwarzano nie tylko półfabrykaty szklane do żarówek i lamp radiowych, ale i butle izolacyjne do termosów)
- 1937 koniec budowy kolejnego budynku fabrycznego, dwupiętrowego
- 1938 roczna produkcja wynosi 4 000 000 sztuk żarówek, w asortymencie zakładów znajdują się: żarówki głównego szeregu i żarówki miniaturowe, trzonki, balony, rurki i pręty do żarówek, elektronowe lampy odbiorcze (montowane z detali w większości importowanych i częściowo wytwarzanych na miejscu), radioodbiorniki montowane z części sprowadzanych z Holandii oraz z półfabrykatów własnych, jak głośniki, kondensatory obrotowe, kondensatory papierowe, oporniki, cewki, skale, napędy skal (część materiałów do tych półfabrykatów również była importowana np. magnesy stałe, stożki do głośników, blacha mosiężna), nadajniki i odbiorniki specjalne, cewki Pupina, termosy.
- 1939-1944 zajęta przez Niemców fabryka produkuje m.in. aparaty nadawczo-odbiorcze do okrętów podwodnych i czołgów
- 1944 fabryka zostaje zajęta przez powstańców w czasie Powstania Warszawskiego, po klęsce powstania maszyny i urządzenia zostały zdemontowane przez okupanta i wywiezione do Niemiec i Austrii, wywieziono także część personelu i spalono budynki fabryczne
[edytuj] Okres powojenny
- 27 lutego 1947 podpisanie umowy z firmą Philips na dostawę maszyn i urządzeń do produkcji żarówek i ich detali oraz na przeszkolenie specjalistów w zakładach holenderskich
- 9 grudnia 1948 powstaje z połączenia z Państwową Fabryką Lamp Radiowych z Dzierżoniowa (przeniesionej do Warszawy) przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady Wytwórcze Lamp Elektrycznych z siedzibą przy ul. Karolkowej
- 1949 uruchomienie produkcji lamp elektronowych, świetlówek, skrętek i elektrod i początki budowy 10 piętrowego budynku fabrycznego
- 1952 przeniesienie do częściowo gotowego budynku fabryki żarówek z ul. Nowowiejskiej oraz wytwórni lamp radiowych z prowizorycznych baraków
- 1953 ukończenie budowy głównego budynku i przeniesienie do niego zakładu produkcji świetlówek, początek produkcji trzonków, drutów wolframowych i molibdenowych do lamp oświetleniowych i elektronowych oraz lamp nadawczych
- 1954 produkcja własnych luminoforów, pierwsze próby produkcji diod i lamp mikrofalowych, na Politechnice Warszawskiej otwarta została specjalizacja w zakresie techniki oświetleniowej jako wsparcie dla Biura Konstrukcyjnego
- 1955 próba wykonania tranzystorów ostrzowych i przeniesienie produkcji drutów wolframowych, molibdenowych i płaszczowych oraz próżniowych metali lampowych do nowego budynku przy ul. Kolejowej 59/61 – powstają wyodrębnione: Zakłady Materiałów Lampowych METLAM oraz Zakłady Budowy Maszyn Lampowych w Warszawie przy ul. Karolkowej 13 (potem Siedmiogrodzka 1/3)
- 1956 seryjna produkcja lamp oscyloskopowych oraz mikrofalowych, utworzenie Przemysłowego Instytutu Elektroniki
- 1958 przeniesienie produkcji lamp oscyloskopowych i kineskopowych do nowo wybudowanego Zakładu Lamp Oscyloskopowych ZELOS w Piasecznie oraz produkcji lamp nadawczych i mikrofalowych do Zakładu Lamp Nadawczych LAMINA w Piasecznie
- 1961 początek produkcji lamp rtęciowych na licencji Philipsa o mocach 80, 125, 250 i 400 W
- 1964 przekazanie produkcji żarówek głównego szeregu i żarówek samochodowych do fabryk w Pabianicach, Katowicach i Pile, powstają Zakłady Wytwórcze Lamp Elektrycznych składające się z:
- Zakłady Wytwórcze Lamp Elektrycznych w Warszawie
- Pabianicka Fabryka Żarówek POLAM
- Śląska Fabryka Żarówek HELIOS
- Pilska Fabryka Żarówek LUMEN
- Zakłady Materiałów Lampowych METLAM
- Zakłady Budowy Maszyn Lampowych UNIMA
- Zakłady Lamp Elektronowych DOLAM
- Koszalińskie Zakłady Maszyn UNIMASZ
- Fabryka Opakowań Blaszanych MEWA
- 1968 nowa technologia pokrywania baniek lamp rtęciowych luminoforem, następne lata to ilościowy rozwój produkcji
- styczeń 1970 powołanie do życia Kombinatu Źródeł Światła "Unitra–POLAM" z zakładem wiodącym w Warszawie,
- styczeń 1971 przekształcenie w Kombinat Techniki Świetlnej POLAM
- 1972 powstaje:
- Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Techniki Świetlnej (OBRTŚ)
- Zakład Doświadczalny Sprzętu Oświetleniowego i Urządzeń Technologicznych (ZDSOiUT)
- 1973 wejście w skład Kombinatu Zakładu Metalowego ZWLE w Pułtusku jako samodzielnego zakładu oraz
- 1975 prace nad wysokoprężnymi lampami sodowymi i wdrożenie do produkcji
- 1975-1982 opracowanie i wdrożenie do produkcji halogenowych żarówek samochodowych
- latach 80. XX wieku – w asortymencie znajdują się: żarówki halogenowe samochodowe, żarówki halogenowe projekcyjne, żarówki halogenowe na napięcia 220-230 V, halogenowe promienniki podczerwieni, wysokoprężne lampy sodowe, lampy rtęciowo-żarowe, lampy ksenonowo-impulsowe, lampy medyczne (UV), lampy w szkle Wooda, lampy halogenowo-rtęciowe i układy zapłonowe.
- 1991 prywatyzacja zakładu w Warszawie
[edytuj] Teraźniejszość
W 1991 nastąpiło rozbicie zakładu na 3 spółki: Polamp-Warszawa, NATRIUM i Halzet, a w 1993 budynki upadającego zakładu zostały sprzedane, za pośrednictwem brytyjsko-polskiej firmy Fintrade, polskiej firma Eurotrade-Pol. 30 grudnia 1994 roku budynek i teren nabył Universal i po początkowej modernizacji budynku na obiekt bankowo-usługowy wszelkie prace zostały przerwane na skutek zbyt dużego stężenia rtęci (wg oficjalnych danych).
Od tamtej pory obiekt fabryczny jest opustoszały i niewykorzystany, z wyjątkiem niektórych pomieszczeń wynajmowanych przez różne firmy m.in. jako pole walki dla miłośników paintballa. W obiekcie administracyjnym pomieszczenia wynajmują obecnie małe prywatne firmy.
