Bitwa pod Frydlandem
Z Wikipedii
| Bitwa pod Frydlandem Wojny napoleońskie |
|||||||||||||||||
 Napoleon na polu bitwy pod Frydlandem |
|||||||||||||||||
| Data | 14 czerwca 1807r. | ||||||||||||||||
| Miejsce | Frydland, w Prusach | ||||||||||||||||
| Wynik | Zwycięstwo Francji | ||||||||||||||||
| Przyczyna | Pościg za armią Rosyjską po bitwie pod Lidzbarkiem Warmińskim. | ||||||||||||||||
| Terytorium | Królestwo Prus, dzisiejsza Rosja - obwód kaliningradzki | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| IV koalicja antyfrancuska |
|---|
|
Schleiz - Saalfeld - Jena-Auerstedt - Lubeka - Czarnów - Gołymin - Pułtusk - Tczew - Iława Pruska - Ostrołęka - Słupsk - Gdańsk - Kołobrzeg - Dobre Miasto - Lidzbark - Frydland |
Bitwa pod Frydlandem (niem. Friedland) została stoczona 14 czerwca 1807 roku niedaleko Frydlandu około 43 km na południowy wschód od Królewca, prawie na granicy z Rosją. Była to jedna z najważniejszych bitew wojen napoleońskich, która bezpośrednio doprowadziła do zakończenia wojny z IV Koalicją. Bitwa ta była toczona pomiędzy siłami Imperium Francji a Imperium Rosji. Po prawie 23 godzinach walki, francuskie oddziały dowodzone przez Napoleona, zdołały odnieść decydujące zwycięstwo nad armią Rosyjską dowodzoną przez generała Bennigsena. Pod koniec bitwy Wojska francuskie miały całkowitą kontrolę nad polem bitwy a Rosyjska armia uciekała chaotycznie przez rzekę Łynę gdzie wielu jej żołnierzy utonęło. Po klęsce w tej bitwie Car Aleksander I został zmuszony do poproszenia o pokój.
Bitwa pod Frydlandem ma szczególne miejsce w Polskiej historii, mimo że jest stosunkowo mało znanym epizodem Wojen Napoleońskich. To właśnie tej bitwie zawdzięczamy odzyskanie częściowej niepodległości dzięki utworzeniu Księstwa Warszawskiego. Frydland znajduje się obecnie w Rosyjskim Obwodzie Kaliningradzkim a jego nazwa została zmieniona na Prawdinsk w 1945r.
Spis treści |
[edytuj] Przed Bitwą
Po uderzeniu na Dobre Miasto i nierozstrzygniętej oraz okupionej dużymi stratami bitwie pod Lidzbarkiem Warmińskim Napoleon postanowił się wycofać i zagrozić lewemu skrzydłu Rosjan. Bennigsen cofnął się w kierunku Frydlandu, swej wysuniętej bazy zaopatrzeniowej i rzeki Łyny. Przechodząc na prawy brzeg Łyny Rosjanie odsłonili drogę na Królewiec, gdzie stacjonował korpus pruskiego generała Lestocqa (2 dywizje pruskie i 1 dywizja rosyjska - łącznie 25 000 żołnierzy). Napoleon wysłał przeciwko Lestocqowi korpusy Soulta i Davouta oraz jazdę Murata, podczas gdy w kierunku Frydlandu skierował jedynie korpus Lannesa. Sam z resztą sił zatrzymał się w Iławie Pruskiej. Decyzje Napoleona wynikały z błędnego mniemania, że główne siły Bennigsena wycofały się na Królewiec. Tymczasem 13 czerwca 1807 r., gdy jazda Lannesa została wyparta z Frydlandu, Napoleon dowiedział się, że właśnie wokół tego miasta Bennigsen skoncentrował swoje siły. Bennigsen, który zorientował się, że ma do czynienia tylko z jednym korpusem, postanowił rozbić Lannesa, którego siły osłaniały drogę do Królewca. Pewny powodzenia posłał Płatowa w kierunku Welawy by zajął przeprawy przez Pregołę. Rano, 14 czerwca, przewaga Rosjan była ogromna, ale na pole bitwy przez cały dzień przybywały nowe francuskie oddziały. Armia rosyjska zajmowała pozycje na lewym brzegu Łyny, pomiędzy lasami Sortlack i Domeraw. Na lewej stronie stanął Bagration (2 dywizje piechoty i 2 dywizje jazdy - razem 20 000 żołnierzy), prawą stronę zajął nastomiast Gorczakow (4 dywizje piechoty i 2 dywizje jazdy - razem 35 000 żołnierzy). Odwody składały się z gwardii i dywizji jazdy (razem 20 000 żołnierzy). Cała artyleria rosyjska została skoncentrowana w odwodach.
Bennigsen nietrafnie wybrał teren z rzeką na tyłach. Pod naporem przeciwnika cała jego armia musiałaby forsować Łynę pod Frydlandem, oczywiście mając na karku Francuzów.
[edytuj] Bitwa
Rosyjskie siły pod dowództwem generała Golicyna wypędziły posterunki francuskiej kawalerii z Frydlandu 13 czerwca i główne siły Bennigsena nocą zajęły miasto. Tymczasem znajdująca się w znacznym rozproszeniu armia Napoleona kierowała się różnymi drogami właśnie na Frydland, dlatego pierwsza faza starcia była czysto sytuacyjna i nieplanowana. Korpus marszałka Lannesa (7000 piechoty i 3000 jazdy) starł się z Rosjanami najpierw w lesie Sortlack i przed Posthenen między 2:30 a 3:00 rano 14 czerwca. Następnie obie strony użyły swojej kawalerii, aby ubezpieczyć formowanie swych szyków. Starcie kawalerii zakończyło się zdobyciem Heinrichsdorfu przez generała Grouchy.
W tym samym czasie Lannes toczył ciężkie boje, aby powstrzymać napierającego Bennigsena. Napoleon obawiał się, że Rosjanie chcą uniknąć bitwy po raz kolejny, jednak o godzinie 6 rano Bennigsen miał już prawie 50 000 żołnierzy przeprawionych przez rzekę i rozmieszczonych na zachód od Frydlandu. Jego piechota wraz z artylerią była zorganizowana w dwie linie, rozciągnięte na drodze pomiędzy Heinrichsdorfem a Frydlandem oraz na wyższych zakrętach rzek. Linię prawego skrzydła piechoty wydłużała kawaleria i Kozacy aż do lasu na północny wschód od Heinrichsdorfu. Niewielkie oddziały Kozaków docierały aż do Schwonau. Na lewym skrzydle też znajdowała się kawaleria, ponadto dla osłony lewego skrzydła za rzeką Łyną rozmieszczone zostały baterie. Ciężka i nierozstrzygnięta wymiana ognia trwała pomiędzy Rosjanami i oddziałami Lannesa w lesie Sortlack.
Czoło francusko - polskiego korpusu Mortiera (wraz z polską dywizją Dąbrowskiego) pojawiło się przy Heinrichsdorfie i Kozacy zostali wyparci z Schwonau. Lannes utrzymał się na pozycji, a gdy w południe nadciągnął Napoleon z 40 000 żołnierzy, stan liczebny wojsk francuskich pod Frydlandem sięgnął 80 000 żołnierzy. Rozkazy Napoleona (który szybko zorientował się w fatalnym położeniu Rosjan, w którym znaleźli się na skutek nieudolności dowodzenia Bennigsena) były bardzo krótkie: korpus Neya miał zająć pozycję pomiędzy Postlienen i Lasem Sortlack a Lannes miał się zbliżyć do jego lewej flanki, aby uformować razem z nim centrum. Korpus Mortiera przy Heinrichsdorfie miał stworzyć lewe skrzydło. I korpus generała Victora razem z Gwardią Cesarską znalazły się w rezerwie za Posthenen. Cała kawaleria została zgromadzona w Heinrichsdorfie. Główne uderzenie, które miał przeprowadzić Ney, miało być skierowane na rosyjskie lewe skrzydło (Bagration), które jak od razu zauważył Napoleon było zatłoczone na ciasnym paśmie ziemi pomiędzy rzeką a strumieniem napędzającym młyn. Trzy dywizje kawalerii zostały dołączone do generalnej rezerwy. Victor i Mortier mieli uderzyć na Gorczakowa. Napoleon postanowił wykorzystać nadarzającą się okazję i potężnym uderzeniem zepchnąć Rosjan do rzeki.
Przebieg poprzednich operacji sprawił, że obie armie miały dalej znaczne części swych sił rozmieszczone w okolicach Królewca i dlatego pod Frydlandem nie miały swych wszystkich sił. Napoleon spędził popołudnie na formowaniu nowo przybyłych oddziałów. Operację tą osłaniał zmasowany ogień artylerii. O godzinie 17:00 wszystkie przygotowania zostały zakończone i Ney poprzedzany ciężkim ostrzałem artylerii przeprowadził gwałtowne natarcie na las Sortlack. Atak został skierowany wzdłuż Łyny. Jedna z dywizji Neya (dywizja Marchanda) wpędziła część rosyjskiego lewego skrzydła do wody przy lesie Sortlack. Rosjanie widząc, co się dzieje przypuścili wściekłe natarcie kawalerii przeciwko lewemu skrzydłu dywizji Marchanda, które jednak zostało odparte przez dywizję dragonów Latoura - Maubourga.
Ponieważ Rosjanie tłoczyli się w zakrętach Łyny, czyniło ich to łatwym celem dla dział Neya i rezerwy. Atak Neya został tu jednak powstrzymany, kiedy spychając Bagrationa do Łyny, dostał się pod silny ogień artylerii rosyjskiej. Wykorzystał to Bennigsen i rzucił do walki rezerwę kawalerii, która natarła z wielką furią i odrzuciła Neya, zmuszając go do cofnięcia się w wielkim nieporządku. Tak jak pod Pruską Iławą wydawało się, że nadejście nocy miało odroczyć decydujący sukces, jednak tym razem walka odbywała się nie zimą tylko późną wiosną na twardym gruncie i w dobrych warunkach pogodowych, dlatego wielka mobilność i doświadczenie francuskich jednostek okazały się decydujące. Dywizja piechoty generała Duponta natarła gwałtownie z Posthenen, natomiast dywizje kawalerii francuskiej zepchnęły rosyjskie szwadrony na zatłoczone masy piechoty znajdującej się na brzegu rzeki. Wkrótce generał artylerii Sénarmont podciągnął olbrzymią ilość dział, aby strzelać z krótkiego zasięgu.
Był to pierwszy przykład straszliwych przygotowań artyleryjskich współczesnego pola bitwy na skutek których rosyjska obrona rozpadła się w kilka minut. Dzięki temu Ney przeszedł do przeciwnatarcia i około godziny 19:00 wdarł się do Frydlandu. Wyczerpany bojem korpus piechoty Neya ruszył do pościgu za rozbitymi regimentami lewego skrzydła Bennigsena, który prowadzony był ulicami miasta. Działania przeciw siłom Gorczakowa wsparło uderzenie gwardii napoleońskiej. W tym samym czasie Lannes i Mortier powstrzymywali Rosyjskie centrum i prawe skrzydło na swoich miejscach, a ich artyleria zadawała Rosjanom olbrzymie straty. Kiedy Frydland zaczął płonąć, obaj marszałkowie rzucili swoją piechotę do ataku. Świeże oddziały francuskie wkraczały na pole bitwy. Generał Dupont odznaczył się tego dnia po raz drugi dzięki przekroczeniu brodu na strumieniu młyńskim i uderzeniu na lewą flankę Rosyjskiego centrum. Atak ten spotkał się z zażartym oporem, ale pomimo tego wojska francuskie wciąż spychały linię Rosjan do tyłu, przez co bitwa zakończyła się bardzo szybko.
Straty, jakie ponieśli Rosjanie uciekając przez rzekę Łynę przy Frydlandzie były bardzo ciężkie, wielu żołnierzy utonęło. Ciągle nie rozbite oddziały prawego skrzydła Rosjan dzięki znalezieniu brodu na północ od Frydlandu wycofywały się przez drogę na Allenburg. Francuska kawaleria lewego skrzydła, mimo że dostała rozkaz pościgu pozostała z nieznanych przyczyn nieaktywna. Do godziny 23:00 było już po bitwie i tylko rosyjska bateria na przeciwległym brzegu rzeki osłaniała chaotyczny odwrót Rosjan. Bennigsen był o włos od całkowitej klęski. Francuskie straty wyniosły około 8000[1] żołnierzy, podczas gdy Rosjanie stracili prawie 20 000[2] zabitych i rannych.
[edytuj] Po bitwie
Bennigsen nie mógł już dłużej udawać przed carem Aleksandrem, że wszystko idzie w dobrym kierunku i że zwycięstwo jest tylko kwestią czasu. Jego armia praktycznie przestała się liczyć i co gorsza nic nie mogło zatrzymać Napoleona przed uderzeniem na Rosję. Aleksander zdając sobie sprawę z wymiaru klęski pod Frydlandem poprosił 19 czerwca 1807r. o zawarcie rozejmu. Napoleon, mając w pamięci krwawe bitwy z kampanii zimowej (szczególnie tą pod Pruską Iławą), zgodził się i przystąpił do wstępnych pertraktacji pokojowych, które zostały zakończone podpisaniem pokoju w Tylży. Naoczny świadek baron Lejeune wspomina że przybył po bitwie do Frydlandu z wiadomością dla Napoleona że Kołobrzeg został zdobyty szturmem. Przy czym Napoleon przerwał mu i powiedział "Ja też dzisiaj zdobyłem swoją wioskę Kołobrzeg razem ze wszystkim co powstrzymywało moje natarcie, Frydland jest wart Austerlitz, Jeny czy bitwy pod Marengo, której rocznicę obchodzę właśnie dziś".
[edytuj] Skutki
Bitwa pod Frydlandem efektywnie zakończyła wojnę z IV Koalicją. 7 Lipca 1807r., Rosja i Francja podpisały Pokój w Tylży, który doprowadził do zawarcia sojuszu pomiędzy oba krajami po dwóch latach wojny. Francja podpisała osobny traktat z Prusami 2 dni później, aby odciąć je od wpływu na główne negocjacje. Oficjalne warunki Pokoju z Tylży wspominały o wzajemnym zrozumieniu pomiędzy Napoleonem a Carem Aleksandrem, ale te okryte tajemnicą zajmowały się bardzo rzeczowo sprawami światowymi: Francja zezwoliła Rosji na przejęcie całkowitego wpływu nad polityką wobec Imperium Otomańskiego w zamian zyskując wpływ na Dalmację i Wyspy Jońskie. Rosja dostała wolną rękę w sprawie Finlandii, za co Aleksander zgodził się przystąpić do Systemu Kontynentalnego w razie gdyby wojna z Wielką Brytanią miała się przeciągnąć. W drugim traktacie Prusy zostały upokorzone. Wszystkie Pruskie terytoria na zachód od Łaby zostały przekształcone w nowe Królestwo Westfalii a te uzyskane dzięki drugiemu i trzeciemu rozbiorowi Polski zostały przekształcone w Księstwo Warszawskie. Białystok został wcielony do Rosji.
[edytuj] Legenda
Bitwa pod Frydlandem ma szczególne miejsce w polskiej historii, mimo że jest stosunkowo mało znanym epizodem wojen napoleońskich. To właśnie tej bitwie zawdzięczamy odzyskanie częściowej niepodległości dzięki utworzeniu Księstwa Warszawskiego, co było bezpośrednią konsekwencją tej bitwy. Frydland znajduje się obecnie w rosyjskim obwodzie kaliningradzkim a jego nazwa została zmieniona na Prawdinsk w 1945r. Bitwa ta jest wymieniona na Łuku Triumfalnym w Paryżu oraz u podstawy sarkofagu Napoleona w katedrze inwalidów w Paryżu.
[edytuj] Uwagi
- ↑ 1,0 1,1 według Małej Encyklopedii Wojskowej Francuzi stracili 5000 żołnierzy
- ↑ 2,0 2,1 według Małej Encyklopedii Wojskowej Rosjanie stracili 15 000 żołnierzy
[edytuj] Bibliografia
- Jonatan Sutherland „Bitwy Epoki Napoleońskiej” Almapress Warszawa 2005 ISBN 83-7020-333-7
- Chandler, David G. The Campaigns of Napoleon. New York: Simon & Schuster, 1995. ISBN 0-02-523660-1
- Fisher, Todd & Fremont-Barnes, Gregory. The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Empire. Oxford: Osprey Publishing Ltd., 2004. ISBN 1-84176-831-6
- McLynn, Frank. Napoleon: A Biography. New York: Arcade Publishing Inc., 1997. ISBN 1-55970-631-7
- Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I
