Chorągiew Stołeczna ZHP

Z Wikipedii

Chorągiew Stołeczna ZHP im. Bohaterów Warszawy
Organizacja harcerska	Związek Harcerstwa Polskiego
Rodzaj jednostki	chorągiew
Jednostka nadrzędna	Główna Kwatera ZHP
Jednostki podległe	26 hufców (zobacz listę)
Rok powstania pierwszych drużyn	1910
Komendant	hm. Waldemar Kowalczyk
Adres Komendy	ul. Piaskowa 4 01-067 Warszawa
http://www.stoleczna.zhp.pl

Chorągiew Stołeczna ZHP im. Bohaterów Warszawy – jednostka terenowa Związku Harcerstwa Polskiego, nosząca tę nazwę od 1967 (wcześniej Chorągiew Warszawska). Od 1975, wraz z wprowadzonym wtedy nowym podziałem administracyjnym kraju, obejmowała miasto stołeczne Warszawę i ówczesne województwo stołeczne warszawskie.

Po kolejnej zmianie podziału administracyjnego zasięg jej działania nie zmienił się i obejmuje część obecnego województwa mazowieckiego - teren:

• miasta stołecznego Warszawy
• powiatu garwolińskiego
• powiatu grodziskiego
• powiatu legionowskiego
• powiatu mińskiego
• powiatu nowodworskiego
• powiatu otwockiego
• powiatu piaseczyńskiego
• powiatu pruszkowskiego
• powiatu warszawskiego zachodniego
• powiatu wołomińskiego

Chorągiew tworzy 26 hufców (2008): Błonie, Celestynów, Garwolin, Grodzisk Mazowiecki, Konstancin, Legionowo, Milanówek, Nowy Dwór Mazowiecki, Otwock, Piaseczno, Piastów, Pruszków, Sulejówek, Tłuszcz, Warszawa-Centrum, Warszawa-Mokotów, Warszawa-Ochota, Warszawa Praga Południe, Warszawa - Praga Północ, Warszawa-Ursus, Warszawa-Ursynów, Warszawa-Wola, Warszawa-Żoliborz, Wołomin, Ząbki, Zielonka.

Siedzibą władz chorągwi jest Warszawa.

Spis treści 1 Początki działalności harcerskiej w Warszawie 2 II Rzeczpospolita 3 II wojna światowa 4 Działalność po II wojnie światowej 4.1 1944-1956 4.2 Chorągiew Warszawska, 1956-1967 4.3 Chorągiew Stołeczna, od 1967 5 Chorągiew Stołeczna współcześnie 5.1 Hufce 6 Przypisy 7 Zobacz też 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Początki działalności harcerskiej w Warszawie

Od początków harcerstwa Warszawa stanowiła ważny ośrodek tworzenia się tego ruchu. Wg "Leksykonu harcerstwa" pierwsza drużyna w Warszawie (późniejsza 27 Warszawska Drużyna Harcerska im. Szymona Konarskiego) powstała przy szkole Witolda Wróblewskiego w 1910^[1].

Podczas toczącej się wojny warszawscy harcerze podejmowali służbę łącznościową (roznoszenie poczty), samarytańską w szpitalach, organizowano kursy instruktorskie. Wielu harcerzy starszych działało równocześnie w Polskiej Organizacji Wojskowej. Harcerze uczestniczyli w uroczystościach patriotycznych, m.in. w postawieniu w 1916 krzyża-pomnika w Olszynce Grochowskiej. W maju 1916 harcerze warszawscy zorganizowali w Dolinie Szwajcarskiej prezentację sprawności drużyn i defiladę.

1 listopada 1916 cztery organizacje skautowe działające na terenie Królestwa Polskiego utworzyły w Warszawie Związek Harcerstwa Polskiego. Na terenie Warszawy powstał I Okręg ZHP, którego komendę stanowiła Rada Hufcowych. w marcu 1917 podzielono go na Okręg IA (męski), liczący ok. 3 tysięcy harcerzy w 27 drużynach, i Okręg IB (żeński).

W listopadzie 1918 starsi harcerze wspólnie z POW rozbrajali Niemców, a po mobilizacji utworzyli Batalion Harcerski, istniejący do kwietnia 1919. Młodsi pełnili służbę wartowniczą, łącznościową i porządkową w Pogotowiu Młodzieży. Starsi harcerze i instruktorzy warszawscy brali udział w akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach. W lipcu 1920 w związku z wybuchem wojny polsko-bolszewickiej kilkuset warszawskich harcerzy zgłosiło się do armii ochotniczej.

[edytuj] II Rzeczpospolita

W styczniu 1921 utworzono Oddział Warszawski ZHP, w którym powołano oddzielne chorągwie harcerzy i harcerek.

Chorągiew Warszawska Męska działała od 1921 na obszarze województwa warszawskiego i kilku przylegających powiatów sąsiednich województw. W 1925 nastąpił jej podział na chorągiew wojewódzką oraz działającą na terenie miasta stołecznego Warszawy Chorągiew Stołeczną Męską. Jej nazwę zmieniano kilkakrotnie, od marca 1927 była to Chorągiew Warszawska Męska, a od 1933 - Warszawska Chorągiew Harcerzy. Chorągwie warszawskie (stołeczne) męska i żeńska (w 1925-1931 dodatkowo z chorągwiami mazowieckimi) tworzyły Oddział (Okręg) Warszawski ZHP. Siedzibą komend chorągwi była Warszawa.

W okresie międzywojennym Chorągiew Harcerzy dzieliła się w różnych okresach na 5-14 hufców (okręgów wizytacyjnych). W 1934 ustalono podział na 8 hufców terytorialnych, będących jednostkami organizacyjno-programowymi, z własnymi komendami: Grzybów, Mokotów, Powiśle, Praga, Śródmieście, Ujazdów, Wola i Żoliborz.

Trzykrotnie (w 1922 na Bielanach, w 1925 w Płudach i w 1937 w Pomiechówku) odbyły się zloty chorągwi. Stołeczni harcerze licznie uczestniczyli w narodowych zlotach harcerskich i Jamboree. W Warszawie działały aktywnie zrzeszenia starszego harcerstwa (Gromada św. Jerzego, "Kuźnica", Akademicka Drużyna Harcerska i inne.

W 1937-1938 w chorągwi męskiej działało 5200 harcerzy, 675 harcerzy starszych i 2215 zuchów w 168 drużynach i zrzeszeniach, oraz 245 mianowanych instruktorów; w chorągwi żeńskiej było 3540 harcerek^[1].

Dzięki organizowanym co roku od 1922 kursom instruktorskim, w tym od 1924 najbardziej znanym kursom nad jeziorem Wigry, chorągiew miała liczną i dobrze wykształconą kadrę harcerską. Niestety w latach 1937-1939, wskutek konfliktu z władzami ZHP (sprawa Ludwiga) ok. 100 instruktorów zostało usuniętych lub wystąpiła ze związku, część z nich utworzyła później organizację "Wigry".

[edytuj] II wojna światowa

W okresie 1939-1944 harcerstwo warszawskie stanowiło trzon najważniejszych harcerskich organizacji konspiracyjnych, takich jak Szare Szeregi, Wigry, Harcerstwo Polskie, Organizacja Harcerek.

Chorągiew Harcerzy działała w konspiracji, w Szarych Szeregach, nosiła w tym czasie kryptonim "Wisła". Organizacyjnie dzieliła się na 3 okręgi: Praga, Południe (PD) i Północ (PN), w 1941 powstał czwarty okręg - Centrum (CT). W listopadzie 1942 została zorganizowana według grup wiekowych: "Zawisza", Bojowe Szkoły (6 hufców) i Grupy Szturmowe (4 hufce). W 1943 spośród harcerzy GS utworzono Batalion Zośka i wydzieloną kompanię "Agat" (późniejszy Batalion Parasol), a następnie całe Grupy Szturmowe przeszły pod bezpośredni nadzór Głównej Kwatery Szarych Szeregów.

W 1944 nastąpił nowy podział chorągwi na 6 bloków: Bazylika (Praga), Cytadela (Żoliborz), Prochownia (Ochota), Radiostacja (Mokotów), Reduta (Wola) i Zamek (Śródmieście).

Harcerze warszawscy prowadzili mały sabotaż w organizacji Wawer. Uczestnicy Grup Szturmowych przeprowadzili wiele spektakularnych akcji dywersyjnych i bojowych: m.in. wysadzano tory kolejowe, odbito więźniów 26 marca 1943 w Akcji pod Arsenałem oraz 20 kwietnia w Celestynowie, a 1 lutego 1944 dokonano zamachu na Kutscherę. Organizowano akcję "M" dla młodzieży niezrzeszonej i prowadzono kursy szkoły podchorążych Szarych Szeregów. Pracę konspiracyjną prowadziła też Chorągiew Harcerek.

Działalność warszawskiego harcerstwa w okresie okupacji opisano w wielu książkach, wydawnictwach i artykułach, m.in.:

• Aleksander Kamiński (pierwsze wydania pod pseudonimem Juliusz Górecki) Kamienie na szaniec, ISBN 83-10-10505-3
• Aleksander Kamiński Zośka i Parasol. Opowieść o niektórych ludziach i niektórych akcjach dwóch batalionów harcerskich
• Grzegorz Nowik Straż nad Wisłą (trzy tomy); Wydawnictwo Rytm, 2002, ISBN 83-88794-55-8.

Upadek powstania warszawskiego przyniósł kres działalności Chorągwi Warszawskiej w konspiracji.

[edytuj] Działalność po II wojnie światowej

Przez cały okres PRL w Warszawie istniało duże zróżnicowanie pracy poszczególnych środowisk harcerskich: od działających w duchu tradycyjnych ideałów harcerskich i skautowych metod wychowawczych, często w sposób półkonspiracyjny i nieformalny, do ulegających naciskom władz reżimowych, silnemu upolitycznieniu i ideologizacji.

[edytuj] 1944-1956

Zaraz po wojnie spontanicznie odradzały się dawne drużyny harcerskie, najwcześniej w 1944 na Pradze i Grochowie. W 1945 w skład Chorągwi Harcerzy weszło 13 hufców: Falenica, Legionowo, Mokotów, Nadwiśle, Ochota, Praga, Pruszków, Rembertów, Śródmieście, Wilanów, Włochy, Wola i Żoliborz. W 1947 chorągiew liczyła 6891 zuchów i harcerzy w 179 drużynach^[1]. Harcerze uczestniczyli w odgruzowywaniu i odbudowie Warszawy.

W 1948^[2]-1949^[1] obie chorągwie warszawskie - męska i żeńska zostały połączone w jedną. Usunięto wielu instruktorów. W 1950 ZHP został zlikwidowany, powstała Organizacja Harcerska Związku Młodzieży Polskiej, wzorowana na radzieckich pionierach.

W latach 1944-1956 działało w Warszawie co najmniej kilkanaście organizacji tzw. II konspiracji harcerskiej^[3]: Garstka, Harcerska Zbrojna Służba Ojczyźnie, Harcerski Ruch Oporu, Harcerstwo Polskie (Hufce Polskie), Harcerze Armii Krajowej, Konspiracyjna Drużyna Harcerska "Osy", 21 Konspiracyjna Drużyna Harcerska, Młodzieżowy Ruch Oporu "Komitet Wyzwoleńczy", Podziemna Organizacja Harcerstwa WiN (Obrońcy Korony), Podziemna Organizacja ZHP "Orlęta", Ruch Oporu Młodzieży Harcerskiej, Skorpiony, Waszyngton, Zarzewie, Zośkowcy i Związek Młodzieży Polskiej.

[edytuj] Chorągiew Warszawska, 1956-1967

Po okresie stalinizmu, jeszcze przed Krajowym Zjazdem Działaczy Harcerskich, po którym reaktywowano ZHP, od października 1956 na nowo organizowały się drużyny oraz hufce: Praga (Północ), Stare Miasto i Wilanów. Do służby zgłaszali się instruktorzy przedwojenni, z Szarych Szeregów oraz działający w Organizacji Harcerskiej Polski Ludowej. W okresie 1956-1967 harcerstwo warszawskie tworzyło Chorągiew Warszawską ZHP.

18 stycznia 1957 ukazał się pierwszy rozkaz, podający skład komendy chorągwi, cofający wszystkie dotychczasowe numery drużyn oraz zakazujący przeprowadzania prób na stopnie harcerskie i przyjmowania przyrzeczenia harcerskiego. W ciągu kolejnych miesięcy utworzono hufce i mianowano ich komendantów hufców: Grochów, Mokotów, Praga, Rembertów (dzielnica Warszawy), Śródmieście, Wawer, Wilanów i Żoliborz, a następnie Ochota, Bródno i Wola. 27 kwietnia 1957 komendant chorągwi rozkazem L.12/57 przyjął do ZHP, nadając numery, zatwierdzając bohaterów i mianując drużynowych 143 drużyn. W czerwcu w 11 hufcach istniało już 273 drużyn, w których działało ok. 8000 zuchów, harcerek, harcerzy, instruktorek i instruktorów ^[4].

W latach 1957-1958 z podziału dotychczasowych hufców powstały 24 nowe hufce środowiskowe: z hufca Ochota - wyodrębniono Włochy, ze Starego Miasta - Hufiec Harcerek Stare Miasto, Hufiec Harcerzy Stare Miasto i Hufiec Harcerzy Stare Miasto-Grzybów, z Grochowa - Saską Kępę, z Pragi - Pragę Centralną, Pragę Nową i Targówek, z hufca Śródmieście - Agrikola i Filtry, z hufca Żoliborz - Bielany, z hufca Wola - Koło, Młynów i Redutę. Powstał też oddzielny Hufiec Walterowski.

W latach 1960-1963 ponownie połączono je w duże hufce dzielnicowe, z etatowymi komendantami, pomimo protestów drużyn i instruktorów. Tym samym dostosowano liczbę i granice hufców do nowo utworzonych 7 dzielnic Warszawy. W 1961 komenda chorągwi otrzymała od władz miasta teren na Cyplu Czerniakowskim, gdzie stworzono bazę żeglarską - Harcerski Ośrodek Wodny. Uzyskał on również uprawnienia hufca, skupiającego wszystkie drużyny z terenu chorągwi o specjalności wodnej, później przekształconego w Chorągwiany Ośrodek Specjalności Wodnych i Żeglarskich^[4].

Organizowano wypoczynek letni w ramach Harcerskiej Akcji Letniej (HAL), Harcerskiej Akcji Letniej Młodzieży Starszej (HALMS), akcji obozowej "Warmia i Mazury" (WiM), Akcje Nieobozowego Lata (NAL). Powstawały drużyny specjalnościowe: fotograficzne, teleradiotechniczne, motoryzacyjne i inne, z własnymi pracowniami, drużyny Młodzieżowej Służby Ruchu.

Zuchy, harcerze i instruktorzy uczestniczyli w różnorodnych imprezach propagandowych: pochodach pierwszomajowych, obchodach rocznic powstania PRL i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej^[4], w uroczystościach 1000-lecia Państwa Polskiego, kampanii "Iskra" z okazji 100. rocznicy urodzin Włodzimierza Lenina, czynach partyjnych. Brali też udział w alertach naczelnika ZHP, kampanii "Dwadzieścia lat siedemsetletniej Warszawy", uczestniczyli w budowie Centrum Zdrowia Dziecka, w operacji "1001-Frombork" i "Bieszczady-40".

[edytuj] Chorągiew Stołeczna, od 1967

7 maja 1967 na stadionie "Legii" przy udziale ok. 30 tysięcy harcerzy chorągiew przyjęła nazwę Chorągwi Stołecznej i otrzymała imię Bohaterów Warszawy. W latach 1965-1969 imiona przyjmowały także hufce warszawskie, w zamyśle komendy chorągwi miały to być organizacje lub formacje wojskowe zasłużone dla Warszawy - tak hufiec Mokotów przyjął imię Szarych Szeregów. Jednak pod naciskiem komitetów dzielnicowych PZPR^[2] nadawano hufcom imiona formacji komunistycznych i lewicowych: hufcowi Praga Południe - imię 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, Żoliborz - Batalionu AL "Czwartacy", oraz bohaterów socjalistycznych i komunistycznych: Stanisława Dubois, Władimira Komarowa, gen. Karola Świerczewskiego.

W 1973 powstał program Harcerskiej Służby Polsce Socjalistycznej obejmujący drużyny starszoharcerskie. Część drużyn bojkotowała jednak HSPS.

W 1975 w związku z reformą administracyjną państwa zlikwidowana została Chorągiew Mazowiecka, a Chorągiew Stołeczna przejęła część jej hufców^[2]. Składała się z 33 hufców i 19 gminnych i miejskich związków drużyn, liczba hufców często jednak ulegała zmianom.

W 10. rocznicę nadania chorągwi imienia, w maju 1977 sztandar chorągwi udekorowano Krzyżem Za zasługi dla ZHP.

W 1979 Chorągiew Stołeczna liczyła 114 tysięcy zuchów, harcerzy i instruktorów, a w jej skład wchodziło 45 hufców.

22 listopada 1980 powstało w Warszawie porozumienie Kręgów Instruktorów Harcerskich im. A. Małkowskiego (KIHAM), którego głównym założeniem było odrodzenie moralne harcerstwa w duchu tradycyjnego tekstu Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego (z 1932 roku) i odkomunizowanie ruchu.

1 października 1983 na Podwalu odsłonięto Pomnik Małego Powstańca, zbudowany z inicjatywy warszawskich harcerzy za zebrane przez nich fundusze.

W 1983 i 1987 podczas pielgrzymek Jana Pawła II harcerze ze środowisk KIHAM, a następnie półtajnego Ruchu Harcerskiego Rzeczypospolitej wbrew zakazom władz organizowali służbę sanitarną i porządkową - "Białą Służbę", wspierającą służby kościelne. Niektórych jej uczestników spotykały potem kary i represje (jednego z liderów Ruchu Harcerskiego uczestniczącego w Białej Służbie zwolniono z funkcji drużynowego, a działalność 16 WDH władze hufca zawiesiły).

Po powstaniu w 1989 Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej i ZHP-1918 przeszła do nich część drużyn Chorągwi Stołecznej.

Po zniesieniu w 1995 przez Zjazd ZHP wersji Przyrzeczenia Harcerskiego, w której nie składa się ślubu służby Bogu, od Związku odłączył się hufiec Warszawa-Śródmieście i utworzył w 1996 Stowarzyszenie Harcerskie. Obecnie na terenie dzielnicy Śródmieście działa Hufiec ZHP Warszawa-Centrum.

[edytuj] Chorągiew Stołeczna współcześnie

Stan organizacyjny na dzień 1 stycznia 2008 roku wynosił 10 903 osób. Komendantem chorągwi jest hm. Waldemar Kowalczyk.

[edytuj] Hufce

Na dzień 1 stycznia 2008 roku w skład chorągwi wchodzą hufce:^[5]

• Hufiec Błonie, Komendant - phm. Urszula Galant
• Hufiec Celestynów, Komendant - phm. Przemysław Książek, ul. Św. Kazimierza 24, 05-430 Celestynów
• Hufiec Garwolin, Komendant - hm. Zbigniew Winiarek, ul. Żwirki i Wigury 16, 08-400 Garwolin
• Hufiec Góra Kalwaria, Komendant - hm. Jerzy Gonkowski
• Hufiec Grodzisk Mazowiecki, Komendant: phm. Justyna Pieńkowska
• Hufiec Konstancin-Jeziorna, Komendantka - phm. Marta Lipińska, ul. Potulickich 30, 05-510 Konstancin-Jeziorna
• Hufiec Legionowo, Komendant: phm. Piotr Michałowski, ul. Zakopiańska 4, 05-120 Legionowo
• Hufiec Milanówek, Komendant - phm. Dariusz Kopeć, ul. Królewska 69, Milanówek 05-822
• Hufiec Nowy Dwór Mazowiecki, Komendant - phm. Sebastian Sosiński, ul. Paderewskiego 3c, 05-100 Nowy Dwór Maz.
• Hufiec Otwock, Komendant - phm. Karolina Śluzek, ul. Poniatowskiego 10, 05-400 Otwock
• Hufiec Piaseczno, Komendantka: pwd. Kinga Socha, Pl. Piłsudskiego 4, 05-500 Piaseczno
• Hufiec Piastów, Komendant - phm. Grzegorz Parys ul. 11 listopada 8, 05-820 Piastów
• Hufiec Pruszków, Komendant - phm. Michał Landowski, ul. Dobra 8, 05-804 Pruszków
• Hufiec Sulejówek, Komendant - phm. Monika Ducka, ul. 3-go Maja 21, 05-071 Sulejówek
• Hufiec Tłuszcz, Komendant - hm. Adam Jarzębak, ul. Szklana 3, 05-240 Tłuszcz
• Hufiec Warszawa Centrum, Komendant - phm. Sylwia Lewińska, ul. Hoża 57, 00-681 Warszawa
• Hufiec Warszawa Mokotów, Komendant - phm. Marcin Adamski, ul. Fosa 30, 02-768 Warszawa
• Hufiec Warszawa Ochota, Komendant - phm. Małgorzata Nowosad, ul. Raszyńska 22a, 02-026 Warszawa
• Hufiec Warszawa Praga Południe, Komendant - hm. Piotr Olejniczak
• Hufiec Warszawa Praga Północ, Komendant - hm. Bartosz Kowalewski, 03-641 Warszawa, ul. Blokowa 3
• Hufiec Warszawa Ursus, Komendant - phm. Paweł Zuterek
• Hufiec Warszawa Ursynów, Komendant - hm. Jacek Słaby
• Hufiec Warszawa Wola, Komendant: phm. Paulina Gajownik, ul. Karolkowa 53a, 01-197 Warszawa
• Hufiec Warszawa Żoliborz, Komendant - hm. Grzegorz Całek
• Hufiec Wołomin, Komendant - phm. Agnieszka Dardzińska, 05-200 Wołomin, ul. Długa 34
• Hufiec Ząbki, Komendant - phm. Teresa Kisiel, ul. Westerplatte 1/11, 05-091 Ząbki
• Hufiec Zielonka, Komendant: pwd. Magda Ulejczyk, ul. 11 listopada 33, 05-220 Zielonka

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• harcerstwo
• Związek Harcerstwa Polskiego

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona Internetowa Chorągwi Stołecznej ZHP