Dekalog (serial)

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy cyklu filmowego. Zobacz też: inne znaczenia słowa dekalog.

Dekalog
Gatunek	Dramat obyczajowy
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Czas trwania	55 minut (każdy odcinek)
Produkcja
Reżyseria	Krzysztof Kieślowski
Scenariusz	Krzysztof Kieślowski, Krzysztof Piesiewicz
Muzyka	Zbigniew Preisner
Zdjęcia	różni operatorzy
Scenografia	Halina Dobrowolska
Kostiumy	Małgorzata Obłoza, Halina Ćwikło
Montaż	Ewa Smal
Dekalog na FilmPolski.pl
Dekalog na IMDb

Dekalog – cykl dziesięciu filmów telewizyjnych z 1988 roku w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

[edytuj] O Dekalogu

Każdy trwający blisko godzinę odcinek, stanowi wariację na temat jednego z Dziesięciu Przykazań. Jednak żaden z filmów nie odzwierciedla dosłownie dziesięciu przykazań w kontekście wiary chrześcijańskiej. Współautorem scenariusza był Krzysztof Piesiewicz, z którym Kieślowski nawiązał współpracę przy swoim poprzednim filmie Bez końca.

Dwa odcinki doczekały się dłuższych o blisko pół godziny, kinowych wersji: Krótki film o zabijaniu (Dekalog V) i Krótki film o miłości (Dekalog VI). W projekcie Dekalog wzięła udział pokaźna grupa wybitnych polskich aktorów, a wśród nich m.in. Tadeusz Łomnicki, Zbigniew Zapasiewicz, Jerzy Stuhr, Krystyna Janda i Bogusław Linda.

W dziewięciu odcinkach pojawia się tajemniczy nieznajomy, grany przez Artura Barcisia (nie wystąpił tylko w Dekalogu X), który przybiera kolejno postać: mężczyzny siedzącego nad jeziorem, laboranta, motorniczego, kajakarza, robotnika, człowieka z walizką, mężczyzny na stacji kolejowej, studenta i rowerzysty. W dwóch dekalogach (VI i X) jako pielęgniarka pojawia się Anna Gornostaj.

[edytuj] Kompozycja

Każdy film stanowi zamkniętą całość, opowiada różne historie i na plan pierwszy wysuwa innych bohaterów. Wszystkie postaci łączy wspólne miejsce zamieszkania - typowy dla czasów późnego PRL-u blok w Warszawie. Niekiedy główni bohaterowie z jednych odcinków, pojawiają się na dalszym tle w drugich:

w Dekalogu III, gdy Janusz (Daniel Olbrychski) mija się w drzwiach z Krzysztofem (Henryk Baranowski), którego perypetie zostały przedstawione w Dekalogu I
w Dekalogu IV, kiedy Michał i Anka (w tych rolach Adrianna Biedrzyńska i Janusz Gajos) spotykają w windzie dwóch mężczyzn: Aleksandra Bardiniego, bohatera Dekalogu II i Jana Tesarza, bohatera Dekalogu V
w Dekalogu V, kiedy Marian (Jan Tesarz) ucieka swoją taksówką przed małżeństwem, Dorotą (Krystyna Janda) i Andrzejem (Olgierd Łukaszewicz), bohaterami Dekalogu II
w Dekalogu X, gdy Jerzego (Jerzy Stuhr) na poczcie obsługuje Tomek (Olaf Lubaszenko), bohater Dekalogu VI
w Dekalogu VIII, studentka przytacza historię, która stanowi fabułę Dekalogu II,
w Dekalogu VIII, sąsiad pokazuje bohaterce serię znaczków z Dekalogu X

[edytuj] Gatunek

Wszystkie odcinki nacechowane są charakterystyczną dla Kieślowskiego melancholią i - w mniejszym bądź większym (np. Dekalog I) stopniu - refleksją filozoficzną.

W cyklu znajdziemy elementy melodramatu (Dekalog III), moralitetu (Dekalog VIII), brutalnego kina akcji (Dekalog V), nawet obcej reżyserowi komedii i farsy (Dekalog X), a zarysowany w Dekalogu II motyw tragicznego wyboru może kojarzyć się z dramatem romantycznym. Wszystkie filmy charakteryzują się bogatymi i silnie zarysowanymi wątkami psychologicznymi, które niekiedy, jak w Dekalogu IV i Dekalogu VI, przesłaniają warstwę fabularną.

[edytuj] Odcinki

Dekalog I: Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną. Wykładowca uniwersytecki (Henryk Baranowski), racjonalista i ateista, który zbytnio zaufał komputerowi i osiągnięciom współczesnej nauki, musi skonfrontować swoją postawę z nieprzewidywalnością oraz przypadkiem, prowadzącym w efekcie do tragedii.
Dekalog II: Nie będziesz brał imienia Pana Boga swego nadaremno. Młoda skrzypaczka w ciąży (Krystyna Janda) domaga się od starego ordynatora (Aleksander Bardini), lekarza jej chorego męża (Olgierd Łukaszewicz), podjęcia decyzji w sprawie jej nienarodzonego dziecka.
Dekalog III: Pamiętaj abyś dzień święty święcił. W czasie Wigilii Janusz (Daniel Olbrychski) zostaje podstępnie wyciągnięty z mieszkania przez kochankę (Maria Pakulnis) i, wędrując nocą po mieście, musi dokonać wyboru między nią, a rodziną.
Dekalog IV: Czcij ojca swego i matkę swoją. Kiedy młoda dziewczyna (Adrianna Biedrzyńska) i jej ojciec (Janusz Gajos) dowiadują się, że najprawdopodobniej nie są ze sobą spokrewnieni, zdają sobie sprawę, że powinni na nowo nazwać uczucie, które ich naprawdę łączy.
Dekalog V: Nie zabijaj. Głos Kieślowskiego w sprawie kary śmierci. Młody adwokat-idealista (Krzysztof Globisz) podejmuje się obrony dwudziestoletniego Jacka (Mirosław Baka), który w bestialski sposób zamordował taksówkarza (Jan Tesarz).
Dekalog VI: Nie cudzołóż. Początkowa ciekawość niepozornego i nadwrażliwego Tomka (Olaf Lubaszenko) starszą od niego sąsiadką z przeciwka (Grażyna Szapołowska) zamienia się w wyniszczające, żarliwe, bolesne uczucie, prowadzące chłopaka prosto do próby autodestrukcji.
Dekalog VII: Nie kradnij. Studentka Majka (Maja Barełkowska) postanawia odzyskać swoje dziecko, które niegdyś, w obawie przed skandalem, adoptowali jej rodzice (Anna Polony i Władysław Kowalski).
Dekalog VIII: Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu. Profesor etyki (Maria Kościałkowska) w czasie wojny odmówiła pomocy ukrywającej się młodej Żydówce (Teresa Marczewska), która po latach ponownie zjawia się w jej życiu.
Dekalog IX: Nie pożądaj żony bliźniego swego. Czterdziestoletni kardiochirurg (Piotr Machalica) dowiaduje się, że jest impotentem. W nowej sytuacji staje się obsesyjnie zazdrosny o żonę (Ewa Błaszczyk), szpieguje ją, aż w końcu nakrywa in flagranti z młodym chłopakiem (Jan Jankowski).
Dekalog X: Ani żadnej rzeczy, która jego jest. Dwaj bracia (Jerzy Stuhr i Zbigniew Zamachowski) otrzymują w spadku po zmarłym ojcu klasery ze znaczkami pocztowymi. Początkowo lekceważą kolekcję, ale kiedy dowiadują się, że zbiór ma ogromną wartość, ich zainteresowanie filatelistyką urasta do chorobliwych, groteskowych rozmiarów.

[edytuj] Ciekawostki

Muzykę do wszystkich odcinków skomponował Zbigniew Preisner.
Autorem zdjęć do każdego odcinka był inny operator. Wyjątek stanowi Piotr Sobociński, który jako jedyny pracował przy dwu filmach z cyklu.
Prawa do dystrybucji Dekalogu oraz dwu filmów kinowych (Krótki film o zabijaniu i Krótki film o miłości) zostały zakupione m.in. we Francji, Niemczech, Holandii, Szwecji, Belgii, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Japonii, Hiszpanii, Australii, Kanadzie i Hongkongu.
Pod koniec 2003 roku w Polsce pojawiło się wydanie DVD Dekalogu. Wcześniej cykl został w ten sposób zaprezentowany widzom we Francji i Stanach Zjednoczonych.
Na jednym z festiwali Quentin Tarantino, zobaczywszy Kieślowskiego, wykrzyczał: Pan jest moim mistrzem! Na "Krótkim filmie o zabijaniu" uczyłem się kina!
Japoński twórca mangi Hiroshi Takahashi dla turystów ze swojego kraju ułożył przewodnik po Warszawie według miejsc z Dekalogu.
W 2005 roku George Clooney i Steven Soderbergh wyrazili chęć nakręcenia amerykańskiej wersji Dekalogu. Pomysłowi sprzeciwił się współautor scenariusza Krzysztof Piesiewicz.
W dziewięciu odcinkach występował Artur Barciś.