Hagana

Z Wikipedii

Treść tego hasła może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia.
Zajrzyj na stronę dyskusji i pomóż go poprawić.

Haganah ההגנה
Historia
Państwo	Mandat Palestyny, Izrael
Sformowanie	15 czerwca 1920
Rozformowanie	28 maja 1948
Tradycje
Kontynuacja tradycji	Siły Obronne Izraela
Dowódcy
Pierwszy	Eliyahu Golomb
Ostatni	Israel Galili
Działania zbrojne
Wojna domowa w Mandacie Palestyny I wojna izraelsko-arabska 1948-1949
Organizacja

Hagana, właściwie Haganah (hebr. ההגנה, Obrona) była żydowską tajną paramilitarną organizacją samoobrony, która działała w latach 1920-1948 w Mandacie Palestyny i Izraelu.

[edytuj] Przyczyny powstania

Bezpośrednim powodem utworzenia żydowskiej organizacji samoobrony były nasilające się arabskie ataki na żydowskie osady i kibuce w Mandacie Palestyny. Brytyjskie władze mandatowe nie reagowały na wzrost napięcia i mnożące się incydenty zbrojne.

Miarę żydowskiej goryczy przelało zdobycie przez Arabów (luty 1920) i zniszczenie osady Tel Hai, położonej na północy Galilei. W jej obronie zginął między innymi Josef Trumpeldor. Następnie, w dniach 4-7 kwietnia 1920 roku w arabskich rozruchach w Jerozolimie zginęło 6 Żydów, a 211 zostało rannych.

Stało się widoczne, że dotychczasowa organizacja samoobrony Ha-Shomer (hebr. השומר) nie spełnia swoich zadań. Z tego powodu lewicowe środowiska żydowskie w Palestynie podjęły decyzję o stworzeniu nowej paramilitarnej organizacji, która potrafiłaby sprostać nowym wyzwaniom i zapewnić bezpieczeństwo osiedlom i kibucom.

Założycielami Hagany byli: Zeev Żabotyński i Pinhas Rutenberg.

[edytuj] Utworzenie Hagany

Formalne utworzenie Hagany nastąpiło 15 czerwca 1920 roku w kibucu Kinneret. Uroczystość odbyła się podczas konwencji wyborczej lewicowej partii Ahdut Ha'avoda .

W grudniu 1920 roku zwierzchnictwo nad Haganą przekazano federacji związkowej Histadrut. Jednak w latach 1920-1929 Hagana nie posiadała żadnego wyraźnie określonego dowództwa. "Oddziały" Hagany składały się z rolników i robotników, którzy po ukończeniu pracy dodatkowo chronili swoje osiedla. Bardzo często chronili osiedla jednocześnie pracując przy swoich gospodarstwach. Byli słabo wyszkoleni i kiepsko uzbrojeni.

Celem działalności Hagany była ochrona żydowskich osadników.

[edytuj] Historia

Gdy w 1921 roku doszło do kolejnych arabskich rozruchów w Palestynie, działania Hagany okazały się nieskuteczne. Był to powodem zniechęcenia i zastanawiania się nad zaprzestaniem dalszego finansowania tej organizacji. A gdy Światowa Organizacja Syjonistyczna wstrzymała finansowanie, w 1923 roku większość dawnych członków Ha-Shomer opuściła Haganę, dodatkowo ją osłabiając.

W owym czasie Hagana posiadała trzy duże "oddziały": w Tel Awiwie, Jaffie i Jerozolimie. Ilość i jakość broni była niewystarczająca, a zapasy amunicji znikome.

Masakra Żydów w Hebronie w 1929 roku zdecydowanie zmieniła nastawienie środowisk żydowskich do Hagany. Światowa Organizacja Syjonistyczna wyraziła akceptację i Agencja Żydowska rozpoczęła finansowanie działalności Hagany. Zainicjowano program szkoleniowy prowadzony przez instruktorów. Zakupiono znaczne ilości broni zagranicą oraz utworzono sieć tajnych składów broni i amunicji. Jednocześnie powstawały liczne tajne warsztaty produkujące proste uzbrojenie.

Nieoficjalnie Hagana podlegała władzom Agencji Żydowskiej i palestyńskiej Żydowskiej Radzie Narodowej. Pierwszym dowódcą Hagany został Eliyahu Golomb (1893-1945).

W ten sposób pozycja i rola Hagany zdecydowanie się zmieniła. Stała się największą żydowską organizacją paramilitarną, skupiającą niemal wszystkich młodych i dorosłych Żydów w Mandacie Palestyny.

[edytuj] Powstanie Irgunu

W 1931 roku grupa radykalnych prawicowych aktywistów z Żabotyńskim na czele, odłączyła się od Hagany i utworzyła własną organizację paramilitarną, pod nazwą Irgun (Irgun Tsva'i-Leumi - Narodowa Organizacja Wojskowa, zwana także HaEtsel).

[edytuj] Arabska rewolta 1936-1939

Gdy w 1936 roku ponownie wybuchły arabskie rozruchy w Brytyjskim Mandacie Palestyny, Hagana była już dobrze zorganizowaną paramilitarną formacją samoobrony. Dysponowała siłą około 10 tys. przeszkolonych ludzi i rezerwą około 40 tys. ludzi. Udowodnili oni swoją skuteczność broniąc żydowskich osad przed arabskimi napaściami.

Brytyjskie władze mandatowe były w pierwszym okresie arabskiej rewolty nawet przychylne działaniom żydowskiej Hagany, chociaż nigdy nie uznały jej oficjalnie. Jednak Brytyjczycy współpracowali z Jewish Settlement Police (Policja Żydowskich Osad), Jewish Auxiliary Forces (Siły Żydowskiej Pomocy) i Special Night Squads (Specjalne Oddziały Nocne). Umożliwiono nawet przeszkolenie 3 tys. młodych Żydów w strukturach brytyjskiej pomocniczej policji w Palestynie.

Podczas tłumienia arabskiego powstania Eliyahu Golomb wysunął koncepcję aktywnej obrony i był inicjatorem utworzenia polowych oddziałów bojowych (Plugot Sadeh). Zdobyte doświadczenie bojowe okazało się pomocne podczas wojny izraelsko-arabskiej 1948 roku.

[edytuj] II wojna światowa

Plakat polityczny Hagany.

Członek Jewish Settlement Police.

Gdy wybuchła II wojna światowa, 6 września 1939 roku utworzono centralne dowództwo oddziałów Hagany w Palestynie. Głównym dowódcą został Jaakov Dori (1889-1973), który popierała zaciąg Żydów do brytyjskiej armii.

Na wiosnę 1941 roku Brytyjczycy poczuli się zagrożeni niemiecką inwazją przez siły Erwina Rommla. Z tego powodu 19 maja 1941 roku Brytyjczycy nawiązali współpracę z Haganą, tworząc 5 batalionów szturmowych Palmach (akronim od nazwy Plugot Mahatz). Ogółem 2 tys. żydowskich żołnierzy przeszło pełne profesjonalne szkolenie wojskowe i zdobyło umiejętności dowódcze. Służyli w nich najbardziej doświadczeni ludzie Hagany. Założycielem Palmach był Icchak Sadeh.

Pierwszą misję bojową oddziały Palmach odbyły 14 maja 1941 roku. Była to tajna operacja na terytorium Libanu, będącego pod kontrolą francuskich władz Vichy.

Jesienią 1942 roku, gdy zmalało niemieckie zagrożenie Palestyny, Brytyjczycy ograniczyli współpracę z Haganą. Rozbrojono oddziały Palmach. Jednak ich członkowie przejęli część uzbrojenia i przeszli do podziemia, tworząc żydowskie oddziały uderzeniowe Palmach (działały w strukturach Hagany).

Na przełomie października i listopada 1944 roku Hagana nawiązała współpracę z brytyjskimi władzami w Mandacie Palestyny. Celem współpracy było zniszczenie żydowskich organizacji Irgun i Lehi. Hagana przekazała Brytyjczykom informacje o 700 członkach Irgunu. W proteście przeciwko takim praktykom ustąpili ze swoich stanowisk Rabin Jehuda Fishman-Maimon i Icchak Greenboim.

[edytuj] Wzrost napięcia w Palestynie

23 września 1945 roku Hagana zerwała współpracę z Brytyjczykami. Nowym dowódcą Hagany został wówczas Icchak Sadeh. Skoncentrował on wysiłki organizacji na poszerzaniu nielegalnej imigracji ocalałych Żydów z Holocaustu w Europie. Przeciwko brytyjskim ograniczeniom imigracyjnym Hagana współpracowała z Irgunem i Lehi. Przeprowadzono liczne akcje dywersyjne i sabotażowe. Oto niektóre z większych akcji:

10 października 1945 roku - atak Palmach na brytyjski obóz dla internowanych w Atlit pod Hajfą. Uwolniono 208 nielegalnych żydowskich imigrantów.
1 listopada 1945 roku - wspólna akcja Hagany, Irgunu i Lehi wymierzona w linie kolejowe (135 miejsc) w Palestynie. Atak na cele w porcie w Hajfie i Jaffie, oraz stację kolejową w Lod (Irgun i Lehi).
23 stycznia 1946 roku - Hagana zaatakowała posterunki brytyjskiej policji w Kfar Vitkin, Shfar'am i Saron.
25 stycznia 1946 roku - Hagana zaatakowała trzy brytyjskie lotniska - w Kfar Syrkin zniszczono 6 samolotów, w Lod zniszczono 11 samolotów, w Kastina zniszczono 20 samolotów.
17 czerwca 1946 roku - Hagana zniszczyła 11 mostów łączących Palestynę z sąsiednimi krajami.

[edytuj] Wojna domowa w Mandacie Palestyny

Ćwiczenia kobiecego oddziału w osadzie Mishmar HaEmek - 1947 rok.

W 1947 roku Hagana stworzyła zalążek izraelskich sił powietrznych (Sherut Avir). Początkowo było to kilkanaście lekkich samolotów wypożyczonych z żydowskich linii lotniczych "Aviron", na których latało 11 pilotów.

W owym czasie Hagana skupiała około 43 tys. ludzi, jednak prawdziwą wartość bojową przedstawiały tylko oddziały Palmach, liczące około 3 tys. ludzi. W grudniu 1947 roku Hagana dysponowała następującym uzbrojeniem: 17 tys. karabinów, 800 pistoletów maszynowych, 200 karabinów maszynowych, 750 lekkich moździerzy i zapas amunicji na 3 dni walki.

Z takimi siłami przystąpiono do konfrontacji z Arabami. Oto główne akcje wojskowe Hagany:

listopad 1947 roku - operacja "Gimel". Rozbicie sił arabskich w rejonach osiedli żydowskich na terenach przyznanych państwu arabskiemu. Miało to zapewnić osiedlom żydowskim bezpieczeństwo w pierwszym okresie funkcjonowania nowych państw w Palestynie.
31 grudnia 1947 roku - odwetowy atak na dwie wioski arabskie Balad a Sheich.
14 lutego 1948 roku - wysadzenie w powietrze 20 domów arabskich wraz z 60 mieszkańcami we wsi Sasa.
wiosna 1948 roku - walka o utrzymanie łączności i zaopatrzenia dla żydowskich osad.
kwiecień 1948 roku - atak na główną kwaterę dowództwa Arabskiej Armii Wyzwoleńczej w Ramli, oraz atak na strategiczną wieś Castel, blokującą drogę do Jerozolimy.
kwiecień 1948 roku - wypędzenia ludności arabskiej: 994 osoby z Chirbet-Azun (3 kwietnia), 620 osób z Ad Dumejra (10 kwietnia), 910 osób z Arab an-Nufejat (10 kwietnia), 340 osób z Arab al-Fogara (10 kwietnia), 650 osób z Miska (15 kwietnia), 600 osób z Nadżd (12 maja), 1200 osób z Samsum (12 maja) i inne.
5 kwietnia 1948 roku - operacja "Nachszon". Ofensywa wzdłuż drogi Tel Awiw - Jerozolima.
21 kwietnia 1948 roku - operacja "Dalet". Przejęcie kontroli nad Hajfą i Tyberiadą (23 kwietnia).
28 kwietnia 1948 roku - operacja "Yiftach". Opanowanie Safedu w Galilei (10 maja).

[edytuj] W Izraelu

Po utworzeniu niepodległego państwa Izrael, oddziały Hagany wzięły udział w walkach wojny izraelsko-arabskiej.

28 maja 1948 roku rząd nowo powstałego państwa Izrael wydał rozkaz powołujący do życia izraelską armię - Siły Obronne Izraela (Cewa Hagana LeIsrael, w skrócie Cahal), do których miały przystąpić wszystkie żydowskie grupy zbrojne walczące w Palestynie. W ten sposób Hagana została przekształcona w Siły Obronne Izraela. Ostatnim dowódcą Hagany był Israel Galili.

[edytuj] Znani członkowie Hagany

Icchak Rabin, Ariel Szaron, Rehavam Zeevi, Dov Hoz, Mosze Dajan, Ruth Westheimer, Lewi Eszkol, Chaim Herzog, Szymon Peres, Ezer Weizman, Efraim Kacir.

[edytuj] Zobacz też

Lehi
Irgun

[edytuj] Linki zewnętrzne

Kategorie: Artykuły kontrowersyjne • Terroryzm • Żydowskie organizacje wojskowe w Mandacie Palestyny

We provide Linux to the World