Józefów (powiat biłgorajski)

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°29' N 23°03' E

Józefów

Herb Józefowa

Gmina
- rodzaj

Józefów (powiat biłgorajski)
miejsko-wiejska

Założono

1725

Prawa miejskie

1725 - 1864, 1989

Burmistrz

Roman Dziura

Powierzchnia

5,00 km²

Położenie

50° 29' N
23° 03' E

Wysokość

220 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2007)
- liczba ludności
- gęstość

2 436
487 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

23-460

Tablice rejestracyjne

LBL

Położenie na mapie Polski

Józefów

TERC10
(TERYT)

3060802074

Urząd miejski³

ul. Kościuszki 37
23-460 Józefów
tel. 84 687-81-33; faks 84 687-81-33
(e-mail)

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Urząd Miejski

Pomnik na Rynku

Kamieniołomy

Dawna synagoga

Kirkut

Józefów (inne nazwy: Józefów Biłgorajski, Józefów Ordynacki) – miasto w woj. lubelskim, w powiecie biłgorajskim, położone nad rzeką Niepryszką, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Józefów. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. zamojskiego.

Według danych z 31 grudnia 2006, miasto miało 2436 mieszkańców.

Józefów leży w centrum Roztocza i Puszczy Solskiej, nad rzeką Niepryszką. Do południowych granic miasta przylega Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej, natomiast o ok. 4 km na północ jest oddalona granica otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego.

Działa tu kilka drobnych przedsiębiorstw przemysłowych (przemysł spożywczy i kamieniarski). Miasto jest także lokalnym ośrodkiem handlowo-usługowym dla mieszkańców okolicznych miejscowości.

Położenie Józefowa względem niektórych ważniejszych miast:

ok. 24 km na południowy wschód od Biłgoraja
ok. 30 km na południe od Zamościa
ok. 92 km na południowy wschód od Lublina
ok. 240 km na południowy wschód od Warszawy

[edytuj] Historia

Józefów został założony w latach 20. XVIII w. na gruntach wsi Majdan Nepryski. Akt lokacyjny wydał V Ordynat Zamoyski Tomasz Józef Zamoyski (od jego imienia pochodzi nazwa miejscowości) w 1725 r. Mówi on m.in. o tym, iż miasto jest lokowane na prawie niemieckim (magdeburskim) i ma prawo do 4 jarmarków rocznie (wkrótce liczba ta wzrosła do 9). W granicach Ordynacji miasteczko pozostawało aż do II wojny światowej.

Jako miejsce lokacji wybrano środek okręgu, który tworzą najważniejsze miasta regionu - Biłgoraj, Zamość i Tomaszów Lubelski.

Od początku Józefów bardzo szybko się rozwijał. Miasteczko było ośrodkiem rzemieślniczym i kamieniarskim. Większość domów budowano z drewna, na co wpływało położenie w centrum Puszczy Solskiej.

Rozwój Józefowa został zahamowany pod koniec XVIII wieku. Miasteczko dostał się pod zabór austriacki, później na krótko weszło w skład Księstwa Warszawskiego. Po jego upadku Józefów został zagarnięty przez Rosję. Od tego czasu miasteczko zaczęło podupadać.

Powstanie listopadowe nie odbiło się tu większym echem. Odwrotnie powstanie styczniowe - w okolicach działały liczne oddziały powstańcze, m.in. gen. Antoniego Jeziorańskiego, Leona Czechowskiego czy słynnego Marcina Borelowskiego ps. "Lelewel". 24 kwietnia 1863 r. pod Józefowem odbyła się bitwa w której zginął m.in. poeta Mieczysław Romanowski.

W 1864 r. władze rosyjskie za pomoc powstańcom odebrały Józefowowi prawa miejskie.

Od tego czasu osada zaczęła jeszcze szybciej biednieć. Józefów był nawiedzany przez pożary i epidemie - największa z nich, epidemia cholery w latach 50. sprawiła, że zmarło ok. 250 osób.

Liczba Żydów zamieszkujących Józefów
Lata	Liczba ludności	Ilość Żydów
1830	1 162	849 (73%)
1840	1 364	859 (63%)
1860	917	642 (70%)
1905	1 744	1 256 (72%)

Od 1820 r. do lat 50. XIX w. w Józefowie działała słynna w całym kraju drukarnia ksiąg hebrajskich, należąca do żydowskiej rodziny Waxów.

Żydzi stanowili bardzo duży odsetek mieszkańców Józefowa. Podobnie jak w okolicznych miastach, trudnili się głównie handlem i rzemiosłem.

W 1918 r. Józefów znalazł się w granicach odrodzonej Rzeczypospolitej. Miasteczko próbowało podnieść się z porozbiorowej biedy i zacofania. Udało się to w niewielkim stopniu - np. nie udało się go zelektryfikować, większość domów wciąż budowano z drewna, brakowało połączenia kolejowego i drogowego z ważniejszymi miastami, takimi jak Zamość i Biłgoraj (linia kolejowa przebiegała przez oddalony o 7 km Długi Kąt).

Liczba mieszkańców miasta w latach 1822 - 1905
Lata	Liczba	Lata	Liczba
1822	1 045	1854	1 141
1830	1 162	1855	969
1835	1 245	1860	917
1840	1 364	1882	1 200
1850	1 181	1905	1 744

Lata II wojny światowej były dla Józefowa najcięższym okresem w historii. 8 września 1939 r. od strony Zamościa i Biłgoraja do Józefowa zaczęły dobiegać odgłosy detonacji ciężkich bomb lotniczych, natomiast 11 września na północnym zachodzie widać było ogromną łunę - płonący Biłgoraj. 16 września przez miasteczko przejechał sztab połączonych Armii "Kraków" i "Lublin", następnego dnia przemieszczały się tędy oddziały Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Tego samego dnia w okolicach odbyły się walki z wojskami Wehrmachtu. Od bomb artyleryjskich w mieście wybuchły pożary - spłonęło całe centrum miejscowości.

Od 28 września, zgodnie z paktem Ribbentrop-Mołotow Józefów znajdował się pod okupacją radziecką. Później, na skutek zmian wprowadzonych do umowy niemiecko-radzieckiej żołnierze Armii Czerwonej wycofali się z miejscowości i Józefów znalazł się na terenie Generalnego Gubernatorstwa.

Podczas okupacji niemieckiej w okolicach działały bardzo liczne oddziały partyzanckie. Miasteczko leżało na terenie objętym "powstaniem zamojskim", zaś najbliższe okolice uzyskały miano "Rzeczypospolitej Józefowskiej". Odbyło się tu bardzo wiele akcji dywersyjnych - m.in. brawurowe odbicie z niewoli Konrada Bartoszewskiego "Wira" 26 lutego 1942 r. Niemieccy dowódcy raportowali, iż Zamojszczyzna to "centralny ośrodek bandytyzmu w Polsce, natomiast jego głównym punktem jest Józefów lub Aleksandrów. Najsłynniejszymi oddziałami partyzanckimi działającymi w okolicy były:

oddział AK pod dowództwem por. Konrada Bartoszewskiego, ps. "Wir"
oddział AK pod dowództwem por. Czesława Mużacza, ps. "Selim"
oddział AK pod dowództwem por. Hieronima Miąca, ps. "Korsarz"
oddział AK pod dowództwem por. Piotra Wasilika, ps. "Kuba"
oddział AK pod dowództwem por. Edwarda Błaszczaka, ps. "Grom"
oddział AK pod dowództwem ppor. Włodzimierza Hascewicza, ps. "War"
oddział AK pod dowództwem por. Adama Haniewicza, ps. "Woyna"
oddział GL pod dowództwem Umera Achmołła Adamanowa, ps. "Miszka Tatar"

Józefów był również ośrodkiem nasilonego terroru niemieckiego. 13 maja 1942 r. w mieście zabito ponad stu Żydów, 13 lipca hitlerowcy zamordowali ok. 1500 osób. 26 lutego 1942 r. Niemcy publicznie rozstrzelali rodzinę Konrada Bartoszewskiego i zrównali jego dom z ziemią. 1 czerwca 1943 r. Józefów został zbombardowany za zamordowanie dwóch oficerów SS. Następnie Niemcy chcieli zamordować resztę mieszkańców miasteczka, lecz udaremnił to atak partyzantów na miasto. W 1943 r. została również spacyfikowana wieś Pardysówka, dzisiejsza dzielnica miasta.

24 lipca 1944 r. Józefów został wyzwolony przez Armię Czerwoną. Od tego czasu miasteczko bardzo szybko się rozwijało - urządzono wiele nowych ulic, zbudowano wiele obiektów publicznych. Jednakże elektryfikacja Józefowa miała miejsce dopiero w 1959 r.

W 1989 r. Józefów odzyskał prawa miejskie.

[edytuj] Turystyka

Plan miasta

Miasto, ze względu na świetne walory krajoznawcze jest odwiedzane przez bardzo wielu turystów. Powodem tego jest także dogodne położenie w centrum Roztocza i Puszczy Solskiej - regionów, które odwiedzają rzesze turystów rocznie.

Działają tu dwa rekreacyjne zalewy. Warto zobaczyć zamknięte podmiejskie kamieniołomy i liczne pomniki w miejscach bitew z 1863 i 1939-1944 r.

Swoje usługi turystom oferuje ośrodek wypoczynkowy "Roztocze".

Przebiega tędy 6 szlaków turystycznych pieszych i 3 rowerowe.

[edytuj] Zabytki

XIX-wieczna synagoga
XIX-wieczny kościół parafialny
park przykościelny - dawny cmentarz, zachowane niektóre nagrobki, drzewa - pomniki przyrody
cmentarz parafialny - wiele zabytkowych nagrobków z XIX i XX wieku, w tym grób poety Mieczysława Romanowskiego, liczne drzewa - pomniki przyrody
XIX-wieczny kirkut, od czasów wojny pozostający w stanie dewastacji