Jan Rodowicz
Z Wikipedii
| Jan Rodowicz | |
|---|---|
| Anoda | |
 |
|
| Życie |  porucznik |
| Data urodzenia | 7 marca 1923 Warszawa |
| Data śmierci | 7 stycznia 1949 Warszawa |
| Kariera | |
| W służbie od | 1939 |
| Pełniona funkcja | mały sabotaż, Wawer, akcja pod Arsenałem, ZWZ-AK, powstanie warszawskie Batalion Zośka, "Broda 53" |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  |
|
Jan Rodowicz ps. Anoda (ur. 7 marca 1923 r. w Warszawie, zm. 7 stycznia 1949 r. podczas śledztwa w siedzibie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie) – harcerz, żołnierz Szarych Szeregów i AK oraz Delegatury Sił Zbrojnych, porucznik.
Spis treści |
[edytuj] Młodość
Był synem Kazimierza Rodowicza, inżyniera i profesora Politechniki Warszawskiej i Zofii z domu Bortnowska, siostry gen. Władysława Bortnowskiego. Uczęszczał do prywatnej Szkoły Powszechnej Towarzystwa Ziemi Mazowieckiej, gdzie został członkiem 21. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. gen. Ignacego Prądzyńskiego. W latach 1935-1939 uczył się w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego, w którym wiosną 1939 r. zdał tzw. małą maturę. W tym czasie kontynuował działalność harcerską w szeregach 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego, słynnej "Pomarańczarni", w której poznał wielu późniejszych legendarnych członków Szarych Szeregów, m.in. Tadeusza Zawadzkiego, Aleksego Dawidowskiego, Jana Bytnara.
[edytuj] Okupacja niemiecka
Po klęsce wojsk polskich w wojnie obronnej 1939 r., zaangażował się od października 1939 r. w działalność konspiracyjną, zostając członkiem Szarych Szeregów. Brał udział w wielu akcjach małego sabotażu w ramach organizacji Wawer. Jednocześnie uczył się na tajnych kompletach gimnazjum Batorego; w 1941 r. uzyskał maturę. Podjął też pracę w warsztacie elektrotechnicznym inż. Tadeusza Czarneckiego, a następnie w Zakładach Radiowych Philipsa. W 1941 r. po ukończeniu kursu budowy maszyn i elektrotechniki zaczął uczyć się w Państwowej Szkole Elektrotechnicznej II stopnia, którą ukończył w 1943 r. W tym czasie prowadził dalej działalność podziemną. Od lipca do grudnia 1942 r. uczestniczył w II turnusie Zastępczego Kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty ZWZ-AK "Agricola", po którym dostał stopień plutonowego podchorążego. Ukończył też kursy wyszkolenia bojowego i wielkiej dywersji. W listopadzie 1942 r. został zastępcą dowódcy 2. drużyny Feliksa Pendelskiego ps. "Felek" w Hufcu Centrum Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Brał udział w wielu akcjach bojowych, np.:
- 26 marca 1943 r. o krypt. "Meksyk II", podczas której odbito z rąk Gestapo Jana Bytnara ps. "Rudy" i uwolniono resztę przewożonych więźniów; J. Rodowicz dowodził sekcją "butelka" (Patrz: akcja pod Arsenałem),
- w nocy z 20 na 21 maja 1943 r. o krypt. "Celestynów", kiedy opanowano wagon przewożący z obozu koncentracyjnego na Majdanku do obozu koncentracyjnego Auschwitz 49 więźniów,
- 27 maja 1943 r. o krypt. "Sól", gdy zajęto na pewien czas magazyny fabryki chemicznej na Pradze w celu zdobycia chloranu potasu potrzebnego do produkcji materiałów wybuchowych; J. Rodowicz dowodził ubezpieczeniem;
- 20 sierpnia 1943 r. w ramach akcji o krypt. "Taśma"; J. Rodowicz był członkiem grupy "Atak I", która zaatakowała posterunek Grenzschutzu w Sieczychach.
W okresie czerwiec-lipiec 1943 r. J. Rodowicz uczestniczył też w przygotowaniach do akcji uwolnienia więźniów pod Jaktorowem. We wrześniu tego roku po reorganizacji Grup Szturmowych i utworzeniu Batalionu "Zośka", objął funkcję zastępcy dowódcy 3. plutonu Konrada Okolskiego ps. "Kuba" 1. kompanii "Felek", którą dowodził Sławomir Bittner ps. "Maciek". W listopadzie awansował do stopnia sierżanta podchorążego i został p.o. dowódcy plutonu "Ryszard" 2. kompanii "Rudy". Ze swoim plutonem brał udział we wszystkich jego akcjach bojowych:
- 10 września 1943 r. w przygotowaniu akcji uwolnienia więźniów pod Milanówkiem,
- w nocy z 23 na 24 września 1943 r. w wykolejeniu i ostrzelaniu wojskowego pociągu urlopowego pod Pogorzelą na linii kolejowej Warszawa-Dęblin,
- 26 września 1943 r. w ataku na posterunek żandarmerii niemieckiej, policji granatowej i "streifę" na szosie powsińskiej oraz koszary lotników w Wilanowie,
- w nocy z 5 na 6 czerwca 1944 r. w wysadzeniu przepustu kolejowego pod Rogoźnem koło Przeworska na linii kolejowej Rzeszów-Przeworsk,
- w nocy z 22 na 23 czerwca 1944 r. w ostrzeliwaniu i obrzucaniu granatami samochodów niemieckich na szosie Warszawa-Góra Kalwaria.
Jednocześnie od maja do lipca 1944 r. przebywał wraz ze swoim plutonem w lasach Puszczy Białej w rejonie Wyszkowa, prowadząc intensywne szkolenie wojskowe. Pod koniec lipca powrócił do Warszawy.
[edytuj] Udział w Powstaniu Warszawskim
Podczas powstania walczył początkowo na Woli jako zastępca dowódcy 3. plutonu "Felek" 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka", który wchodził w skład zgrupowania Kedywu KG AK ppłk Jana Mazurkiewicza ps. "Radosław". 2 sierpnia wraz z drużynami 2. i 4. plutonu "Felek" uczestniczył w zajęciu budynku szkoły powszechnej przy ul. Spokojnej 13 w sąsiedztwie Cmentarza Powązkowskiego. Odznaczył się szczególnie 8 sierpnia w walkach o cmentarze, podczas przeciwnatarcia plutonu "Felek", poprowadzonego z Cmentarza Ewangelickiego w kierunku ul. Młynarskiej i Sołtyka. Pluton w walce wręcz wyparł Niemców z cmentarza, zajmując część ul. Sołtyka i Młynarskiej oraz zdobywając przy tym znaczne ilości broni i zadając duże straty nieprzyjacielowi. 9 sierpnia został ciężko ranny w lewe płuco podczas natarcia na gmach szkoły przy ul. Spokojnej 13. Przewieziono go do Szpitala Jana Bożego przy ul. Bonifraterskiej 12 na Starym Mieście, a następnie do szpitala batalionowego przy ul. Miodowej 23 - Długiej 21. 11 sierpnia za odznaczenie się w walkach na terenie działań Grupy "Północ" otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari V klasy. W tym czasie awansował też do stopnia porucznika. 31 sierpnia podczas ewakuacji Starówki przeszedł kanałami z grupą rannych żołnierzy Batalionu "Zośka" do Śródmieścia-Północ. Do 8 września leczył się w szpitalu przy ul. Hożej 36, skąd dołączył do swojego oddziału walczącego na Górnym Czerniakowie. 15 września na ostatniej reducie obrony oddziałów "Brody 53" został ponownie ranny w lewe ramię i łopatkę z potrzaskaniem kości. Następnego dnia, w drodze do szpitala, znowu został trafiony odłamkami w lewą rękę. W nocy z 17 na 18 września ewakuowali go nieprzytomnego pontonem przez Wisłę na Pragę żołnierze 3. Pułku Piechoty z 1. Armii WP gen. Zygmunta Berlinga.
[edytuj] Okres powojenny
Po długim leczeniu w szpitalu w Otwocku, przyjechał na początku 1945 r. do rodziny w Milanówku. Tam nawiązał kontakt z dawnymi kolegami z Batalionu "Zośka", którzy przeżyli Powstanie Warszawskie, m.in. z Henrykiem Kozłowskim ps. "Kmita", byłego p.o. dowódcy 1. kompanii "Maciek". Dzięki niemu został dowódcą oddziału dyspozycyjnego szefa Obszaru Centralnego Delegatury Sił Zbrojnych płk J. Mazurkiewicza. Prowadził akcje propagandowe skierowane przeciwko rządom komunistycznym, rozpoznawał urzędy bezpieczeństwa publicznego, więzienia, ochraniał odprawy dowództwa DSZ. W sierpniu 1945 r. po rozwiązaniu DSZ i swojego oddziału ukrył część broni. Przeniósł się do Warszawy, gdzie jego rodzina otrzymała mieszkanie. Zajął się z byłymi żołnierzami Batalionu "Zośka" ekshumacją i pogrzebami na Cmentarzu Powązkowskim poległych towarzyszy broni, tworzył też kwatery powstańcze. 19 września wskutek apelu płk. J. Mazurkiewicza ujawnił się przed Komisją Likwidacyjną b. AK Okręgu Centralnego. Krótko pracował w kancelarii Komisji Likwidacyjnej. Wykorzystał ten czas do sporządzenia przy pomocy kolegów z Batalionu "Zośka" list ewidencji poległych i zaginionych żołnierzy Batalionu. Był też inicjatorem utworzenia "Archiwum Baonu Zośka". Zachęcał i nakłaniał kolegów do poszukania i zabezpieczenia materiałów historycznych dotyczących oddziału oraz pisania wspomnień. Na jesieni 1945 r. podjął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, po czym w 1947 r. przeniósł się na 2. rok Wydziału Architektury Uniwersytetu Warszawskiego. 24 grudnia 1948 r. został aresztowany przez UB. Podczas brutalnego śledztwa w siedzibie MBP przy ul. Koszykowej zmarł 7 stycznia 1949 r. Według prokuratury i UB przyczyną jego śmierci był skok samobójczy z okna IV piętra budynku. Być może został jednak z niego wyrzucony. 12 stycznia 1949 r. jego ciało zostało w tajemnicy przewiezione do zakładu pogrzebowego, a następnie anonimowo pogrzebane na Cmentarzu Powązkowskim. Rodzinę o jego śmierci powiadomiono dopiero 1 marca. 16 marca przeprowadzono ekshumację i trumnę umieszczono w rodzinnym grobie na Starych Powązkach.
Był odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy i 2-krotnie Krzyżem Walecznych.
W 1990 r. w Studiu Filmowym im. Karola Irzykowskiego powstał film dokumentalny pt. "Dlaczego" dotyczący życia i śmierci Jana Rodowicza. Jest on patronem 265. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej "Czata" i 1. Drużyny Harcerskiej "Las" w Murowanej Goślinie. Upamiętniająca Rodowicza tablica znajduje się w gmachu Politechniki Warszawskiej. 19 września 2005 r. jego imieniem nazwano ulicę na warszawskim Ursynowie.19 Maja 2008 TVP 1 wemitowała sztukę "Pseudonim Anoda".
