Jerzy Pertkiewicz
Z Wikipedii
     |
|||
 |
|||
|
|||
|
|||
Jerzy Pertkiewicz (ur. 25 lutego 1920 w Czortkowie nad Seretem, województwo tarnopolskie) – doktor farmacji, żołnierz kampanii wrześniowej i Armii Krajowej (pseudonim "Drzazga"), podpułkownik w stanie spoczynku, harcmistrz i Harcerz Rzeczypospolitej, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Syn Zygmunta i Stefanii, właścicieli apteki w Kutnie, w latach 1929-1938 uczył się w Gimnazjum Humanistycznym im. Adama Asnyka w Kaliszu, a po maturze zgłosił się i został przyjęty na przeszkolenie wojskowe w szkole podchorążych rezerwy piechoty w Szczypiórnie. Przed wybuchem II wojny światowej otrzymał przydział mobilizacyjny do 29 Pułku Strzelców Kaniowskich, w którym w stopniu plutonowego podchorążego objął dowództwo plutonu strzeleckiego 4. kompanii 2. batalionu.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 walczył ze swoim pułkiem w rejonie Uniejowa, Łęczycy i Kutna oraz w bitwie nad Bzurą. Dwukrotnie lekko ranny 10 września w walce na bagnety o Sierpów zdobył wraz ze swym plutonem niemiecki ciężki karabin maszynowy i wziął do niewoli jeńców. Sześć dni później, przeprawiając się wraz ze swym pułkiem przez Bzurę, pluton Pertkiewicza wpadł w zasadzkę; wyposażeni jednak w dwa ckm-y żołnierze, także dzięki umiejętnościom swego dowódcy, wydobyli się z okrążenia.
29 PSK przez Puszczę Kampinoską, Młociny i Bielany kierował się na odsiecz Warszawie. 22 września pluton Pertkiewicza ostrzelany z ciężkiej broni maszynowej i moździerzy poniósł ciężkie straty w okolicach cmentarza włoskiego na Bielanach, a sam Pertkiewicz został znowu ranny. Pięć dni później, podczas walk jego plutonu w obronie stacji Warszawa Zachodnia, został ponownie ranny, tym razem ciężko (w szyję). Przetrwał jednak kilkadziesiąt godzin polu walki do chwili, kiedy kolejarze przenieśli go do jednego z warszawskich szpitali[1]. Zbieg okoliczności sprawił, że przy poprzednim zranieniu pomocy udzielono mu w szpitalu, w którym służbę pełniła (w ramach wojskowej służby kobiet) jego matka, powołana tam w obliczu nadciągającej wojny. Dowiedziawszy się o tym, że jej syn został ponownie ranny, już po kapitulacji Warszawy odszukała szpital, w którym przebywał i później w miarę swoich możliwości pielęgnowała go[2]. Po miesiącu kuracji Pertkiewicz, nie chcąc trafić do niemieckiej niewoli, uciekł ze szpitala i pojechał do Kalisza, gdzie brał udział w konspiracyjnej odbudowie Pułku Strzelców Kaniowskich. Wysiedlony z Kalisza trafił wraz z rodziną do Tarnowa, gdzie 12 lutego 1940 przystąpił do miejscowej komórki Związku Walki Zbrojnej i przyjął pseudonim "Drzazga".
W aptece im. T.Kościuszki, którą objął w Tarnowie[3] jego ojciec (również w konspiracji, ps. "Zbudowski"), Jerzy Pertkiewicz pracował jako laborant; jednocześnie miejsce to stanowiło konspiracyjny punkt kontaktowy i miejsce kolportażu prasy podziemnej. Ojciec i syn gromadzili też w swojej aptece, a następnie przekazywali do innych konspiracyjnych punktów, środki medyczne i opatrunki niezbędne w związku ze zbliżającą się akcją pod kryptonimem "Burza". Po jej rozpoczęciu Pertkiewicz trafił do 16 pułku piechoty Armii Krajowej, gdzie był dowódcą plutonu 3. kompanii strzeleckiej "Regina" w batalionie "Barbara". Latem i jesienią 1944 uczestniczył w operacjach partyzanckich w ramach akcji "Burza" (i w późniejszych działaniach na mniejszą skalę określanych kryptonimem "Deszcz") w obwodzie tarnowskim, walczył w okolicach wsi Dobrocin, Gilowa, Jamna[4], Joniny, Machowa, Podlesie, Polichty, Świniogóra, Ratówki, Rzepiennik Strzyżewski[5], Zalasowa, Żurowa. 17 października 1944, na wniosek lekarza batalionowego, zwolniony z 16 pułku piechoty AK, a dwa miesiące później, w grudniu promowany do stopnia podporucznika przez komendanta krakowskiego okręgu AK, na wniosek dowódcy inspektoratu tarnowskiego "Mirosława" – Stefana Musiałka-Łowickiego.
Za zasługi wojenne odznaczony, oprócz Krzyża Srebrnego Virtuti Militari[6], m.in. Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem AK i Medalem za Warszawę, Medalem Wojska (czterokrotnie[7]), Krzyżem Kampanii Wrześniowej przyznanym przez rząd emigracyjny RP, a także przyznanym w 1971 we Francji przez Organizację Kombatantów na Europę odznaczeniem La Croix de Partisan[8] i przez Stowarzyszenie Kombatantów Polskiego Ruchu Oporu we Francji Croix du Mérite[9]; nosi też odznaczenie węgierskie przyznane w 50. rocznicę rewolucji węgierskiej 1956 roku, a także Krzyż Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami. W 2005 otrzymał stopień majora, a w 2008 – podpułkownika.
Po wojnie osiadł w Tarnowie, gdzie mieszka do dziś. W latach 1945-1948 studiował farmację na Uniwersytecie Jagiellońskim; po uzyskaniu dyplomu magistra farmacji pracował w aptekach[10]. W 1979 obronił na Akademii Medycznej w Krakowie pracę doktorską w dziedzinie nauk farmaceutycznych (w tym samym roku przeszedł na emeryturę), a od 1985 do 1989 był starszym inspektorem do spraw gospodarki lekami w Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Tuchowie. Od czasów nauki w gimnazjum aktywny w harcerstwie[11], gdzie był przez wiele lat instruktorem, a także w organizacjach kombatanckich oraz branżowych (w oddziale krakowskim Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego w 1974 otrzymał medal im. Ignacego Łukasiewicza).
Jest autorem książki "Aptekarstwo polskie na obszarze byłej Galicji w świetle obowiązującego ustawodawstwa z lat 1772-1914" i współautorem "Tarnów – Stare Miasto" cz. I.
Przypisy
- ↑
Cytat z relacji J. Pertkiewicza, 24 maja 2008: 27 września [1939 r.] o świcie nasz batalion 29 pułku Strzelców Kaniowskich rozwinął natarcie na pozycje niemieckie celem odbicia Dworca Zachodniego. Dworzec odbiliśmy. Niemcy wycofali się do jakichś zabudowań na naszym przedpolu, skąd otworzyli do nas nacierających skomasowany ogień z wielu karabinów maszynowych, uniemożliwiając nam dalsze natarcie. Po pewnym czasie zaczęła nas ostrzeliwać artyleria szrapnelami i granatami. Nade mną rozerwał się szrapnel i jeden z odłamków przebił mi hełm raniąc w głowę i szyję a drugi trafił mnie w plecy i utkwił w prawej łopatce - skąd usunięto go dopiero w szpitalu po zabiegu chirurgicznym. Po pewnym czasie ostrzelano mnie z karabinu maszynowego i pocisk trafił mnie w szyję (w okolicy aorty) a wyszedł uszkadzając lewą żuchwę i stąd ta blizna na twarzy. Na skutek upływu krwi, a może stresu, straciłem przytomność i odzyskałem ją dopiero około południa, gdy było już po boju, a resztki naszego batalionu wycofały się do tunelu dworcowego. Odzyskując przytomność, odzyskałem też chwilowo siły i widząc nasze ubezpieczenie na pobliskim peronie, w jakiś sposób pokonałem przestrzeń oddzielającą nie od tunelu i tam zastałem grupę naszych żołnierzy z dowódcą kompanii. Natychmiast zrobiono mi opatrunek na głowie i szyi i ułożono mnie na czymś ciepłym. Może to był koc lub jakaś kołdra. Wyczerpany od razu zasnąłem... i obudziłem się z zimna późno w nocy, leżąc na gołym betonie wśród zabitych żołnierzy zniesionych z pola walki. Dopiero nad ranem następnego dnia kolejarze zanieśli mnie na punkt opatrunkowy, a po kilku godzinach przewieziono do szpitala Ujazdowskiego. - ↑
Cytat z relacji J. Pertkiewicza, 24 maja 2008: Moja Mama przed wojną byłą przewodniczącą koła Sióstr Pogotowia Sanitarnego PCK w Kaliszu i w sierpniu 1939 r. otrzymała kartę mobilizacyjną do szpitala w Poznaniu, który został ewakuowany do Warszawy i umieszczony w jednym z pomieszczeń Uniwersytetu Warszawskiego na Krakowskim Przedmieściu. Gdy byłem drugi raz ranny, już po skierowaniu naszego pułku z Bielan na odpoczynek do Warszawy, szukałem szpitala, w którym usunięto by mi odłamek tkwiący w ręce i przypadkowo trafiłem do szpitala w którym pracowała moja Mama. Po kapitulacji Warszawy Mama dowiedziała się od mego kolegi podchorążego, że zostałem ciężko ranny w bitwie o Dworzec Zachodni. Po kilku wizytach w różnych szpitalach wreszcie odnalazła mnie w Szpitalu Ujazdowskim, w którym w wolnym czasie codziennie odwiedzała i pielęgnowała mnie. - ↑ przy ul. Krakowskiej 34 vis á vis pl. Kościuszki
- ↑ 25 i 26 września 1944 pod Jamną był dowódcą sekcji dywersyjnej samodzielnego plutonu "Regina II" wydzielonego z kompanii "Regina"
- ↑ 16 października 1944 w stodole we wsi Dąbry nieopodal Rzepiennika Strzyżewskiego nocowało 29 partyzantów plutonu "Regina II"; oddział został zadenuncjonowany przez właściciela posesji i o świcie podeszło 140 żołnierzy niemieckich, zabijając na miejscu szesnaście osób; dwóch ciężko rannych dobili, a dziesięciu wywieźli do obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen, skąd wrócił tylko jeden (strz. Adam Jawor ps. "Jacek"); jednemu tylko udało się – mimo ran – ujść w Dąbrach z życiem, był to st. strz. Wiktor Wojciech ps. "Strzałka". Jerzy Pertkiewicz tej feralnej nocy ocalał, bo odkomenderowano go w inne miejsce (dzień wcześniej dowódca plutonu por. Zdzisław Bosowski ps. "Kajetan" wysłał go z meldunkiem do dowódcy batalionu, kpt. Eugeniusza Borowskiego ps. "Leliwa"), dzięki czemu przeżył masakrę swego plutonu.
- ↑ otrzymał go w roku 1960
- ↑ Medal Wojska (leg. nr 11541) otrzymał od gen. dyw. T. Bór-Komorowskiego jednorazowo, od razu "po raz czwarty", 3 maja 1949
- ↑ nr 003/Pol/71
- ↑ nr 5-44-71
- ↑ jako kierownik apteki społecznej w Tarnowie (1952-1976), jako kierownik apteki szpitalnej w Dąbrowie Tarnowskiej (1976-1979); od 1979 do końca 1981 na pół etatu w aptece otwartej
- ↑ ostatnio przewodniczący Sądu Harcerskiego tarnowskiego hufca ZHP (wybrany w listopadzie 2007)
[edytuj] Źródła
- Jan Szostak, "Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari w kraju i na obczyźnie"
- Galicyjski Tygodnik Informacyjny
- ankiety asnykowców
- Krzysztof Sikora, Tropami batalionu AK "Barbara", Warszawa 2001, ISBN 83-913878-9-5
