Kazimierz Chodynicki

Z Wikipedii

Kazimierz Chodynicki (ur. 31 marca 1890 w Warszawie, zm. 14 maja 1942 w Warszawie) - historyk polski, profesor Uniwersytetu Wileńskiego i Poznańskiego.

Był synem adwokata Pawła (uczestnika powstania styczniowego, zesłańca) i Ludwiki z Zawiszów (nauczycielki gimnazjalnej historii i literatury). Ukończył gimnazjum E. Konopczyńskiego w Warszawie (1909), następnie studiował historię i historię literatury na Uniwersytecie Jagiellońskim (1909-1914), m.in. pod kierunkiem Ignacego Chrzanowskiego, Stanisława Krzyżanowskiego, Wacława Sobieskiego. Pod opieką Krzyżanowskiego obronił w 1914 doktorat na UJ (na podstawie pracy Próby zaprowadzenia chrześcijaństwa na Litwie przed rokiem 1386). W latach 1910-1914 był prezesem studenckiego Koła Historyków UJ. Lata 1915-1918 spędził w Moskwie, gdzie uczył historii w polskich gimnazjach emigracyjnych. Od 1918 wykładał średniowieczną historię powszechną w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie (od 1920 jako docent, po habilitacji na Uniwersytecie Warszawskim na podstawie pracy Stosunek Rzeczypospolitej do wyznania grecko-wschodniego, przygotowanej pod kierunkiem Marcelego Handelsmana). Pracował również jako archiwista w Archiwum Akt Dawnych w Warszawie (1919-1921). W 1921 przeniósł się do Wilna, gdzie został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu i kierownikiem Katedry Historii Średniowiecznej i Nauk Pomocniczych. Od 1928 pozostawał związany z Uniwersytetem Poznańskim, kierował Katedrą Historii Wschodniej Europy, od 1934 był profesorem zwyczajnym, a w roku akademickim 1933 i 1937 pełnił funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego.

Po wybuchu wojny był więziony na Pawiaku jako zakładnik (październik 1939-kwiecień 1940). Po zwolnieniu pracował jako urzędnik w Warszawie, brał udział w tajnym nauczaniu oraz wykładał historię XVI w. i nauki pomocnicze historii na Uniwersytecie Ziem Zachodnich w Poznaniu i tajnym Uniwersytecie Warszawskim.

W pracy naukowej zajmował się historią średniowiecza Europy wschodniej, historią Kościoła prawosławnego, dziejami reformacji w Polsce. Analizował walki wpływów politycznych Polski, arcybiskupstwa ruskiego i zakonu krzyżackiego w XIV w., co uznał za powody pozostawania Litwy w pogaństwie do unii z Polską. Był autorem hipotezy o żmudzkim pochodzeniu dynastii Giedymina. Zapoczątkował badania nad dziejami unii kościelnych od XV do XVII w. Określił przyczyny powstania unii brzeskiej - wpływy Kurii Rzymskiej, stosunki wewnętrzne w Kościele prawosławnym i stosunki wewnętrzne w Rzeczypospolitej. Ogłosił szereg prac, m.in.:

• Poglądy na zadania historii w epoce Stanisława Augusta (1915)
• Zygmunt August wobec wyznania grecko-wschodniego (1916)
• Reformacja w Polsce (1921)
• Kilka uwag o niektórych zadaniach nauki polskiej w zakresie paleografii i dyplomatyki ruskiej (1925)
• Geneza dynastii Giedymina (1926)
• O wpływach polskich na dokument ruski Wielkiego Księstwa Litewskiego (1926)
• Rękopis Raudański (1926)
• Legenda o męczeństwie 14 franciszkanów w Wilnie (1927)
• Geneza i rozwój legendy o 3 męczennikach wileńskich (1928)
• Geneza i rozwój podania o zabójstwie Zygmunta Kiejstutowicza. Ze studiów nad dziejopisarskim litewskim (1928)
• Sprawa o spalenie zboru ewangelickiego w Giałowie na Żmudzi (1928)
• Tradycja jako źródło historyczne (1928)
• Lata uniwersyteckie Lelewela 1804-1808 (1929)
• Kilka zagadnień z dziejów wewnętrznych Litwy po Unii Lubelskiej (1930)
• W sprawie genezy Orła polskiego (1930)
• Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370-1632 (1934)
• Geneza unii brzeskiej (1935)
• Początek dziejów nowoczesnych (1936, w: Wielka historia powszechna)
• Z dziejów prawosławia na Wołyniu 992-1596 (1937)

Był członkiem-korespondentem PAU (od 1927), członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego w Moskwie (1915), członkiem zwyczajnym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1928), członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie. W latach 1923-1928 redagował pismo "Ateneum Wileńskie". Zmarł na chorobę płuc, której nabawił się w czasie uwięzienia na Pawiaku; znaczna część jego rękopisów została spalona przez Niemców po powstaniu warszawskim.

Zobacz:

• Dariusz Matelski, Kazimierz Chodynicki (1890-1942). Wspomnienie, „Gazeta Wyborcza Poznań”, nr 129 (4340) z 4 czerwca 2003, s. 8.

• Dariusz Matelski, Grabież dóbr kultury w wojnach Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1569-1795). Książka dedykowana pamięci kierowników Katedry Historii Wschodu Europy Uniwersytetu Poznańskiego - prof. Józefowi Paczkowskiemu (1861-1933), prof. Kazimierzowi Chodynickiemu (1890-1942) i prof. Henrykowi Łowmiańskiemu (1898-1984), (Poznań 2005).

[edytuj] Źródła

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983