Ministerstwo Spraw Wojskowych

Z Wikipedii

Ministerstwo Spraw Wojskowych (M.S.Wojsk.) - naczelny organ administracji państwowej powołany do kierowania i administrowania siłami zbrojnymi II RP w czasie pokoju i przygotowania ich do działań na wypadek wojny, w latach 1918-1942. ^[1]

26 października 1918 Rada Regencyjna Królestwa Polskiego poleciła przekształcić Komisję Wojskową w Ministerstwo Spraw Wojskowych. ^[2]

Według Konstytucji marcowej 1921 MSWojsk. było jedynym organem dowodzenia siłami zbrojnymi. Ustalona w 1921 struktura przetrwała z małymi zmianami do 1926. Ministrowi podlegał Sztab Generalny z oddziałami. Ministrowi podlegali bezpośrednio inspektorzy armii (od 1923) i rodzajów broni, szef Wojskowej Kontroli Generalnej, kierownictwo Marynarki Wojennej, Gabinet MSWojsk. oraz siły zbrojne poprzez dowódców Okręgów Korpusów. W 1923 zostało utworzone stanowisko II wiceministra, któremu podporządkowano rodzaje broni i ich fachowe departamenty.

Po przewrocie majowym J. Piłsudskiego, na mocy dekretu Prezydenta RP z 6 sierpnia 1926 kierownictwo siłami zbrojnymi zostało rozbite na tzw. tor pokojowy i wojenny. MSWojsk. straciło swe dawne znaczenie z chwilą powołania przez Piłsudskiego Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych (GISZ), do którego włączono szereg komórek z MSWojsk., przede wszystkim Sztab Generalny. Zmiany te usankcjonowała prawnie Konstytucja kwietniowa z 1935 i dekret Prezydenta RP z 9 maja 1936, w myśl którego minister spraw wojskowych dowodził i administrował siłami zbrojnymi w czasie pokoju, zgodnie z dyrektywami GISZ, poprzez dwóch wiceministrów i bezpośrednio podległe mu komórki.

I wiceminister zajmował się pokojową organizacją wojska oraz jego wychowaniem i wyszkoleniem, a także dyscypliną i bezpieczeństwem. Podlegały mu bezpośrednio wielkie jednostki broni głównych (piechoty, kawalerii i artylerii). Pomocnikiem wiceministra był jego zastępca. Fachowymi organami dowodzenia I wiceministra były:

• Departament Dowodzenia Ogólnego,
• Departament Piechoty,
• Departament Kawalerii,
• Departament Artylerii,
• Departamnet Uzupełnień,
• Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy^[3]
• Dowództwo Lotnictwa,
• Dowództwo Saperów,
• Dowództwo Broni Pancernych,
• Dowództwo Wojsk Łączności,
• Dowództwo Żandarmerii,
• Dowództwo Taborów i Szefostwo Remontów.

II wiceminister - szef Administracji Armii, kierował w imieniu ministra całokształtem gospodarki materiałowej i finansowej oraz fachowym wyszkoleniem służb. Pomocnikiem wiceministra był jego zastępca, a organami pracy:

• Biuro Administracji Armii,
• Biuro Przemysłu Wojennego,
• Biuro Budżetowe,
• Departament Uzbrojenia,
• Departament Intendentury,
• Departament Służby Zdrowia,
• Departament Sprawiedliwości,
• Departament Budownictwa.

Organami pracy podległymi bezpośrednio ministrowi spraw wojskowych były:

• Gabinet M.S.Wojsk.,
  • Kwatera Główna M.S.Wojsk.,
• Dowództwo Obrony Przeciwlotniczej,
• Kierownictwo Marynarki Wojennej,
• Polowa Kuria Biskupia,
• Biuro Wyznań Niekatolickich,
• Korpus Kontrolerów,
• Biuro Personalne,
• Biuro Planowań,
• Naczelny Prokurator Wojskowy^[4]
• Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego
  • Biuro do Spraw Jednostek Obrony Narodowej,
  • Komenda Główna Związku Strzeleckiego,
  • Komenda Główna Junackich Hufców Pracy,
  • Naczelna Komenda Legii Akademickiej,
  • Komenda Główna Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny i Związków Rezerwy,
  • Komendy Przysposobienia Wojskowego, Przysposobienia Wojskowego Kobiet,
  • Przysposobienie Wojskowe Konne,
• dowództwa Okręgów Korpusów.
  • Nr I w Warszawie,
  • Nr II w Lubinie,
  • Nr III w Grodnie,
  • Nr IV w Łodzi,
  • Nr V w Krakowie,
  • Nr VI we Lwowie,
  • Nr VII w Poznaniu,
  • Nr VIII w Toruniu,
  • Nr IX w Brześciu,
  • Nr X w Przemyślu.

W czasie wojny MSWojs. miało przejąć dowództwo nad obszarem tyłowym kraju, zajmować się szkoleniem rezerw, formowaniem nowych oddziałów oraz uzupełnieniem personalnym i materiałowym wojsk walczących.

Prezydent RP Władysław Raczkiewicz dekretem z dnia 19 listopada 1942 zmienił nazwę „Minister Spraw Wojskowych” na nazwę „Minister Obrony Narodowej”, a nazwę „Ministerstwo Spraw Wojskowych” na nazwę „Ministerstwo Obrony Narodowej”. Zmianę nazwy wprowadzono z dniem 30 listopada 1942. ^[5]

[edytuj] Bibliografia

Mała Encyklopedia Wojskowa t. 2 wyd.; MON 1970

Przypisy