Artyleria II RP

Z Wikipedii

Artyleria II RP - trzeci co do wielkości rodzaj wojsk w II Rzeczypospolitej. Artylerzyści wstanowili ok. 15 % wszystkich żołnierzy.

Spis treści 1 Formowanie oddziałów artylerii 1.1 Pułki artylerii polowej[1] 1.2 Artyleria konna 1.3 Artyleria ciężka 1.4 Artyleria przeciwlotnicza 1.5 Artyleria pomiarów 2 Artyleria w 1939 2.1 Organizacja artylerii 2.1.1 Dywizja piechoty 2.1.2 Brygada kawalerii 2.1.3 Artyleria Odwodu Naczelnego Wodza 2.2 Wyposażenie 2.2.1 Moździerze 2.2.2 Artyleria do ognia pośredniego 2.2.3 Artyleria przeciwpancerna 2.2.4 Artyleria motorowa 3 Przypisy 4 Zobacz też

[edytuj] Formowanie oddziałów artylerii

Proces formowania pułków i dywizjonów artylerii odbywał się w ciągu całego dwudziestolecia międzywojennego. W listopadzie 1918 rozpoczęto tworzenie pułków artylerii polowej.

[edytuj] Pułki artylerii polowej^[1]

1918

• 5 pułk artylerii polowej - powstał z połączenia 1 pap "Lwów" (przemianowanego na 4 pap) i 5 pap "Lwów"
• 7 pułk artylerii polowej
• 8 pułk artylerii polowej

1919

• 1 pułk artylerii polowej - powstał z przemianowania 12 pułku artylerii polowej
• 2 pułk artylerii polowej - powstał z połączenia 7 i 10 pułku artylerii polowej
• 3 pułk artylerii polowej - powstał z połączenia 2 i 9 pułku artylerii polowej
• 4 pułk artylerii polowej - powstał z połączenia 3 i 11 pułku artylerii polowej
• 6 pułk artylerii polowej - powstał z połączenia 1 i 2 pułku artylerii górskiej
• 9 pułk artylerii polowej - powstał z utworzonego na terenie Francji 6 pułku artylerii polowej
• 10 pułk artylerii polowej - powstał z utworzonego na terenie Francji 6 pułku artylerii polowej
• 12 pułk artylerii polowej - powstał z utworzonego na terenie Francji 6 pułku artylerii polowej
• 13 pułk artylerii polowej - powstał z utworzonego na terenie Francji 1 pułku artylerii polowej
• 18 pułk artylerii polowej - utworzony na terenie Włoch
• 19 pułk artylerii polowej
• 14 pułk artylerii polowej - powstał z przemianowania 3 pułku artylerii polowej Armii Wielkopolskiej
• 15 pułk artylerii polowej - powstał z przemianowania 1 pułku artylerii polowej Armii Wielkopolskiej
• 17 pułk artylerii polowej - powstał z przemianowania 2 pułku artylerii polowej Armii Wielkopolskiej

1920

• 16 pułk artylerii polowej
• 20 pułk artylerii polowej - powstał z przemianowania 2 pułku artylerii polowej litewsko-białoruskiej
• 23 pułk artylerii polowej - powstał z przemianowania 214 Ochotniczego Wielkopolskiego Pułk Artylerii Polowej

1921

• 11 pułk artylerii polowej
• 21 pułk artylerii polowej
• 22 pułk artylerii polowej - -powstał z utworzonego na terenie Francji 2 pułku artylerii polowej, noszącego od września 1919 roku nazwę 11 pułk artylerii polowej
• pułki artylerii polowej o numerach 24 ÷ 30

[edytuj] Artyleria konna

Formowanie dywizjonów artylerii konnej rozpoczęto w 1919. Powstały dywizjony o numeracji: 1, 2, 4 do 7.

W maju 1920 roku utworzono 3 dywizjon artylerii konnej, a w lipca 9 dywizjon artylerii konnej (w czerwcu 1921 przemianowany na 8 dak, a w 1927 na 14 dak)

Od kwietnia do października 1921 istniał 1 pułk artylerii konnej.

W latach 1922 — 1924 sformowano 10, 11, 12 i 13 dywizjony artylerii konnej.

[edytuj] Artyleria ciężka

Pułki artylerii ciężkiej o numeracji 1, 3 oraz 8 i 10 utworzono w 1921, a 2 i 9 pułk artylerii ciężkiej w 1922. Dywizjony artylerii ciężkiej powstały w latach 1937 — 1939.

W lipcu 1931 przemianowano sformowany w styczniu 1919 1 pułk artylerii górskiej na 1 pułk artylerii motorowej. 1 pułk artylerii najcięższej powstał w 1920.

[edytuj] Artyleria przeciwlotnicza

1 pułk artylerii przeciwlotniczej sformowano w czerwcu 1924. Za podstawę posłużył mu dywizjon artylerii zenitowej. W 1926 powstały dywizjony artylerii przeciwlotniczej — 2, 3, 5, 6, 7 i 8. 9 i 10 dywizjony artylerii przeciwlotniczej utworzone zostały w czerwcu 1928, a 11 dywizjon artylerii przeciwlotniczej we wrześniu 1937.

[edytuj] Artyleria pomiarów

W październiku 1927, w wyniku reorganizacji Szkoły Pomiarów Artylerii Centrum Wyszkolenia Artylerii, powstał 1 dywizjon pomiarów artylerii, zaś 2 dywizjon pomiarów artylerii utworzono w listopadzie 1938.

[edytuj] Artyleria w 1939

Do wojny obronnej w 1939 artyleria polska przystąpiła po częściowym zrealizowaniu planu modernizacji Wojska Polskiego. Dokonano pewnych zmian w uzbrojeniu i organizacji wojsk. Ujednolicono między innymi sprzęt pułków i dywizji piechoty.

[edytuj] Organizacja artylerii

W 1939 artyleria wchodziła w skład oddziałów i związków taktycznych piechoty i kawalerii oraz Odwodu Naczelnego Wodza.

[edytuj] Dywizja piechoty

Batalion piechoty posiadał:

• pluton moździerzy w składzie dwóch moździerzy kal. 81 mm wz. 18/31.

Na szczeblu pułku piechoty występowały:

• kompania dział przeciwpancernych — dziewięć dział kal. 37 mm wz. 36
• pluton artylerii piechoty - dwie armaty kal. 75 mm wz. 02/26.

Taką organizację posiadały tylko pułki piechoty w dywizjach czynnych, natomiast pułki piechoty dywizji rezerwowych posiadały kompanie dział przeciwpancernych w składzie czterech dział. W dywizjach rezerwowych nie było plutonów artylerii piechoty.

Dywizja piechoty posiadała:

• dywizjon artylerii ciężkiej (dac)
  • bateria armat — trzy armaty kal. 105 mm wz. 29
  • bateria haubic kal. 155 mm wz. 17 — trzy haubice.
• pułk artylerii lekkiej (pal)
  • trzy dywizjony
    • trzy baterie po 4 działa

Ogółem dywizja piechoty posiadała

• 20 moździerzy 81 mm
• 27 armat przeciwpancernych
• 6 dział piechoty 75 mm wz. 02/26
• 24 lub 12 dział 75 mm wz. 97
• 12 lub 24 haubice 100 mm
• 3 armaty 105 mm
• 3 haubice 155 mm

[edytuj] Brygada kawalerii

Znacznie skromniejsza była artyleria brygady kawalerii. W jej skład wchodził dywizjon artylerii konnej (dak). 11 dak-ów posiadało organizację dwojakiego typu: cztery - czterobateryjne, pozostałe - trójbateryjne. W każdej baterii znajdowały się cztery armaty kal. 75 mm wz. 02/26.

W brygadzie kawalerii znajdowały się:

• 2 moździerze 81 mm
• 12 lub 16 armat 76 mm wz. 02/26
• 14 lub 18 i dział przeciwpancernych

W brygadzie pancerno-motorowej znajdowały się:

• 4 moździerze
• 4 armaty 75 mm
• 4 armaty 100 mm
• 27 armat ppanc

[edytuj] Artyleria Odwodu Naczelnego Wodza

W skład artylerii Odwodu Naczelnego Wodza wchodziły :

• dziesięć pułków artylerii ciężkiej (pac)
• jeden pułk artylerii najcięższej (pan)
• jeden pułk artylerii motorowej (pam)

Pułki artylerii ciężkiej nie miały jednolitej organizacji. Różna w nich była liczba dywizjonów i odmienny skład baterii oraz różne wyposażenie w sprzęt (armaty kal. 105 mm wz. 29 i 100 mm wz. 78/09/31 oraz haubice kal. 155 mm wz. 17)

[edytuj] Wyposażenie

[edytuj] Moździerze

Wojsko Polskie dysponowało około 1200 moździerzami 81 mm wz. 18, 28, 30, 31 typu francuskiego. Produkowano je w kraju. Ich zasięg wynosił 3200 - 3500 m. Moździerze te pod względem jakościowym zaspokajały potrzeby batalionu, lecz ich ilość w batalionie była dalece niewystarczająca.

27 moździerzy kal. 220 mm wz. 32 znajdowało się w pułku artylerii najcięższej. Posiadały one zasięg 10 - 15 km. Skuteczność rażenia pocisków, jak na artylerię najcięższą, była jednak zbyt mała.

[edytuj] Artyleria do ognia pośredniego

W armii polskiej w 1939 do artylerii do ognia pośredniego zaliczano wszystkie armaty i haubice od 75 mm wzwyż (o ile nie wchodziły w skład innego rodzaju artylerii).

Na wyposażeniu pułków piechoty, dywizjonów artylerii konnej i pociągów pancernych znajdowały się armaty piechoty 75 mm wz. 02/26. Etat przewidywał 436 sztuk, a faktycznie było ich w armii 466. Zasięg tych dział wynosił do 10 700 m. Z zasady były wykorzystywane do towarzyszenia piechocie.

Drugim typem dział lekkich były armaty 75 mm wz. 97, stanowiące wyposażenie pułków i dywizjonów artylerii lekkiej. We wrześniu było ich 1374 sztuk. Zasięg 11 200 m. Było to działo uniwersalne o przestarzałej jednak konstrukcji.

W pułkach artylerii lekkiej znajdowało się również około 900 sztuk haubic 100 mm o zasięgu 10 800 m.

Do dział ciężkich zaliczano armaty 105 mm wz. 13 i 29 o zasięgu odpowiednio 10 i 15 km. Posiadały je dywizjony i pułki artylerii ciężkiej, Było ich w WP 254 sztuki.

Ponadto pułki i dywizjony artylerii ciężkiej posiadały haubice 155 mm wz. 1917 typu Schneidera o zasięgu 11 200 m. Było ich 341.

6, 46 i 47 dywizjony artylerii ciężkiej miały ponadto armaty 120 mm o zasięgu 12 400 m. Razem 43 sztuki.

[edytuj] Artyleria przeciwpancerna

Stanowiły ją armaty kal. 37 mm wz. 1936 Bofors będące na wyposażeniu pułków piechoty, kawalerii i brygady pancerno-motorowej w ogólnej ilości 1184 działa.

Elementem obrony przeciwpancernym mogły być także działa pancerne. W Polsce opracowany został jednak jedynie prototyp takiego działa.

[edytuj] Artyleria motorowa

Pododdziały artylerii motorowej posiadały w swym uzbrojeniu działa o trakcji motorowej. Brygady zmotoryzowane posiadały 4 haubice 100 mm i 4 działa 75 mm, a pułk artylerii motorowej 8 dział 75 mm, 4 haubice 100 mm i 8 armat 120 mm

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• Mobilizacja (1939)
• Artyleria polska na froncie wschodnim