Order Korony Rumunii

Z Wikipedii

Order Korony Rumunii (rum.: Ordinul Corona României) - odznaczenie za zasługi cywilne lub wojskowe, nadawane przez Królestwo Rumunii w latach 1881 - 1947.

Spis treści 1 Historia 2 Insygnia 3 Polscy kawalerowie orderu 4 Bibliografia 5 Przypisy

[edytuj] Historia

Order został ustanowiony 14 marca 1881 roku przez króla Rumunii Karola I dla uczczenia uzyskania pełnej niepodległości kraju od zwierzchnictwa Turcji i przeobrażenia dotychczasowego Księstwa w Królestwo Rumunii; do roku 1906 był drugim w kolejności precedencji odznaczeń państwowych, po orderze Gwiazdy Rumunii.

Zorganizowany według znanego schematu Legii Honorowej order miał pięć klas, od Wielkiego Krzyża do Krzyża Kawalerskiego, i dwie kategorie, cywilną i wojskową. Podobnie jak w przypadku Orderu Gwiazdy Rumunii ustalono z góry ilość posiadaczy w poszczególnych klasach: 25 kawalerów Wielkiego Krzyża, 80 komandorów z gwiazdą, 150 komandorów i 300 oficerów. Ilość posiadaczy V klasy - Krzyża Kawalerskiego - miała być nieograniczona. Z góry ustalono także reguły awansu na wyższy stopień: 3 lata z kawalera na oficera, 2 lata z oficera na komandora, 5 lat z komandora na komandora z gwiazdą i dalsze 5 lat czekania na przyznanie Wielkiego Krzyża, wszystko oczywiście przy nienagannej służbie i zdobywaniu dalszych zasług. W czasie wojny i wobec cudzoziemców reguł nie stosowano.

Po ustanowieniu Orderu Karola I w roku 1906 Order Korony spadł na trzecie miejsce w hierarchii, po wprowadzeniu w 1916 orderu Michała Walecznego na czwarte, a po reformie systemu odznaczeń Rumunii za czasów króla Karola II, który stworzył florę nowych orderów, Korona znalazła się na ósmym miejscu, gdzie pozostała do roku 1947, do proklamacji republiki. Istnieje do dziś jako jeden z orderów domowych rumuńskiej gałęzi Hohenzollernów.

[edytuj] Insygnia

Insygnia orderu - oznaka i gwiazda I i II klasy (kollany order nie posiadał) - występują w dwóch wersjach:

• Oznaka z lat 1881 - 1932 to emaliowany obustronnie na czerwono z białymi bordiurami krzyż maltański bez kulek na zakończeniu ramion. W medalionie awersu umieszczona jest korona królewska, otoczona dewizą orderu "PRIN NOI INSINE" ("Z własnej siły") i z datą ustanowienia orderu "14. MARTIE 1881", Między ramionami krzyża umieszczone są splecione inicjały założyciela orderu, Karola I. Medalion rewersu nosi daty 1866 (objęcia tronu przez Karola I), 1877 (ogłoszenia niepodległości kraju) i 1881 (ustanowienia orderu). Zawieszką oznaki tego modelu jest proste kółko.
• Gwiazda I i II klasy z lat 1881 - 1932 jest srebrna, ośmiopromienna i nosi na sobie przy I klasie awers oznaki orderowej, przy II klasie medalion oznaki.
• Dekoracje wojskowe posiadają przy oznakach I - V klasy miecze podłożone pod inicjały między ramionami lub pod oznakę/medalion gwiazdy I i II klasy;
• Oznaka z lat 1932 - 1947 to ten sam krzyż maltański emaliowany na czerwono z białymi bordiurami, ale ze zmienionym wyglądem awersu: w medalionie środkowym umieszczone są splecione inicjały założyciela odznaczenia, króla Karola I, zaś między ramionami krzyża znajdują się korony królewskie. Gwiazda I klasy nosi na sobie awers nowej oznaki orderu, a gwiazda II klasy medalion awersu otoczony czterema koronami królewskimi.
• Wstęga orderu z lat 1881 - 1932 była czerwona z dwiema niebieskimi bordiurami, wstęga 2. modelu niebieska z dwiema srebrnymi bordiurami. Zawieszką oznaki była przy tym modelu korona królewska;
• w roku 1939 król Karol II wprowadził specjalny stopień dla kobiet (które przedtem nie mogły otrzymywać orderu) - Mare crucea pentru doamne (Wielki Krzyż dla Dam) z nieco mniejszymi insygniami. Przyznawany był głównie żeńskim potomkom domów panujących.

[edytuj] Polscy kawalerowie orderu

W okresie II Rzeczypospolitej Polskiej, gdy Polska pozostawała w sojuszu wojskowym z Rumunią wielu generałom i oficerom WP został nadany Order "Korony Rumunii".

23 maja 1929 Prezydent RP zezwolił niżej wymienionym generałom i oficerom WP na przyjęcie i noszenie: ^[1]

• Krzyża Wielkiego:
  • gen. dyw. Daniel Konarzewski
  • gen. dyw. Edward Śmigły-Rydz
  • gen. dyw. Jan Romer
• Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą:
  • gen. bryg. Kazimierz Fabrycy
  • gen. bryg. Kazimierz Orlik-Łukoski
• Krzyża Komandorskiego:
  • płk dypl. Maciej Bardel
  • ppłk Leon Leligdowicz
  • ppłk w stanie nieczynnym Aleksander Prystor
• Krzyża Oficerskiego:
  • mjr dypl. Stefan Brzeszczyński
  • mjr Julian Grudziński
  • mjr dypl. Karol Liljenfeld-Krzewski
  • rtm. dypl. Herman Jan Jerzy Bracławski
  • kpt. Bronisław Kamieński
  • kpt. Leopold Kryzar
  • kpt. Franciszek Sawa
  • rtm. Michał Stempkowski
  • kpt. Aleksander Alfred Toczyski
  • kpt. Zygmunt Uszacki
  • kpt. Kazimierz Zabłocki

[edytuj] Bibliografia

• Maximilian Gritzner, Handbuch der Ritter-und Verdienstorden aller Kulturstaaten der Welt, Leipzig 1893
• Arnhard Graf Klenau, Europäische Orden ab 1700, München 1978

Przypisy