Edward Śmigły-Rydz

Z Wikipedii

Edward Śmigły-Rydz
Śmigły, Tarłowski, Adam Zawisza
Życie	Marszałek Polski
Data urodzenia	11 marca 1886 Łapszyn
Data śmierci	2 grudnia 1941 Warszawa
Kariera
W służbie od
Pełniona funkcja	Naczelny Wódz Wojska Polskiego (1935-1939)
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, kampania wrześniowa
Odznaczenia

Edward Śmigły-Rydz właśc. Edward Rydz, ps. Śmigły, Tarłowski, Adam Zawisza (ur. 11 marca 1886 w Łapszynie koło Brzeżan na Podolu, w późniejszym województwie tarnopolskim, obecnie Ukraina, zm. 2 grudnia 1941 w Warszawie) – polski polityk, marszałek Polski, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, Naczelny Wódz w wojnie obronnej 1939 roku, formalnie przez 17 dni "następca prezydenta RP na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju".

Spis treści 1 Edukacja 2 I wojna światowa 3 Dwudziestolecie międzywojenne 3.1 Wojna polsko-bolszewicka 3.2 Działalność wojskowa i polityczna w latach 1922-1939 4 II wojna światowa 5 Awanse: 6 Odznaczenia 7 Zobacz też 8 Linki zewnętrzne 9 Źródła: 10 Przypisy

[edytuj] Edukacja

Maturę uzyskał w gimnazjum w Brzeżanach. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W 1908 r. wstąpił do Związku Walki Czynnej.

W latach 1910-1911 ukończył obowiązkową dla maturzystów austriacką szkołę oficerów rezerwy w Wiedniu i odsłużył rok w sławnym 4 Pułku Piechoty Hoch- und Deutschmeister, którym dowodził kuzyn cesarza Franciszka Józefa, arcyksiążę Eugeniusz, wielki mistrz zakonu krzyżackiego (stąd nazwa pułku).

Od 1910 należał do Związku Strzeleckiego, gdzie posługiwał się pseudonimem "Śmigły". Ukończył niższy, a potem wyższy kurs oficerski Związku Strzeleckiego.

W 1913 r. został komendantem Związku Strzeleckiego Okręgu Lwowskiego.

[edytuj] I wojna światowa

W lipcu 1914 zmobilizowany do 55 Pułku Piechoty (austriackiego) w Brzeżanach. Wyreklamowany przez Piłsudskiego 13 sierpnia objął dowództwo III batalionu Legionów Polskich. Od 18 grudnia 1914 do 10 sierpnia 1917 dowódca 1 Pułku Piechoty Legionów. We wrześniu 1915 pełnił obowiązki dowódcy I Brygady Legionów.

[edytuj] Dwudziestolecie międzywojenne

Po kryzysie przysięgowym został dowódcą Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie 1918 został mianowany ministrem spraw wojskowych w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego i awansowany na generała podporucznika.

Od listopada 1918 r. w Wojsku Polskim jako dowódca Okręgu Generalnego Warszawa, a następnie Grupy Operacyjnej "Kowel". Jako dowódca 1 Dywizji Piechoty Legionów kierował operacją zajęcia Wilna w kwietniu 1919 r.

21 lutego defilada wojsk polskich w Dyneburgu, a pod koniec marca wycofanie do Baranowicz.

[edytuj] Wojna polsko-bolszewicka

Podczas ofensywy wiosennej 1920 r. przeciw wojskom bolszewickim dowodził 3 Armią, która 7 maja 1920 zdobyła Kijów, a podczas odwrotu był dowódcą Frontu Południowo-Wschodniego i Frontu Środkowego. Podczas odwrotu nękany przez Sowietów doprowadził 3 armię na Wołyń.

W bitwie warszawskiej 1920 dowódca prawego skrzydła grupy uderzeniowej działającej znad Wieprza, a następnie 2 Armii, która wypiera dwie armie bolszewickie i korpus konny Gaja do Prus Wschodnich i odgrywa decydującą rolę w bitwie niemeńskiej. Awansowany na stopień generała porucznika.

Dowódca Frontu Południowo-Wschodniego i Frontu Środkowego, w operacji warszawskiej jako prawe skrzydło oskrzydlającej grupy uderzeniowej. Dowodzi 2 Armią odcinającą odwrót wojsk Tuchaczewskiego.

[edytuj] Działalność wojskowa i polityczna w latach 1922-1939

Od 1921-1926 był Inspektorem Armii w Wilnie, a od 1926-1935 w Warszawie.

12 maja 1935 po śmierci Piłsudskiego prezydent mianował go Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych.

13 lipca 1936 okólnikiem premiera RP Składkowskiego został uznany "pierwszą osobą w Polsce po Panu Prezydencie".

10 listopada 1936 Prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go na generała broni i Marszałka Polski oraz nadał mu Order Orła Białego i wręczył buławę marszałkowską.

Poparł Ignacego Mościckiego w wyborach prezydenckich i wkrótce stał się drugą osobistością w państwie. Zapleczem politycznym został Obóz Zjednoczenia Narodowego założony w 1937 przez pułkownika Adama Koca (z inicjatywy Śmigłego).

Władza sanacyjna tworzyła wokół marszałka legendę, jaka otaczała Józefa Piłsudskiego. W okresie kryzysu polsko-litewskiego modne było hasło - "Wodzu, prowadź na Kowno".

[edytuj] II wojna światowa

1 września 1939 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go Wodzem Naczelnym i wyznaczył, w myśl art. 24 ust. 1 Konstytucji kwietniowej "następcą prezydenta RP na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju".

7 września Rydz-Śmigły opuścił Warszawę. Problemy w łączności jak i ogrom klęski uniemożliwiły mu dowodzenie. W Brześciu 11 września wydał Wytyczne, w których wzywał do bezwzględnej obrony stolicy Polski. W jego planach Warszawa i Modlin miały stać się ośrodkami oporu w kraju zajętym przez agresora, podczas gdy wojska polskie walczyłyby na przedmościu rumuńskim i czekały na pomoc sojuszniczej Francji i Wielkiej Brytanii. Po inwazji sowieckiej na Polskę wydał dyrektywę ogólną, w której nakazywał wycofywanie się wojsk w kierunku na Węgry i Rumunię i unikania walki z sowieckim najeźdźcą.

18 września 1939 przekroczył granicę z Rumunią, internowany w miejscowości Krajowa. W wyniku internowania, prezydent Mościcki odwołał z dniem 17 września 1939 (zarządzenie antydatowane) decyzję o wyznaczeniu Rydza-Śmigłego następcą Prezydenta RP. 27 października 1939 roku zrezygnował z funkcji Naczelnego Wodza i Głównego Inspektora Sił Zbrojnych. W Krajowie do 14 października, potem przewieziony do rezydencji byłego premiera Rumunii w Dragoslavele. Zbiegł 10 grudnia 1940 roku i przedostał się na Węgry. 25 października 1941 roku opuścił Węgry i przez Słowację dotarł do Polski. 30 października przybył do Warszawy, gdzie poprosił o wcielenie do Związku Walki Zbrojnej w stopniu szeregowego. W konspiracji używał pseudonimu Adam Zawisza.

Według powszechnie przyjętej wersji, prawdopodobną przyczyną śmierci był zawał serca, który miał miejsce 2 grudnia 1941. Pochowany przez grupę AK "Baszta" z Mokotowa pod nazwiskiem Adam Zawisza na Cmentarzu Powązkowskim. W 1994 roku wzniesiono na grobie nowy pomnik z właściwym nazwiskiem.

Żona Śmigłego-Rydza została brutalnie zamordowana^[1] w Nicei w 1951 r., jak się uważa ze względu na wiedzę na temat niejawnych negocjacji toczonych przez aliantów z ZSRR i Niemcami. Zwłoki zostały poćwiartowane, znaleziono tylko tors. Rozpoznano zmarłą dzięki bieliźnie osobistej z jej inicjałami, co opisuje Marian Romeyko w swej książce "Przed majem i po maju".

[edytuj] Awanse:

• kapitan - 29 września 1914
• major - 5 marca 1915
• podpułkownik - 2 sierpnia 1915
• pułkownik - 1 kwietnia 1916
• generał podporucznik - 7 listopada 1918 z nadania TRL Republiki Polskiej
• generał podporucznik - 21 listopada 1918 z nadania Józefa Piłsudskiego
• generał porucznik - 21 kwietnia 1920 ze starszeństwem z 1 kwietnia 1920, rok później zweryfikowany w stopniu generała dywizji ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 (w 1924 zajmował 7 lokatę w Korpusie Generałów, a gen. Kazimierz Sosnkowski - 2)
• generał broni - 10 listopada 1936
• Marszałek Polski - 10 listopada 1936

[edytuj] Odznaczenia

• Order Orła Białego,
• Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości z Mieczami
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi
• Znak oficerski "Parasol"

Z zagranicznych odznaczeń posiadał m.in.:

• Krzyż Wielki Orderu „Korony Rumunii”,
• Komandorię z gwiazdą Legii Honorowej,
• Wielką Wstęgę Orderu Wschodzącego Słońca (japoński),
• Wielką Wstęgę Orderu Gwiazdy Rumunii,
• Wielką Wstęgę Orderu Zasługi Węgier,
• Wielką Wstęgę Orderu Białego Orła (serbski),
• Order Zabójcy Niedźwiedzia (najwyższe łotewskie odznaczenie za dzielność}.

Był też doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego (1938) oraz Politechniki Warszawskiej (1938).

[edytuj] Zobacz też

• Józef Piłsudski
• Generałowie polscy
• Generałowie II Rzeczypospolitej Polskiej
• Generałowie II Rzeczypospolitej Polskiej awansowani w 2007 r.
• Generałowie w ujęciu historycznym - statystyka
• Generałowie polscy w niewoli

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Rozkaz Naczelnego Wodza marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego o konieczności obrony Warszawy z dnia 16 IX 1939 roku

[edytuj] Źródła:

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917, s. 2.

Przypisy