Stanko Todorow
Z Wikipedii
Stanko Todorow ur. 10 grudnia 1920 – zm. 17 grudnia 1996 |
|
Przynależność polityczna | Bułgarska Partia Komunistyczna |
Wykształcenie | podstawowe |
Premier Bułgarii | |
Okres urzędowania | od 7 lipca 1971 do 16 czerwca 1981 |
Poprzednik | Todor Żiwkow |
Następca | Grisza Filipow |
Minister Rolnictwa | |
Okres urzędowania | od 3 września 1952 do 11 czerwca 1957 |
Poprzednik | Nikoła Stoiłow |
Następca | Iwan Prymow |
Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego | |
Okres urzędowania | od 16 czerwca 1981 do 3 kwietnia 1990 |
Poprzednik | Władimir Bonew |
Następca | Nikołaj Todorow |
p.o. Prezydenta Republiki Bułgarskiej | |
Okres urzędowania | od 6 lipca 1990 do 17 lipca 1990 |
Poprzednik | Petyr Mładenow |
Następca | Nikołaj Todorow (p.o.) |
Stanko Todorow Georgijew (bułg. Станко Тодоров, ur. 10 grudnia 1920 roku w Perniku – zm. 17 grudnia 1996 roku w Sofii) – bułgarski działacz komunistyczny i polityk, od początku lat 40. XX wieku członek Bułgarskiej Partii Komunistycznej, od 1954 roku przez niemal czterdzieści lat deputowany do Zgromadzenia Narodowego. Jego kariera polityczna rozpoczęta w wieku szesnastu lat w Komsomole im. Georgi Dimitrowa wiodła przez stanowiska ministra rolnictwa (1952-1957), członka Biura Politycznego KC BPK (od 1961), aż do funkcji premiera-sukcesora Todora Żiwkowa (1971-1981) oraz przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego (1981-1990). Pod koniec lat 80. stanął na czele grupy tzw. reformatorów, którzy odsunęli Żiwkowa od władzy w partii i, zdając sobie sprawę z nieuchronności zmian, zaakceptowali pokojowe przejście do systemu demokracji parlamentarnej.
Spis treści |
[edytuj] Młodość i początki kariery w BPK
W wieku szesnastu lat przerwał naukę, wstąpił do Komsomołu im. Georgi Dimitrowa i aktywnie zaangażował się w jego działalność. W 1943 roku zapisał się do – ciągle istniejącej nielegalnie – Bułgarskiej Partii Komunistycznej, a rok później uczestniczył w zorganizowanym przez nią zamachu stanu, w którego wyniku komuniści na blisko pięćdziesiąt lat przejęli władzę w Bułgarii.
Niedługo potem został zauważony przez władze KC Komsomołu w Sofii. W 1950 roku trafił do Komitetu Regionalnego BPK.
[edytuj] Kariera rządowa
We wrześniu 1952 roku, w wieku zaledwie trzydziestu dwu lat, został ministrem rolnictwa w rządzie Wyłko Czerwenkowa. Pełnił tę funkcję przez pięć kolejnych lat, także w gabinecie kierowanym przez Antona Jugowa. Po rozliczeniach wewnątrzpartyjnych 1956 roku, w wyniku których z BPK wyrzuceni zostali m.in. odpowiedzialni za masowe represje z czasów stalinizmu Czerwenkow i Jugow, młodzi, mniej znani działacze, tacy jak Todorow, zajęli bardziej eksponowane miejsca w hierarchii partyjnej i stali się twarzami dla "nowego otwarcia".
Od 1954 roku (do 1990) Todorow przez osiem kadencji był deputowanym do Zgromadzenia Narodowego. Na przełomie lat 50. i 60. awansował do ścisłego kierownictwa partii – w 1961 roku został członkiem Biura Politycznego KC BPK, a rok później wiceprzewodniczącym Komitetu Stałego Rady Ministrów, odpowiedzialnym za ustalanie programu pracy rządu.
W lipcu 1971 roku I sekretarz BPK Todor Żiwkow zrezygnował z funkcji premiera i został pierwszym przewodniczącym Rady Państwowej Bułgarskiej Republiki Ludowej, której powołanie oznaczało – w praktyce – ustanowienie jednowładztwa w Bułgarii. Na nowego szefa rady ministrów desygnował Todorowa. Nowy premier, chociaż zaliczał się do dwu najważniejszych osób w państwie, w dużej mierze był wykonawcą poleceń przewodniczącego Żiwkowa. Todorow pełnił swoje obowiązki przez dziesięć lat i do dziś jest najdłużej urzędującym premierem Bułgarii.
Po odejściu z rządu przez dwie kadencje (czerwiec 1981-marzec 1986 i czerwiec 1986-kwiecień 1990) był przewodniczącym Zgromadzenia Narodowego.
[edytuj] Wobec nadchodzących przemian systemowych
Pod koniec lat 80., na fali procesów demokratyzujących w innych państwach bloku wschodniego, w Bułgarii stopniowo rozpoczęto ujawnianie informacji o tragicznej sytuacji gospodarczej kraju oraz o zbrodniach okresu stalinowskiego i postalinowskiego, w których udział mieli przedstawiciele ówczesnej władzy. Duże poparcie społeczne dla ruchów opozycyjnych, które 7 grudnia 1989 roku zjednoczyły się w Związek Sił Demokratycznych, sprawiło, że niektórzy przedstawiciele obozu rządowego zaczęli zgłaszać potrzebę rozpoczęcia programu poważnych reform w państwie, głównie po to, aby nie dopuścić do utraty władzy. Wśród tzw. reformatorów znalazł się, oprócz młodszych członków BPK (takich jak minister spraw zagranicznych Petyr Mładenow, premier Georgi Atanasow i szef MON gen. Dobri Dobricz), także siedemdziesięcioletni Todorow. W dużej mierze dzięki jego wpływom na grudniowym posiedzeniu Biura Politycznego KC sprzeciwiający się reformom Żiwkow został odsunięty od władzy, a niedługo potem komuniści spotkali się z opozycją przy Okrągłym Stole.
Todorow wystartował w pierwszych półdemokratycznych wyborach parlamentarnych w Bułgarii (1990). Wywalczył mandat deputowanego, jednak wkrótce zrezygnował z zasiadania w Konstytuancie, tłumacząc się kłopotami zdrowotnymi. Jednym z zadań Wielkiego Zgromadzenia Narodowego był wybór nowego prezydenta; wobec dużej różnicy zdań i przedłużających się dyskusji jako tymczasowego prezydenta parlamentarzyści zaakceptowali kandydaturę właśnie Todorowa, który pełnił tę funkcję przez niecałe dwa tygodnie.
Był jednym z inicjatorów przekształcenia BPK w Bułgarską Partię Socjalistyczną. W latach 1990-1994 zasiadał w jej prezydium.
Po upadku komunizmu pojawiły się wobec niego oskarżenia o korupcję i malwersacje finansowe z czasu, kiedy był premierem. Jednak w 1996 roku, krótko przed jego śmiercią, Bułgarski Sąd Najwyższy oddalił wobec niego wszystkie zarzuty[1].
Przypisy
Burmow (1879) • Turnowski (1879-80) • D.Cankow (1880) • Karawelow (1880-81) • Ehrnrooth (1881) • Sobolew (1882-83)) • D.Cankow (1883-84) • Karawelow (1884-86) • Turnowski (1886) • Karawelow (1886) • Radosławow (1886-87) • Stoiłow (1887) • Stambołow (1887-94) • Stoiłow (1894-99) • Grekow (1899) • Iwanczow (1899-01) • Petrow (1901) • Karawelow (1901-02) • Danew (1902-03) • Petrow (1903-06) • Petkow (1906-07) • Stanczow (1907) • Gudew (1907-08) • Malinow (1908-11) • Geszow (1911-13) • Danew (1913) • Radosławow (1913-18) • Malinow (1918) • Teodorow (1918-19) • Stambolijski (1919-23) • A.Cankow (1923-26) • Ljapczew (1926-31) • Malinow (1931) • Muszanow (1931-34) • Georgijew (1934-35) • Złatew (1935) • Toszew (1935) • Kjoseiwanow (1935-40) • Fiłow (1940-43) • Gabrowski (1943) • Bożiłow (1943-44) • Bagrianow (1944) • Murawiew (1944) • Georgijew (1944-46) |
|
Dimitrow (1946-49) • Kołarow (1949-50) • Czerwenkow (1950-56) • Jugow (1956-62) • Żiwkow (1962-71) • Todorow (1971-81) • Filipow (1981-86) • Atanasow (1986-90) • Łukanow (1990) |
|
Republika Bułgarii |
Łukanow (1990) • Popow (1990-91) • Dimitrow (1991-92) • Berow (1992-94) • Indżowa (1994-95) • Widenow (1995-97) • Sofijanski (1997) • Kostow (1997-01) • Sakskoburggotski (2001-05) • Staniszew (od 2005) |
Wasyl Kołarow • Rajko Damjanow • Ferdinand Kozowski • Sawa Ganowski • Georgi Trajkow • Władimir Bonew • Stanko Todorow
Petyr Mładenow • Stanko Todorow (p.o.) • Nikołaj Todorow (p.o.) • Żeliu Żelew • Petyr Stojanow • Georgi Pyrwanow