Żan Widenow

Z Wikipedii

Żan Widenow ur. 22 marca 1959 w Płowdiwie
Przynależność polityczna	Bułgarska Partia Socjalistyczna
Wykształcenie	wyższe, ekonomista
Premier Bułgarii
Okres urzędowania	od 25 stycznia 1995 do 12 lutego 1997
Wicepremier(zy)	Swetosław Sziwarow
Poprzednik	Reneta Indżowa
Następca	Stefan Sofijanski
Zobacz rząd tego premiera
Przewodniczący BPS
Okres urzędowania	od grudnia 1991 do 21 grudnia 1996
Poprzednik	Aleksandyr Lilow
Następca	Georgi Pyrwanow

Żan Wasilew Widenow (bułg. Жан Василев Виденов, ur. 22 marca 1959 w Płowdiwie) – bułgarski ekonomista i polityk, w drugiej połowie lat 80. aktywny działacz komunistyczny, po Okrągłym Stole deputowany na Konstytuantę (1990-1991) oraz Zgromadzenie Narodowe 36. i 37. kadencji (1991-1994 i 1994-1997). Na początku lat 90. uznawany za wielką nadzieję obozu postkomunistycznego: w wieku 32 lat został przewodniczącym Bułgarskiej Partii Socjalistycznej (1991-1996), a trzy lata później premierem pierwszego od 1990 roku lewicowego rządu (1995-1997); jednak ponad dwa lata działalności jego gabinetu przebiegały pod znakiem ustawicznych konfliktów z prezydentem Żeliu Żelewem, a polityka gospodarcza, bazująca na negacji reform wolnorynkowych, doprowadziła do tzw. kryzysu walutowego. Rząd po licznych manifestacjach i groźbach strajku generalnego podał się do dymisji, a sam Widenow, w wieku 38 lat, wycofał się z życia publicznego.

Spis treści 1 Wykształcenie 2 Początek kariery politycznej 3 Rząd Żana Widenowa 4 Życie prywatne 5 Przypisy 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Wykształcenie

Średnie wykształcenie zdobył w Płowdiwskim Gimnazjum o profilu angielskim. Następnie rozpoczął studia w Moskiewskim Państwowym Instytucie Stosunków Międzynarodowych, które ukończył w 1985 r.

[edytuj] Początek kariery politycznej

Karierę polityczną zapoczątkował w 1983 r. zapisując się do Bułgarskiej Partii Komunistycznej (3 kwietnia 1990 przemianowanej na Bułgarską Partię Socjalistyczną, BPS). W latach 1986-1989 pracował w nomenklaturze partyjnej młodzieżowej organizacji komunistycznej "Dimitrowski Komunistyczny Związek Młodzieżowy". Od 1989 do 1990 był tajnym współpracownikiem bułgarskiej służby bezpieczeństwa (bułg. Държавна сигурност) pod pseudonimem "Dunaw".^[1]

W okresie przemian ustrojowych w Bułgarii w 1990 r. wszedł do ścisłego zarządu BPS, zaś w 1991, podczas 40. Kongresu partii, został mianowany jej przewodniczącym. Od 1990 do 1997 r. był trzykrotnie wybierany na posła: do 7. Wielkiego Zgromadzenia Narodowego (1990-1991) oraz do 36. i 37. Zgromadzenia Narodowego (1991-1994 i 1994-1997).

[edytuj] Rząd Żana Widenowa

Po zwycięskich dla BPS wyborach do parlamentu w 1994 r., Widenow został desygnowany na stanowisko premiera. Według oceny niezależnego bułgarskiego Instytutu ds. Gospodarki Rynkowej rząd Widenowa wykazał się brakiem kompetencji w wielu dziedzinach, zwłaszcza w polityce finansowej i doprowadził Bułgarię do ciężkiego kryzysu ekonomicznego, którego szczyt przypadł na 1996 r.^[2] Oskarżane o powiązania z mafią spółki, jak np. "Multigroup", "777", "VIS-2" i "SIC" dokonywały przekrętów gospodarczych na wielką skalę. Znacząco nasiliła się emigracja. W 1996 r. ogólnie złą sytuację pogorszył jeszcze kryzys bankowy i problemy z zaopatrzeniem w chleb. Dodatkowo kraj ogarnęła hiperinflacja – w styczniu 1996 1 dolar amerykański kosztował 70 bułgarskich lewów, zaś w lutym 1997 już 3000 lewów.

Jakkolwiek wielu obserwatorów bułgarskiej sceny politycznej obwinia za tę katastrofę rząd Widenowa, niektórzy podkreślają, iż kryzys był wynikiem błędnej polityki wielu gabinetów sprawujących władzę po przemianach ustrojowych z przełomu lat 80. i 90. Do niepowodzenia gabinetu Widenowa przyczynił się także czynnik zewnętrzny – koniec okresu zawieszenia bułgarskiego zadłużenia zagranicznego (wynegocjowanego przez rząd Filipa Dimitrowa). Niemożność spłaty długu pogorszyła wiarygodność Bułgarii w rankingu kredytowym i wpłynęła na finansową destabilizację w kraju.

Fatalne wyniki rządu Widenowa spowodowały znaczny spadek zaufania elektoratu do BPS. W wyborach prezydenckich przeprowadzonych na przełomie października i listopada 1996 r., kandydat socjalistów Iwan Marazow, pełniący w gabinecie Widenowa funkcję minista kultury, przegrał z kandydatem prawicy, Petyrem Stojanowem, różnicą prawie 20% głosów. Wkrótce potem, 21 grudnia 1996 r., podczas nadzwyczajnego kongresu BPS, Widenow ogłosił, iż podaje się do dymisji zarówno z funkcji premiera, jak i przewodniczącego partii.^[3] Jego następcą na stanowisku szefa BPS został Georgi Pyrwanow. Odwołanie gabinetu Widenowa zostało przegłosowane 28 grudnia 1996 r. podczas nadzwyczajnego posiedzenia parlamentu. Widenow pełnił obowiązki premiera do 12 lutego 1997.

Po rezygancji Widenowa socjaliści podjęli próbę sformowania kolejnego rządu, lecz spotkało się to z gwałtownymi protestami społecznymi. W tej sytuacji BPS musiała zgodzić się na rozwiązanie 37. Zgromadzenia Narodowego i rozpisanie przedterminowych wyborów. Przeprowadzone w maju 1997 wybory do 38. Zgromadzenia Narodowego zakończyły się klęską BPS i przejęciem rządów przez bułgarską prawicę, na czele której stanął Iwan Kostow.

Po dymisji z funkcji przewodniczącego BPS Widenow stopniowo wycofał się z aktywnej polityki.

[edytuj] Życie prywatne

Żan Widenow jest żonaty z Kataliną Widenowową, z którą ma jedno dziecko. Obecnie pracuje jako wykładowca w prywatnej uczelni w Płowdiwie. Włada językami angielskim, francuskim, rosyjskim i arabskim.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Dokument "РЕШЕНИЕ № 14/ 04.09.2007" Komisji ds. Ujawniania Dokumentów i Ogłaszania Przynależności Obywateli Bułgarskich do Służby Bezpieczeństwa i Służb Wywiadu Wojskowego (bułg.)
2. ↑ Asenka Christowa: Anatomia Okresu Przejściowego. Polityka Ekonomiczna Bułgarii od 1989 do 2004. Sieła (Sofia), 2004, ss. 57-58. ISBN 978-954-649-690-4.  (bułg.)
3. ↑ 115 lat BPS (Biuletyn Informacyjny BPS nr 8 z sierpnia 2006, str. 23) (bułg., w formacie PDF)

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Biografia Żana Widenowa w portalu informacyjnym ОМДА (bułg.)
• Sylwetka Żana Widenowa w portalu "Who Is Who In Bulgarian Politic" (ang.)